Ο ρόλος του ΟΗΕ στα πυρηνικά

O ρόλος του ΟΗΕ στα πυρηνικά 

Ομιλία για την 69η επέτειο της Ιδρυσής του OHE

Στο Αμφιθέατρο του ΥΠΕΞ 24-10-2014

 Η Intenational Physicians for the Prevention of Nuclear War κεντρικά αλλά και ο ελληνικός κλάδος της συνεργάζονται επί πάνω από 30 χρόνια για θέματα ειρήνης και πυρηνικού αφοπλισμού. Άλλωστε η ΙPPNW τιμήθηκε το 1985 με Νόμπελ Ειρήνης ακριβώς επειδή πρωτοστάτησε στο σταμάτημα της κούρσας των πυρηνικών εξοπλισμών.

Όλα αυτά τα χρόνια βιώσαμε ελπίδες, αλλά και διαψεύσεις. Δε μπορούμε να ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή, αν και στον ΟΗΕ ανήκουν 192 κράτη, μόνο οι δυνατοί επιβάλουν την άποψη τους και είτε με παρασκηνιακές ενέργειες, είτε με διπλωματικά παζάρια και βέτο ματαιώνουν τις αποφάσεις της πλειοψηφίας, χωρίς να ξεχνάμε τις περιπτώσεις, όπου συλλογικά κάνουν λάθος σε μιαν απόφαση.

Μετά από πολλών χρόνων συνεργασία της IPPNW με την ΠΟΥ και με αίτηση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ όλοι οι ενεργοί πολίτες κατακτήσαμε στις 8-6-1996 την πρώτη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου (International Court of Justice) σχετικά με τη νομιμότητα χρήσης των πυρηνικών στην οποία ομόφωνα διακηρύχτηκε ότι “υπάρχει υποχρέωση με καλή πίστη να οδηγηθούν σε ένα συμπέρασμα οι διαπραγματεύσεις για τον πυρηνικό πλήρη αφοπλισμό,  οι οποίες θα πρέπει να καταλήξουν κάτω από αυστηρό αποτελεσματικό διεθνή έλεγχο”.

Ας μη ξεχνάμε τους πολύχρονους αγώνες που χρειάστηκαν για να καταλήξουμε στις Συμφωνίες περιορισμού των πυρηνικών όπλων, αλλά και τη διγλωσσία όλων των κυβερνήσεων συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής.

 Ενώ όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις διατρανώνουν την αταλάντευτη θέση τους κατά των πυρηνικών, σε όλες τις σχετικές ψηφοφορίες στον ΟΗΕ -σταθερά και παρά τις έγγραφες διαμαρτυρίες και τις καταγγελίες μας στα ΜΜΕ- ψηφίζουν αποχή, λευκό ή υπέρ των συμφερόντων των πυρηνικοκατόχων. 

Η προφορική εξήγηση (διότι κατά τα τελευταία χρόνια το ΥΠΕΞ δε μας ενημερώνει πλέον έγγραφα για την πολιτική της Ελλάδας στο θέμα των πυρηνικών και όχι μόνον) είναι η ανάγκη «διπλωματικής» ψήφου για να μην εξοργίσει η αδύναμη Ελλάδα τους ισχυρούς μας φίλους και το ότι «έτσι κάνουν όλοι». Και αυτή η υποκριτική πολιτική φαίνεται ότι πραγματικά είναι διεθνής. 

Ας θυμηθούμε τα γεγονότα.

 Μετά από πρόταση του προέδρου Γκορμπατσώφ, η ΕΣΣΔ προχώρησε από το 1991 σε μονομερή κατάργηση των πυρηνικών δοκιμών, χειρονομία που ακολούθησαν και η ΗΠΑ από το 1992 με συνεχή ετήσια ανανέωση μέχρι την ιστορική υπογραφή (Μάιος 1995)  της Συνθήκης Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων (NPT) στην οποία 170 χώρες δεσμεύτηκαν για την τελική υπογραφή της πλήρους απαγόρευσης των πυρηνικών δοκιμών μέχρι το Μάιο του '96. Η Κίνα όμως προκλητικά συνέχισε τις πυρηνικές δοκιμές λίγες μέρες μετά την υπογραφή της NPT, ενώ ακολούθησε και η Γαλλία αδιαφορώντας για την παγκόσμια αντίδραση.  Τον ίδιο χρόνο 1995 υπεγράφη από τους έχοντας και κατέχοντας πυρηνικά η CTBT (Comprehencive Tast ban Treaty). Η Ινδία και το Πακιστάν που δεν είχαν υπογράψει τις συμφωνίες προχώρησαν σε πυρηνικές δοκιμές το 1998, αφού είχαν προηγηθεί το 1997 οι υποκρίσιμες πυρηνικές δοκιμές των ΗΠΑ στη Νεβάδα που έτρωσαν ανεπανόρθωτα την αξιοπιστία της αμερικανικής υπογραφής σε οιαδήποτε συνθήκη. Ακολούθησαν οι δοκιμές της Β. Κορέας και η δυνατότητα του Ιράν ν’ αναπτύξει πυρηνικά όπλα που αποκτήθηκε με την κατασκευή ρωσικού πυρηνικού εργοστασίου. 

Αυτές οι αποφάσεις, τις οποίες χειροκροτήσαμε, έγιναν η αφορμή για τον άδικο πόλεμο στο Ιράκ, του οποίου τα επίχειρα σήμερα βιώνουμε και σήμερα έχουν πια σκόπιμα βαλτώσει από τους πυρηνικοκατόχους, οι οποίοι χωρίς να μειώνουν το πυρηνικό τους οπλοστάσιο τις χρησιμοποιούν σαν απειλή κατά των κρατών που θέλουν να μπουν στο λόμπυ, ενώ το Ισραήλ παραμένει μόνιμα στο απυρόβλητο. 

Αυτή την αδυναμία του ΟΗΕ να επιβάλει τις απόψεις της πλειοψηφίας τη βιώσαμε και πρόσφατα, όταν από το 2011 ξεκίνησε πρωτοβουλία για την αποπυρηνικοποίηση της  Μέσης Ανατολής, στην οποία συμβάλαμε ενεργά μέσω του Μεσογειακού συνεδρίου που έγινε στο «Πλοίο της Ειρήνης» 2011 εκδηλώσεων στην Αθήνα και της σχετικού ψηφίσματος.  Δυστυχώς και αυτή η προσπάθεια έληξε άδοξα το Δεκέμβρη του 2013 μετά την τελική απροθυμία του Ισραήλ να καθίσει στο τραπέζι της συζήτησης στο Ελσίνκι.

Κατά τις λίγες τελευταίες δεκαετίες έγιναν σημαντικά βήματα στη μείωση και απαγόρευση των χημικών, βιολογικών και  άλλων όπλων μαζικής καταστροφής, ειδικά μετά την εκτεταμένη χρήση βομβών διασποράς και Απεμπλουτισμένου Ουρανίου στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Παρ’ όλα αυτά ο ΟΗΕ παραμένει ανίσχυρος να εφαρμόσει τις ψηφισμένες απαγορεύσεις, ενώ  ακολουθεί αδιαφανείς διαδικασίες και αυτό το διαπιστώσαμε και πρόσφατα στην καταστροφή των χημικών της Συρίας με υδρόλυση στη γειτονιά μας στη Μεσόγειο, η οποία δικαιολογημένα ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών, όχι μόνο στην Ελλάδα.

Αντίθετα με τα υπόλοιπα όπλα μαζικής καταστροφής η παγκόσμια κοινότητα μέχρι σήμερα απέτυχε να  θεσπίσει την ειδική απαγόρευση των χειρότερων όπλων, των πυρηνικών.

 Γιαυτό και η Εταιρεία μας με άλλες ΜΚΟ προώθησε στον ΟΗΕ την πρόταση για πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών που βασίζεται στο ανθρωπιστικό δίκαιο.

Για να στηρίξουμε τη νέα πρόταση για πυρηνικό αφοπλισμό απευθυνθήκαμε επανειλημμένα τόσο στο ΥΠΕΞ όσο και στο Ελληνικό κοινοβούλιο. Δυστυχώς μόνο 16  έλληνες βουλευτές υπέγραψαν το κείμενο στήριξης αυτής της πρωτοβουλίας, η οποία  ξεκίνησε στις 26 Σεπτεμβρίου 2013 στην ολομέλεια του ΟΗΕ  υπερψηφίστηκε με 151 ψήφους σε δυο σημαντικές ψηφοφορίες (η Ελλάδα ψήφισε ΑΠΟΧΗ!) και θα συνεχισθεί με συζήτηση στις 6-7 Δεκεμβρίου 2014 στη Βιέννη.

      

 Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας συμπεραίνει ότι «τα πυρηνικά όπλα αποτελούν το μεγαλύτερο άμεσο κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία». Η Εταιρεία μας έχει δημοσιεύσει πρόσφατα (9-12-2013) νέα τεκμηριωμένη έκθεση βάσει της οποίας ακόμη και σε μια περίπτωση περιορισμένου πυρηνικού πολέμου  θα είχαμε θύματα πάνω από 2 δις ανθρώπους. Το να προλάβουμε τη χρήση τους είναι επείγουσα αναγκαιότητα για να διασφαλίσουμε την παγκόσμια υγεία και ανάπτυξη. Δυστυχώς η ίδια η ΠΟΥ λόγω του τρόπου λειτουργίας της στα πλαίσια του ΟΗΕ στάθηκε πολλές φορές (από το φιάσκο της πανδημίας Η1Ν1 μέχρι τα πυρηνικά ατυχήματα) ανίκανη ν’ αντισταθεί στις επιταγές του οικονομικού κατεστημένου έχοντας τρώσει, ίσως ανεπανόρθωτα, την αξιοπιστία της. 

  Το 2011 καταγγείλαμε επίσημα την επί 50 χρόνια συνεχιζόμενη συγκάλυψη των στοιχείων της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO)  και της Διεθνούς Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) και την παραποίηση των στοιχείων  που παρουσιάστηκαν στο Φόρουμ για το Τσερνομπίλ του ΟΗΕ που οργανώθηκε το Σεπτέμβρη του 2005. 

H παράδοξη συμμαχία ΙΑΕΑ και WHO ξεκινά από το πρωτόκολλο συνεργασίας, που υπέγραψαν στις 28 Μαΐου  1959 σύμφωνα με το οποίο «είναι αναγκαίο να υπάρξουν κάποιοι περιορισμοί στη δημοσιοποίηση εμπιστευτικών πληροφοριών». Πριν από αυτό και συγκεκριμένα το 1956 η WHO προειδοποιούσε «Η γενετική κληρονομιά είναι το πιο πολύτιμο στοιχείο της ανθρωπότητας. Καθορίζει τη ζωή όλων μας, την υγεία και την αρμονική ανάπτυξη των επόμενων γενεών. Όπως οι ειδικοί επιστήμονες, έτσι και μεις εκτιμούμε ότι η υγεία των μελλοντικών γενεών απειλείται από την ανάπτυξη της πυρηνικής βιομηχανίας και των πηγών ραδιενέργειας... Επίσης πιστεύουμε ότι οι μεταλλάξεις που προκαλούνται είναι βλαπτικές για τους ανθρώπους και το μέλλον της ανθρωπότητας». Μετά το 1959 η WHO δεν εξέδωσε ούτε μια ανακοίνωση για τη σχέση υγείας και ραδιενέργειας. 

Σαν γιατροί πιστεύουμε ότι σκοπός της WHO  είναι η εξασφάλιση της υγείας των κατοίκων της γης, ενώ της ΙΑΕΑ βάσει του καταστατικού της το 1957 η προώθηση της πυρηνικής ενέργειας. Αυτά δεν είναι συμβατά. 

Αυτή τη στιγμή εκτός από τις 5 χώρες που κατέχουν πυρηνικά όπλα υπάρχουν 5 ακόμη κράτη, μέλη του ΝΑΤΟ με πυρηνικά στο έδαφός τους. Στις ΗΠΑ δυστυχώς ήδη κατασκευάζουν νέου τύπου πυρηνικά που θα συνενώνουν τα «πλεονεκτήματα» των παλιών σε «όλα σε ένα μέγεθος». 

Μέσα σε ένα πολύ επικίνδυνο πολεμικό σκηνικό ακούμε απειλές χρήσης πυρηνικών τόσο από τη Ρωσία όσο και από την Ουκρανία, τα πυρηνικά εργοστάσια της γειτονιάς του Τσερνόμπιλ γίνονται στόχος,  ενώ στη φλεγόμενη Μ. Ανατολή η αντιπυρηνική Γερμανία εξοπλίζει με 4ο πυρηνικό υποβρύχιο το Ισραήλ, που συνεχίζοντας ατιμώρητο να διαπράττει γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων, δεν έχει υπογράψει τη Συμφωνία Ελέγχου Πυρηνικών NPT και σίγουρα κατέχει πυρηνικά, αν και επισήμως το αρνείται.  

Δυστυχώς ο πυρηνικός εφιάλτης δεν έχει τελειώσει, αλλά αντίθετα ο κίνδυνος είναι όλο και πιο μεγάλος. Η κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων από την Τουρκία σε υψηλά σεισμογενείς περιοχές, σε περιοχές κοντά στην πολεμική ζώνη της Συρίας, με τεχνολογία Σ. Ένωσης θα έπρεπε ήδη να έχει κινητοποιήσει τις ελληνικές κυβερνήσεις να χρησιμοποιήσουν τα κατάλληλα μέτρα που η ΕΕ κατέχει. Εκτός από τον υψηλό κίνδυνο για το ίδιο το εργοστάσιο, η εντεινόμενη ναπολεόντεια ρητορεία του κ Ερντογάν θα μπορούσε να εγείρει και άλλα ερωτήματα σχετικά με τους πραγματικούς λόγους αυτής της εμμονής του, ενώ ήδη η κοινή γνώμη της Τουρκίας προετοιμάζεται με παραπλανητικά δημοψηφίσματα.

Δε μπορούμε πια να αποσιωπούμε τη στενή σχέση πυρηνικών εργοστασίων και όπλων πυρηνικών ή ραδιενεργών.   Δεν είναι αδικαιολόγητοι οι ισχυρισμοί ότι τα πυρηνικά εργοστάσια κατασκευάζονται κυρίως για την παρασκευή πρώτης ύλης για τα όπλα, αφού πια έχει καταρρεύσει ο μύθος της ασφαλούς, καθαρής, και φθηνής ενέργειας.

Μερικά πρόσφατα γεγονότα έδωσαν στον ΟΗΕ αφορμή για νέα προσέγγιση στο θέμα. Το 2012 έγινε Αναφορά στο Διεθνές Συμβούλιο του ΟΗΕ σχετικά με τις συνεχιζόμενες επιπτώσεις στους κατοίκους των νησιών Μάρσαλ που επλήγησαν από τις ατμοσφαιρικές πυρηνικές δοκιμές των ΗΠΑ τη δεκαετία του 1950.

Μια δεύτερη Αναφορά έγινε στο Ιαπωνικό Κοινοβούλιο το 2012 από Ανεξάρτητη Επιτροπή Ελέγχου σχετικά με το πυρηνικό ατύχημα της Φουκουσίμα. Ανάμεσα στα συμπεράσματα αναφέρεται ότι “το ατύχημα της Φουκουσίμα ήταν  αποτέλεσμα της αναποτελεσματικότητας κυβέρνησης, συντονιστών και TEPCΟ οι οποίοι όχι μόνο πρόδωσαν το δικαίωμα των πολιτών να είναι ασφαλείς από πυρηνικό ατύχημα.... αλλά δεν έδρασαν ούτε αργότερα για να προστατεύσουν την υγεία των κατοίκων και να αποκαταστήσουν τις συνθήκες επιβίωσης τους”

Μια τρίτη το 2012 είναι η εξαιρετική Αναφορά στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, που έγινε με αφορμή το ατύχημα της Φουκουσίμα, από τον Anand Grover, σχετικά με το δικαίωμα όλων να απολαμβάνουν το ύψιστο επίπεδο φυσικής και ψυχικής υγείας,

Υπάρχουν διαστάσεις παραβίασης θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την τεχνολογία, τόσο στον τομέα των πυρηνικών όπλων, όσο και στα πυρηνικά εργοστάσια. Το “αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα” των εθνών στη “χρήση πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς” που περιγράφεται στο άρθρο IV της NPT στην πραγματικότητα σημαίνει το δικαίωμα να εκθέτεις ανθρώπους και άλλους ζωντανούς οργανισμούς στον κίνδυνο ανεξέλεγκτης καταστροφικής ραδιενεργού μόλυνσης για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα. Η πυρηνική ενέργεια σε κάθε της μορφή, απειλεί την υγεία και τα δικαιώματα των μελλοντικών γενεών. Κάτι τέτοιο δε μπορεί να επιτρέψουμε να συνεχίζεται.

Και ο ΟΗΕ παρά τις αδυναμίες του εξακολουθεί να παραμένει η φωνή μας,  φωνή κάθε ενεργού πολίτη παγκόσμια και γιαυτό στεκόμαστε πάντα πλάι του κριτικά αλληλέγγυοι.

στο βήμα με τον διοργανωτή της εκδήλωσης τέως διευθυντή των γραφείων του ΟΗΕ και καθηγητή στο New York College κ Παναγιώτη Καραφωτιά

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου