Η ευθύνη των γιατρών για την ειρήνη

 

"Κάλλιόν εστι το προλαμβάνειν του θεραπεύειν" δίδασκε ο πατέρας της Ιατρικής. Και τούτος ο αφορισμός ισχύει για κάθε αρρώστια. Είναι όμως αρρώστια ο πόλεμος; Πολλοί φιλόσοφοι τον θεωρούν σα φυσική κατάσταση στην ανθρώπινη ιστορία. Οι αριθμοί τους δικαιώνουν. Από το 3.600 π.Χ. έγιναν πάνω από 14.000 πόλεμοι από τους οποίους 3.500 είχαν μεγάλη έκταση και βάρος. Ειρήνη υπήρξε μόνο 292 χρόνια. Μόνο στον 20^ο αιώνα έγιναν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι στους οποίους 60 εκ. άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Αλλά και μετά το 1945 και πριν από τον πόλεμο του Κόλπου το 1991 έγιναν πάνω από 150 περιφερειακοί και τοπικοί πόλεμοι. Αν προσθέταμε τη διάρκειά τους θα καταλήγαμε στο απίστευτο αποτέλεσμα των 500 χρόνων πολέμου με πάνω από 20 εκ. νεκρούς δηλ. διπλάσιους από εκείνους του Α' Παγκόσμιου πολέμου

Παρ’ όλα αυτά για μας, τους γιατρούς, η ειρήνη είναι η κατάσταση υγείας της διεθνούς κοινωνίας. Γιατί μόνο σε συνθήκες ειρήνης μπορεί ο γιατρός ν' ασκήσει το λειτούργημά του, που είναι η προάσπιση της ζωής πάνω στον πλανήτη μας. Ο Ιπποκράτης, που πρώτος θέσπισε την ιατρική δεοντολογία μας δίδαξε πως για το γιατρό δεν ισχύουν οι διακρίσεις φυλής θρησκείας ή ηλικίας. Η ζωή του ασθενούς είναι υπέρτατη αξία και κανείς δεν έχει δικαίωμα να επιλέγει ανάμεσα σε φίλους ή εχθρούς, νέους ή γέρους, πλούσιους ή φτωχούς. Σε συνθήκες πολέμου οι γιατροί πάντα βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή για να περιθάλψουν τους στρατιώτες που κομματιάζονται στα φονικά πεδία ή τον άμαχο πληθυσμό που εξολοθρεύεται από βόμβες, λιμούς ή επιδημίες στα μετόπισθεν. Οργανισμοί σαν τον "Ερυθρό Σταυρό" ή τους γιατρούς του κόσμου» "Γιατρούς χωρίς σύνορα" «γιατρούς κατά των βασανιστηρίων” σπεύδουν όπου η ανάγκη τους καλεί στα βήματα του Ιπποκράτη, που πρωτοστατούσε στη θεραπεία του λιμού των Αθηνών στον Πελοποννησιακό πόλεμο.

Όμως αυτό δεν είναι αρκετό. Όπως και πάλι ο Ιπποκράτης δίδαξε με το παράδειγμά του όταν, γράφοντας τον "Επιβώμιο λόγο" του, μεσολάβησε για ν' αποσοβηθεί ο πόλεμος στην Κω, ο γιατρός έχει καθήκον να προλαβαίνει τις πολιτικές αποφάσεις που οδηγούν σε πόλεμο. Έτσι το 1980, με πρωτοβουλία δυο καρδιολόγων γιατρών, ενός αμερικάνου κι ενός σοβιετικού, ιδρύθηκε η "International Physicians for the Prevention of Nuclear War" -της οποίας αποτελούμε τον ελληνικό κλάδο- και διακήρυξε για πρώτη φορά τεκμηριωμένα ότι η Ιατρική είναι ανήμπορη να βοηθήσει την ανθρωπότητα σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου. Για τη συμβολή της στο σταμάτημα της κούρσας των εξοπλισμών, η IPPNW τιμήθηκε το 1985 με Νόμπελ ειρήνης.

Βιολογικά λέγονται τα όπλα που είναι δυνατόν να προκαλέσουν επιδημίες στον εχθρό. Αυτή η πολεμική πρακτική είναι παλιά όσο ο άνθρωπος γιαυτό και ο Ιπποκράτης στο 2^ο Όρκο του αναφέρει «Ορκίζομαι στο μέγα θεό που βρίσκεται πάντοτε ανάμεσα στους αθανάτους ότι δε θα μολύνω με αρρώστια κανένα ξένο, ούτε θα τελέσω ολέθρια έργα στους συντοπίτες μου κι ακόμη κι αν προσπαθήσει κάποιος με δωροδοκία να με πείσει, δε θα εκτελέσω αλγεινή παράβαση (δε θα προκαλέσω άλγος), ούτε θα δώσω βλαβερά φάρμακα που γνωρίζω ότι θα επιφέρουν θάνατον, ούτε χάριν φιλίας θ’ ανεχθώ να δίνονται τέτοια φάρμακα, αλλά υψώνοντας τα καθαρά μου χέρια στο λαμπρό ουρανό και με λογισμό αμόλυντο από κακία θα πράξω εκείνα όσα διατηρούν τον άνθρωπο σώο παρέχοντας σε όλους την ποθητή ζωοδότρα Υγεία.»

       Από παλιά ήταν γνωστά τα πειράματα που είχαν γίνει σε αμάχους και στρατιώτες χωρίς τη γνώση και τη συναίνεσή τους, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Σ. Ένωση. Στις ΗΠΑ συστηματική έρευνα για Βιολογικά όπλα άρχισε κατά τη διάρκεια του 2^ου Παγκοσμίου πολέμου και συνεχίστηκε τη δεκαετία του 50 κάτω από την εποπτεία του Πανεπιστημίου της Αιόβα, όπου παρασκευάστηκε ένα άκρως τοξικό στέλεχος του Άνθρακα, αυτό που αναγνωρίστηκε στις πρόσφατες περιπτώσεις στις ΗΠΑ. Υπολογίζεται ότι κάποιες ποσότητες του συγκεκριμένου στελέχους διέφυγαν στο Ιράκ τη δεκαετία του ‘80. Στις ΗΠΑ πριν από τις -μετά την 11^η Σεπτεμβρίου -περιπτώσεις μόλυνσης με στέλεχος Άνθρακα, που όπως αποδείχθηκε παράγεται μόνο σε αμερικανικά εργαστήρια, είχαν προηγηθεί ελάχιστα μεμονωμένα κρούσματα, που αποδόθηκαν σε ψυχοπαθείς ή περιθωριακούς. Ας σημειωθεί ότι και η Σοβιετική Ένωση είχε προχωρήσει σε παρόμοια πειράματα (το 1979 υπήρξε διαρροή Άνθρακα από εργοστάσιο βιολογικών όπλων με αποτέλεσμα τον θάνατο 68 ανθρώπων). Το 1995 η ομάδα Aum Shinryko απελευθέρωσε σπόρους Άνθρακα στην Ιαπωνία, αλλά επειδή δεν τους φάνηκαν αρκετά αποτελεσματικοί, προχώρησαν στην γνωστή διοχέτευση αερίου Σαρίν στο Μετρό του Τόκιο με αποτέλεσμα το θάνατο 12 και τον τραυματισμό 5.500 ανθρώπων.

Ο Άνθρακας επειδή  υπακούει σε αντιβιοτικά, δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο και ποτέ δεν προκάλεσε επιδημίες, είναι περισσότερο ψυχολογικό, παρά ιατρικό πρόβλημα για τις πολιτισμένες κοινωνίες. Για τον Άνθρακα, πράγματι μπορούμε να λάβουμε προφυλάξεις με αντιβιοτικά και να περιορίσουμε τη ζημιά σε σποραδικά κρούσματα. Πριν από τον πόλεμο του Κόλπου το 1991, οι αμερικανοί και βρετανοί στρατιώτες είχαν εμβολιασθεί με αμφίβολης αποτελεσματικότητας εμβόλια -μάλιστα αυτά είχαν αρχικά ενοχοποιηθεί, πριν αποκαλυφθεί η χρήση Απεμπλουτισμενου Ουρανίου, για την εμφάνιση του Συνδρόμου του Κόλπου με αποτέλεσμα τώρα 1000 στρατιώτες να αρνηθούν να κάνουν το συγκεκριμένο εμβόλιο.

Η Ευλογιά αντίθετα (θέριζε την Ευρώπη με επιδημίες κάθε 22-25 χρόνια λειτουργώντας σαν σύστημα βιολογικής κάθαρσης του είδους) τιθασεύτηκε χάρη στον εντατικό εμβολιασμό (δαμαλισμός) ο οποίος ξεκίνησε από το Jenner στα τέλη του 18^ου αιώνα και έπαψε να  εφαρμόζεται το 1972. Το 1979 η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας κήρυξε τη νόσο εξαφανισμένη, αφού τα τελευταία 10 χρόνια δεν είχε εμφανιστεί ούτε ένα κρούσμα σε ολόκληρο τον κόσμο και κάλεσε όσα εργαστήρια συντηρούσαν ιούς Ευλογιάς να τα καταστρέψουν. Ούτε η Σ. Ένωση ούτε οι ΗΠΑ  κατέστρεψαν τον ιό, αλλά αντίθετα συνέχισαν τις έρευνες για να τον κάνουν τοξικότερο. Κανείς από όσους γεννήθηκαν μετά το 1972 δεν έχει εμβολιαστεί κατά της Ευλογιάς, ενώ το επίπεδο ανοσολογικής ανταπόκρισης των εμβολιασμένων απέναντι σε κάποιο τροποποιημένο ιό είναι αβέβαιο. Η σημερινή κατάσταση θυμίζει την εποχή που ο Κορτές με όπλο την Ευλογιά νίκησε του Ατζέκους, που δεν είχαν έλθει ως τότε σε επαφή με τη νόσο. Στην πρώτη επίθεση των ευρωπαίων κατακτητών οι Αζτέκοι έριξαν  τους εισβολείς στη θάλασσα. Ένας, μόνον ένας, από τους κουβανούς σκλάβους του Κορτές είχε Ευλογιά. Όταν επέστρεψε ο Κορτές μετά 2 μήνες με 200 στρατιώτες βρήκε «τους δρόμους τις πλατείες, τα σπίτια και τις αυλές γεμάτες με πτώματα έτσι που ήταν αδύνατο να περάσει κάποιος». Έτσι η Ιστορία γράφτηκε ξανά με όπλο την αρρώστια.

Οι “New York Times” έγραψαν ότι το  1998 κατά τη διάρκεια γυμνασίων στα σύνορα με το Μεξικό, ποσότητα ιού Ευλογιάς διέφυγε και οι υπεύθυνοι διαμαρτύρονταν επειδή δεν υπήρχαν επαρκείς ποσότητες εμβολίου (δεν υπάρχει άλλη θεραπεία για τον ιό) και παρατηρήθηκε πανικός καθώς δεν υπήρξε επαρκώς εκπαιδευμένο και ανοσοποιημένο προσωπικό. Η εφημερίδα αναρωτιέται αν υπάρχει ανάλογη προετοιμασία για πολυπληθέστερο κοινό σήμερα. Στην Ελλάδα με τα ράντζα στους διαδρόμους των νοσοκομείων, όπου και η απλή επιδημία Γρίπης προκαλεί βραχυκύκλωμα σε όλο το σύστημα Υγείας, δε μπορούμε στα σοβαρά να μιλάμε για το τρομαχτικό ενδεχόμενο μιας τέτοιας επιδημίας. Παραμονές της νέας εισβολής των ΗΠΑ στο Ιράκ ο πρόεδρος των ΗΠΑ και μέτοχος εταιρείας παραγωγής βιολογικών όπλων δηλώνει ότι εμβολιάστηκε κατά της Ευλογιάς και μοσχοπουλά στους συμμάχους (και την Ελλάδα) ένα εμβόλιο επικίνδυνο ιδίως για τους πρωτοδαμαλιζόμενους ενήλικες, το οποίο εκτός των άλλων πολλών και δυσάρεστων επιπλοκών προκαλεί και μεταδαμαλιτική εγκεφαλίτιδα σε ποσοστό 1/100.000 με θνητότητα 40%.

            Τα στοιχεία που ακολουθούν προέρχονται από πληροφορίες του Παραρτήματος Βιολογικών όπλων των ΗΠΑ, που αποχαρακτηρίστηκαν το 1977 και από άλλες ιδιωτικές πηγές και αποτελούν τεκμήρια της συνενοχής των επιστημόνων στην παραγωγή παράνομων όπλων.

1915

Ένας γιατρός στο Μισισιπή προκάλεσε Πελάγρα σε τροφίμους ιδρυμάτων προσπαθώντας να βρει θεραπεία για τη νόσο.

1931

Ο δρ Cornelius Rhoads αναλαμβάνει το Πειραματικό κέντρο κατά του Καρκίνου στο Πουέρτο Ρίκο. Μετά από καταγγελίες του Κέντρου Ροκφέλερ αποκαλύφθηκε ότι ο Rhoads σκόπιμα μόλυνε άτομα με καρκινικά  κύτταρα. Δεκατρία από αυτά πέθαναν. Μετά την αποκάλυψη ο Rhoads εργάστηκε στις εγκαταστάσεις των Βιολογικών όπλων των ΗΠΑ στο Μέριλαντ, Ούτα και Παναμά,  ενώ αργότερα διορίστηκε στην Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας και ήταν η καρδιά των πρόσφατα ανακαλυφθέντων πειραμάτων με ακτινοβολία σε φυλακισμένους, ασθενείς και στρατιώτες.

1932

Στο Tuskegee 200 φτωχοί μαύροι χρησιμοποιούνται σαν πειραματόζωα με Σύφιλη. Δεν τους είπαν ότι ήταν άρρωστοι και δεν τους χορήγησαν θεραπεία. 100 από αυτούς πέθαναν ενώ οι οικογένειές τους μολύνθηκαν επίσης από τη νόσο. 

1940

Στην προσπάθεια να δημιουργήσουν νέα φάρμακα κατά της Ελονοσίας κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου πολέμου, γιατροί στο Σικάγο μολύνουν 400 φυλακισμένους με τη νόσο. Αυτοί δεν αντιμετωπίστηκαν σας εγκληματίες πολέμου στη Νυνεμβέργη, σε αντίθεση με τους ναζί γιατρούς που έκαναν ανάλογα πειράματα και οι οποίοι χρησιμοποίησαν τα πειράματα των αμερικανών για να υπερασπισθούν τη θέση τους στη δίκη.

1950

Το Ναυτικό των ΗΠΑ ψέκασε με σπρέι βακτηρίων την πόλη του Σαν Φρανσίσκο. Ισχυρίστηκαν ότι τα βακτηρίδια ήταν αβλαβή και ότι τα χρησιμοποίησαν σαν δοκιμή πολέμου, αλλά πολλοί κάτοικοι έπαθαν νόσους που μοιάζουν με πνευμονία και τουλάχιστον ένας βεβαιώθηκε ότι πέθανε από αυτό.

1950-1953

Μια σειρά μικροβίων χρησιμοποιήθηκαν με κάλυψη στον πόλεμο της Κορέας. Υπολογίζεται ότι ερίφθησαν φτερά(!) μολυσμένα με Άνθρακα και κουνούπια και μύγες φορείς Πανώλους και Κίτρινου πυρετού και τρωκτικά με ποικιλία νόσων, Χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες τεχνικές με την ανοσοποίηση και στα ίδια εργαστήρια. Επί προεδρίας Αϊζενχάουερ προσήχθησαν σε δίκη τρεις αμερικανοί που δημοσίευσαν για αυτές τις δραστηριότητες. Κανείς δεν καταδικάστηκε.

1952-1953

Σε μιαν άλλη σειρά πειραμάτων ο στρατός των ΗΠΑ απελευθέρωσε σύννεφα «αβλαβών» μικροβίων ψεκάζοντας 6 πόλεις των ΗΠΑ και του Καναδά για να μελετήσουν τις τεχνικές στα σενάρια χημικού και βιολογικού πολέμου. Αναφορά  του στρατού επισημαίνει τα προβλήματα στο αναπνευστικό  που παρουσίασαν οι ανύποπτοι πολίτες.

1955

Στον Κόλπο Τάμπα της Φλόριντα παρατηρήθηκε αιφνίδια αύξηση των κρουσμάτων Κοκίτη με 12 θανάτους, όταν μετά από τεστ της CIA διέφυγε βακτήριο στην ατμόσφαιρα.

1965

Σε μια μελέτη 3 ετών 70 εθελοντές φυλακισμένοι στις φυλακές Holmesburg της Φιλαδέλφεια υποβλήθηκαν σε δοκιμές για την αντοχή στη Διοξίνη και τον Πορτοκαλί παράγοντα. Τα συμπτώματα που παρουσίασαν οι άνδρες δεν αντιμετωπίστηκαν και παρέμειναν χωρίς θεραπεία επί 7 μήνες. Κανείς δεν τους είχε προειδοποιήσει ότι αργότερα θα τους χρησιμοποιούσαν και σαν πειραματόζωα για τη μελέτη της ανάπτυξης του καρκίνου.

1966

Ο στρατός των ΗΠΑ διέσπειρε βάκιλο στον υπόγειο σιδηρόδρομο της Νέας Υόρκης σαν δοκιμή. Αν και δεν παρατηρήθηκαν επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων οι λεπτομέρειες του πειράματος ακόμη αξιολογούνται.

1868-1969

Η CIA πειραματίστηκε στην πιθανότητα δηλητηρίασης του πόσιμου νερού ρίχνοντας χημικό παράγοντα στο νερό της Ουάσιγκτον. Αν και δεν επακολούθησαν συμπτώματα στον πληθυσμό το πείραμα έγινε χωρίς τη γνώση και τη συναίνεση των κατοίκων.

1969

Στις 9 Ιουνίου 1969 ο δρ Μc Artor τότε διευθυντής του τμήματος ερευνών για την Άμυνα παρουσιάστηκε στην Επιτροπή Υποτροφιών ζητώντας χρηματοδότηση για την παραγωγή κάποιου συνθετικού παράγοντα που θα προκαλούσε μείωση της ανοσολογικής επάρκειας των ατόμων. Έλαβε χρηματοδότηση 10 εκατομυρίων $ για να παράγει αυτό τον παράγοντα εντός 5-10 ετών. Το ΑΙDS εμφανίστηκε σαν κοινωνική απειλή μετά 10 έτη.

1980-1981

Σε κέντρα συγκέντρωσης στο Μαϊάμι και Πουέρτο Ρίκο αϊτινοί πρόσφυγες εμφάνισαν γυναικομαστία και ισχυρίστηκαν ότι τους έκαναν κάποιες ενέσεις με ορμόνες.

1981

Πάνω από 300.000 κουβανοί εμφάνισαν Δάγκειο αιμορραγικό πυρετό. Μια έρευνα του περιοδικού «Covert Action Information Bulletin» που συνεργάζεται με διάφορα κέντρα πληροφοριών στον κόσμο, ισχυρίστηκε ότι αυτό οφειλόταν σε απελευθέρωση μολυσμένων κουνουπιών από αντεπαναστάτες σε συνεργασία με την CIA.

1985

Επιδημία Δάγκειου πυρετού εμφανίστηκε στη Μανάγκουα της Νικαράγουα μετά εκτεταμένες αεροπορικές αναγνωριστικές πτήσεις των ΗΠΑ. Προσεβλήθη σχεδόν ο μισός πληθυσμός της πόλης και αρκετοί πέθαναν. Ήταν η πρώτη τέτοια επιδημία στη χώρα και έμοιαζε με την επιδημία του 1981 στην Κούβα. Ο Δάγκειος ήταν το αντικείμενο πειραματισμού στις επιχειρήσεις του Ντιετριχ στο Μέριλαντ.

1987

Σαν αποτέλεσμα πίεσης ομάδων κοινωνικού ελέγχου το Υπουργείο Αμύνης των ΗΠΑ παραδέχθηκε ότι ακόμη λειτουργεί εγκαταστάσεις χημικού και Βιολογικού πολέμου σε 127 πόλεις των ΗΠΑ.

1996

Μετά από πίεση από το κοινό και το Κογκρέσο το Υπουργείο άμυνας των ΗΠΑ παραδέχθηκε ότι τουλάχιστον 200.000 στρατιώτες από τις 678.000 μπορεί να έχουν εκτεθεί σε χημικά όπλα στον πόλεμο του Κόλπου. Δεν αποδέχθηκαν την επικινδυνότητα των βομβών απεμπλουτισμένου Ουρανίου και ισχυρίστηκαν ότι τα υπόλοιπα ανεξήγητα συμπτώματα ίσως οφείλονται στους πειραματικούς εμβολιασμούς των στρατιωτών για το βιολογικό πόλεμο.

Όλοι θυμόμαστε τα πειράματα που ο Μέντελε και οι λοιποί ναζί εγκληματίες διέπραξαν τόσο σε στρατόπεδα συγκέντρωσης όσο και σε ψυχιατρικά νοσοκομεία προβάλλοντας σαν επιχείρημα την ευγονική. Σήμερα την εποχή της κλωνοποίησης το ίδιο επιχείρημα χρησιμοποιείται από επιστήμονες που θεωρούν ότι η επιστήμη δεν πρέπει να υπακούει σε ηθικούς κανόνες. Πράγματι η άσκηση της Ιατρικής είναι αντίθετη με τα συμφέροντα του ανθρώπινου είδους.  Οι μεγάλες επιδημίες χρησίμευαν για να δημιουργηθούν μέσα από μηχανισμούς φυσικής επιλογής νέες γενιές ανθεκτικότερων ανθρώπων. Η Ιατρική αντιστρατεύεται τη φύση λειτουργώντας σαν αρνητική φυσική επιλογή και δίνοντας την δυνατότητα σε μειονεκτικούς γενετικά πληθυσμούς, όχι μόνο να επιβιώνουν αλλά και να αποκτούν απογόνους κληροδοτώντας τα υποβαθμισμένα γονίδια. Την εποχή των τεχνολογικών θαυμάτων υπάρχει η τάση να αποσιωπάται η τελική αλήθεια  του θανάτου και αντίθετα να βαυκαλιζόμαστε με υποσχέσεις αθανασίας αν ακολουθούμε τις επιταγές των ειδικών που μας υπόσχονται την αιώνια νιότη.  Όμως η Ιπποκρατική ηθική αποδέχεται τα όρια της επιστήμης και υπενθυμίζει  «Σκοπός της Ιατρικής είναι η πλήρης θεραπεία, η άμβλυνση των οξέων φαινομένων των νόσων και η μη επέμβαση σε ανίατες νόσους, αφού είναι γνωστό ότι η Ιατρική δεν ανασταίνει νεκρούς». Στόχος της Ιατρικής είναι το ν’ ανακουφίσει τον ανθρώπινο πόνο και να κάνει τον θάνατο πιο εύκολο. Και σε αυτή την προσπάθεια οι γιατροί καλούνται πολλές φορές να παίξουν το ρόλο του θεού, επιλέγοντας την προτεραιότητα κάποιων επεμβάσεων και παραβιάζοντας τη φύση που ανάλγητη στον πόνο της κάθε ύπαρξης πειραματίζεται με μηχανισμούς φυσικών επιλογών  την βελτίωση του είδους. Σήμερα οι ειδικοί ελπίζουν να δράσουν και σε αυτό τον τομέα με την κλωνοποίηση τροποποιώντας το ανθρώπινο είδος και διαγράφοντας τα ελαττωματικά γονίδια. Το τι κρύβεται πίσω από αυτές τις παρεμβάσεις κανείς δε μπορεί με σιγουριά να προφητεύσει, όπως και το ποιοι τελικά θα ωφεληθούν, αφού ως γνωστόν στις φτωχές χώρες οι άνθρωποι εξακολουθούν να πεθαίνουν σωρηδόν από απλές ιάσιμες ασθένειες όπως αυτές που μεταδίδονται με μολυσμένο νερό (τύφος, χολέρα κα) και στους πολέμους θυσιάζονται πια με βαρβαρότητα πρώτα οι άμαχοι.

Η άσκηση της ιατρικής έτσι όπως τη χάραξε ο Ιπποκράτης είναι πολιτική πράξη. Η Ιατρική πράγματι χρησιμοποιήθηκε από την άρχουσα τάξη σαν εργαλείο επικράτησης την εποχή της αποικιοκρατίας και μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται σα μοχλός ελέγχου του τρίτου κόσμου που σπαράσσεται από λιμούς και επιδημίες. Πάντα είναι χρήσιμο να θεσπίζονται νόμοι που θα προσπαθήσουν να ελέγξουν τη χρήση των νέων γνώσεων, αλλά είναι αμφίβολο αν θα λύσουν το πρόβλημα.  Η ίδια η ιατρική πράξη είναι  μια  παρέμβαση  στην αυθεντία του Θεού,  μια τεχνητή επιμήκυνση μιας ζωής καταδικασμένης από τη   φύση,  μια ανήθικη επέμβαση του ανθρώπου στους κανόνες  της ύπαρξης,    που  απαιτούν  τη  συντριβή  του ασθενικού για χάρη  του δυνατού. Γιατί στη φύση δεν λειτουργούν νόμοι ισότητας  και δικαιοσύνης. Ο οίκτος είναι ευτυχώς  ανθρώπινη  κατάκτηση.  Όπως  και  η Ιατρική επιστήμη. Και όπως για κάθε τι ανθρώπινο φοβάμαι ότι θα εξακολουθήσουμε να ακροβατούμε ανάμεσα στη δημιουργία και την καταστροφή για όσο υπάρχουν άνθρωποι.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου