Σρι Λάγκα Ο παράδεισος θα επιβιώσει

 

παραδοσιακό ψάρεμα

τειοφυτείες

Σρι Λάγκα

Ο παράδεισος θα επιβιώσει

            Χρονιάρες μέρες η ανθρωπότητα συγκλονίστηκε από την τραγωδία στη Ν Ανατολική Ασία. Ο σεισμός και το τσουνάμι που ακολούθησε έφεραν στο προσκήνιο μια χώρα μακρινή για μας και ξεχασμένη, τη Σρι Λάγκα. Την είχα πρωτοεπισκεφθεί το 1994 και είχα πεισθεί ότι αν υπήρξε ποτέ παράδεισος πάνω στη γη αυτός είναι η Σρι Λάγκα. 

   Εκεί όλα συνυπάρχουν αρμονικά. Φυτείες ρυζιού κι απάτητες ζούγκλες, λαχανόκηποι και τειόκηποι (πώς αλλιώς ν' αποδώσεις τις φυτείες που θυμίζουν καλοφροντισμένα πάρκα;) ορυχεία πολύτιμων λίθων και φυτείες μπαχαρικών, απέραντες ακρογιαλιές κι ατέλειωτες γιρλάντες ποταμών, απειράριθμοι καταρράκτες και τεχνητές λίμνες-υδραγωγεία πόλεων, που χτίστηκαν πριν από 2000 χρόνια, εκκλησιές και τζαμιά, ινδουιστικοί ναοί και απειράριθμα βουδιστικά ιερά (στούπες). Φυλές, θρησκείες, παραδόσεις.

    Στο νησί που σήμερα θρηνούν χιλιάδες θύματα κι εκατομμύρια ανέστιοι λιμοκτονούν εξαρτημένοι από την ελεημοσύνη μας κυριαρχούσε τότε το χαμόγελο. Ο αυθόρμητος χαιρετισμός, η αποδοχή του μοιραίου κι η προσπάθεια υπέρβασης των δυσκολιών της ζωής με αξιοθαύμαστη αξιοπρέπεια, κάτι που και σήμερα καταγράφηκε στις τηλεοπτικές εικόνες σε αντίθεση με την εκπόρνευση του πένθους στο Πούκετ. Έχοντας περιδιαβεί επανειλημένα όλες τις χώρες της περιοχής καταθέτω ότι πουθενά δε συναντάς πιο ανθρώπινες μορφές από τους κατοίκους της Σρι Λάγκα. Ανοιχτοί στις ξένες επιρροές, αλλά ταυτόχρονα ανθεκτικοί, συντηρητικοί όσο κι ευέλικτοι. Αντίθετα με τις γειτονικές χώρες όπου το κάθε τι φρουρείται για την αποτροπή κακών πνευμάτων, εδώ παντού συναντάς συμβολισμούς που καλοδέχονται, που σε προσκαλούν να μοιραστείς ό,τι κατέχουν: ξέχειλα πιθάρια με νερό, όπου πλέουν ανθοπέταλα και στις γωνιές των χτισμάτων για το γούρι -αντί γι αλογοπέταλα- ροζ σβάστιγες.

στο αεροδρόμιο μετανάστριες για τη Σαουδική Αραβία 

        Και όμως αυτή η τόσο γόνιμη γη παράγει κυρίως μετανάστες, μετανάστριες για την ακρίβεια, που φεύγουν με ειδικά ναυλωμένες πτήσεις, δίχως αποσκευές, με μόνο τους όπλο το διαβατήριο κι ένα καλά κλεισμένο φάκελλο για να υπηρετούν από τα πλουσιόσπιτα των άγονων, αλλά πετρελαιοπαραγωγών αραβικών εμιράτων μέχρι τα νοικοκυριά της νεόπλουτης Ελλάδας. Οι γυναίκες είναι παράδοξα το ισχυρό φύλο στη Σρι Λάγκα. Δεν είναι τυχαίο πρόεδρος και πρωθυπουργός χρημάτισαν επανειλημένα γυναίκες, η κόρη και η σύζυγος του αδικοσκοτωμένου το 1959 πρωθυπουργού, Σολομόν Μπαταρανάικε, η δε πρωθυπουργός είναι εκείνη που όταν πρωτοέγινε πρωθυπουργός το 1960 (πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός στον κόσμο) τόλμησε να κάνει τις πρώτες εθνικοποιήσεις κι η ίδια που όταν επανεξελέγη το 1970 πρωτοστάτησε στο κίνημα των αδεσμεύτων (με τον Α. Παπανδρέου) και προχώρησε το 1972 στην ψήφιση νέου συντάγματος και στη μετωνομασία της Κευλάνης σε Δημοκρατία της Σρι Λάγκα. Από το 1994 πολλές γυναίκες είναι υπουργοί, ενώ σε πολλές προεδρικές εκλογές κι οι δυο αντίπαλοι ήταν γυναίκες. Γυναίκες που πληρώνουν με αίμα την κατάληψη της αρχής. Και η Πρόεδρος Σαντρίκα Μπανταρανάικε έμεινε χήρα, όταν οι τρομοκράτες δολοφόνησαν τον διάσημο ηθοποιό, που ήταν συζυγός της και η αντίπαλός της έγινε υποψήφια μόλις τρεις μήνες πριν τις εκλογές όταν σε μια προεκλογική εκδήλωση οι τρομοκράτες σκότωσαν τον άντρα της. Ήταν το πρόβλημα των Ταμίλ κι ο ανταρτοπόλεμος που μαινόταν μέχρι την προ τριετίας ανακωχή στα βόρεια. Ας μη ξεχνάμε ότι γυναίκα-ταμίλ σκότωσε και το γιο της Γκάντι μόλις υπέγραψε συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με την κυβέρνηση της Σρι Λάγκα.

στα παραδοσιακά σπίτια το σήμα της δυνατότητας ελεύθερου έρωτα για τις γυναίκες

            Και όμως. Οι κάτοικοι της Σρι Λάγκα είναι φιλειρηνικοί. Πουθενά δε συναντάς μνημεία ανδρείας ή απεικονήσεις ηρωικών κατορθωμάτων. Προβάλλονται μόνο εκείνοι που πέφτουν θύματα της όποιας βίας, βρεττανικής ή ντόπιας. Γιατί η πρόσφατη ιστορία της Σρι Λάγκα είναι μια αλυσίδα από εξεγέρσεις. Γιατί αυτή η γη της επαγγελίας δε μπορεί να καλύψει τις επισιτιστικές της ανάγκες κι αναγκάζεται να εισάγει ρύζι την ίδια στιγμή που οι Εταιρείες τσαγιού, καουτσούκ ή κοκοφοίνικα θησαυρίζουν. Σε μια χώρα που οικονομικά ακροβατεί στα σύνορα της επιβίωσης και που η πολιτική έχει αποδειχθεί εστία διαφθοράς πάντα θα υπάρχουν αυτοί που θα εξεγείρονται. Η βία δεν έχει εθνικότητα. Άλλωστε ο θάνατος για τον βουδιστή δεν είναι τραγικός. Γιορτάζεται με επισημότητα. Λευκά πανώ δείχνουν το σπίτι και του πιο φτωχού νεκρού και λευκά σημαιάκια ντύνουν όλους τους δρόμους  από το σπίτι μέχρι τον τάφο κάποιου πλούσιου. Γιατί το λευκό δεν είναι το χρώμα του πένθους, αλλά της απλότητας. Λευκά φορούν κι οι μαθήτριες που πάνε στο σχολειό κι οι νύφες στο γάμο τους. Γιατί κι ο θάνατος είναι απλός. Είναι φυσική συνέπεια της γέννησής μας κι όλα ρυθμίζονται απ' τ' άστρα. Τίποτε δε γίνεται χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του αστρολόγου κι οι γάμοι αν θέλουν νάναι πετυχημένοι πρέπει να γίνονται σύμφωνα με την πρόβλεψή του την κατάλληλη μέρα, ώρα και λεπτό με την ακρίβεια εκτόξευσης διαστημόπλοιου.

οι ντόπιοι κολυμπούν ευπρεπώς ενδεδυμένοι

        Η Σρι Λάγκα είναι πολύ συντηρητική χώρα. Τα κορίτσια είναι υπό περιορισμόν, αφού η παρθενία είναι απαραίτητη για το γάμο. Τ' αγόρι βοηθά τον πατέρα του στη δουλειά και συνήθως ακολουθεί το επάγγελμά του, ενώ το κορίτσι μένει κοντά στη μητέρα, βοηθά στο νοικοκυριό κι έτσι έχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο για το σχολείο. Η εκπαίδευση θεωρητικά είναι υποχρεωτική και δωρεάν, όμως πολλοί γονείς δε στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολειό, αλλά στη δουλειά. Έτσι παρατηρείται το παράδοξο φαινόμενο, το κορίτσι λόγω της συντηρητικής δομής της κοινωνίας να έχει μεγαλύτερες πιθανότητες ν'αποκτήσει ψηλότερο επίπεδο μόρφωσης κι έτσι σήμερα οι γυναίκες να κατέχουν τις καλύτερες θέσεις, ενώ τ' αγόρια  καθαρίζουν τα δωμάτια των ξενοδοχείων ή κάνουν τα γκαρσόνια. Πρόσφατα παρατηρήθηκε η μετανάστευση των γυναικών στις γειτονικές πλούσιες χώρες και η απασχόλησή τους στις ελαφριές βιομηχανίες, που στήνουν οι πολυεθνικές στο Κολόμπο χάρη στο χαμηλό μεροκάματο. Βέβαια στη χειρωνακτική απασχόληση εξακολουθεί να ισχύει για την ίδια δουλειά (π.χ. σπάσιμο πέτρας σε κατασκευή δρόμου) το μικρότερο μεροκάματο της γυναίκας από τον άντρα, ενώ στις φυτείες τσαγιού ισχύει το φεουδαρχικό καθεστώς που εγκαθίδρυσαν οι εγγλέζοι όταν πρωτοέφεραν την καλλιέργεια του τσαγιού στο νησί. Κάθε φάρμα απασχολεί από 1000-2000 εργάτες που ζουν σε ειδικούς καταυλισμούς και οι γυναίκες ασχολούνται μόνο με το μάζεμα του τσαγιού, ενώ οι άντρες απασχολούνται στις βαρειές δουλειές κι επειδή το μεροκάματο είναι ανάλογο με τα κιλά που κάθε γυναίκα μαζεύει, την εποχή της μεγάλης συγκομιδής που συμπίπτει με την περίοδο των βροχών, όλη η οικογένεια μαζεύει, απ' τη γιαγιά μέχρι τα εγγόνια για να εξασφαλιστεί το απαραίτητο εισόδημα της οικογένειας.  Στην περιοχή του Κάντυ κοντά στις φυτείες του τσαγιού βρίσκονται και κάτι περίεργοι οικισμοί αγροτών που τους ονομάζουν Collonies και είναι κλειστές πρωτόγονες κοινωνίες, αυτάρκεις, όπου το χρήμα δεν έχει πέραση, αφού ζούν κάνοντας ανταλλαγές των προιόντων τους και όλοι γίνονται κυκλικά εργάτες στο χωράφι του καθενός όποτε χρειάζεται, παντρεύονται μεταξύ τους κι έχουν έναν αρχηγό που τους αντιπροσωπεύει  στο επίσημο κράτος.

πισίνα εξαγνισμού

στο ναό του ιερού δένδρου Μπο

έξω από ινδουιστικό ναό

Προσθήκη λεζάντας

      Η Σρι Λάγκα είναι η ιερή χώρα του βουδισμού. Στο Κάντυ, όπου και πρωτοπάτησε ο Αδάμ!!, βρίσκεται ο περίφημος ναός όπου φυλάσσεται το ιερό δόντι του Βούδα και κάθε χρόνο η περιφορά του γίνεται η αφορμή για το μεγαλύτερο φεστιβάλ της Ασίας. Στην Ανουραντχαπούρα βρίσκεται το ιερό δέντρο Μπο ηλικίας 2000 χρόνων, το ίδιο δέντρο που έφερε το βουδισμό στην Κευλάνη. Είναι παράξενο ότι οι πιστοί δεν προσεύχονται στα πολυάριθμα αγάλματα του Βούδα, αλλά στο ιερό του δέντρο. Κατ' αυτούς ο λόγος είναι προφανής: Ο Βούδας κάθισε κάτω από ένα τέτοιο δέντρο κι είπε ότι δε φεύγει από κει αν δεν γίνει Βούδας. Το δέντρο του έδωσε τη δύναμη να το πετύχει, άρα το δέντρο έχει την ικανότητα να πραγματοποιεί κάθε ανθρώπινη επιθυμία. Γύρω  απ' το δέντρο λοιπόν κρεμμιούνται πολύχρωμα σημαιάκια-τάματα πριν από κάθε δύσκολη στιγμή, ενώ η προσφορές των πιστών μετά το θάμα, ξεκινούν από μια κούπα νερό μέχρι την κληροδότηση ολόκληρης της περιουσίας τους. Για τους βουδιστές η μέρα της πανσελήνου είναι γιορτή αφού ο Βούδας γεννήθηκε με πανσέληνο, πέθανε με πανσέληνο, και το ιερό δέντρο Μπο έφθασε στην Κευλάνη μια νύχτα με πανσέληνο. Κι είναι προς τιμήν τους τ' ότι κάθε μέρα με πανσέληνο βάσει νόμου απαγορεύεται η διανομή αλκοόλ, ακόμη και στους άπιστους ενοίκους των ξενοδοχείων.

            Οι κάτοικοι των παραλίων είναι καθολικοί από την εποχή των Πορτογάλων. Κι είναι παράξενο τη νύχτα των Χριστουγέννων μέσα στη ζεστή σιγαλιά της λεωφόρου να βλέπεις πυκνές σειρές από λαμπροντυμένους ανθρώπους, γυναίκες με πολύχρωμα σάρι κι άντρες με τα παιδιά στους ώμους να πορεύονται ως την κοντινότερη εκκλησιά για τη λειτουργία που γίνεται στις 2 τη νύχτα. Στις γωνιές των δρόμων τ'αγάλματα των καθολικών αγίων είναι το ίδιο φανταχτερά με τα ιερά του Βούδα, ενώ κάθε πόλη έχει τον προστάτη θεό της, που το ιερό του στην είσοδο και την έξοδο κάθε πόλης δέχεται τα κέρματα κάθε οδηγού που προσδοκά να επιστρέψει ασφαλής στο σπίτι του. Γιατί οι δρόμοι της Κεϊλάνη είναι σωστές καρμανιόλες κι οι σριγκαλέζοι οι πιο ριψοκίνδυνοι οδηγοί. Λατρεύουν το παράνομο προσπέρασμα (ο απέναντι είναι υποχρεωμένος να σταματήσει αν του κορνάρεις ότι προσπερνάς), οι ποδηλάτες πιάνουν την κουβέντα ρολάροντας σε τριπλή γραμμή πάνω στην άσφαλτο, που κι οι πεζοί βολεύονται να περπατούν, ενώ οι αγελάδες ειδικά τη νύχτα ξαπλώνουν αμέριμνα για να κοιμηθούν. Οι μανούβρες είναι το εθνικό τους  σπορ και σ΄αυτό συμβάλει κι η αστυνομία στήνοντας μπλόκα που όμως δε σταματούν κανένα, απλά όλοι ελίσσονται. Τα μικρά πολυάριθμα λεωφορεία ελίσσονται με τους επιβάτες να κρέμονται από τις ανοιχτές πόρτες. Ακόμη και όταν δεν είναι γεμάτα ασφυχτικά, η θέση έξω απ'την πόρτα θεωρείται από τους νεαρούς προνομιούχα. Οι αγελάδες δεν αποτελούν πρόβλημα αρκεί να μην τις τρομάξεις κορνάροντας. Αντίθετα οι άγριοι ελέφαντες που αποφασίζουν να στρατοπεδεύσουν στο δρόμο μπορεί να σε καθηλώσουν όλη τη νύχτα. Κι αλίμονό σου αν έχεις τίποτε φρούτα που τους αρέσουν στο πορτ μπαγκάζ. Δε χρειάζονται το κλειδί για να τα δοκιμάσουν. Παρ' ότι οι ελέφαντες σκοτώνουν περισσότερους χωρικούς απ' όσους οι πεινασμένες λεοπαρδάλεις θεωρείται εξαιρετική εύνοια της τύχης το να δεις άγριους ελέφαντες και όσα σπίτια θέλουν να είναι ιν πρέπει να κατέχουν αντί για κανίς, ελέφαντες! σε αριθμό ανάλογο με την οικονομική τους ευμάρεια.

       Παντού στις βρύσες και τα ποτάμια όλοι πλένονται και βάζουν τη μπουγάδα τους δημόσια. Και το πρωί έξω από κάθε καλύβι ή στη βρύση βλέπεις τα παιδιά να πλένουν σχολαστικά τα δόντια τους. Κανείς όσο φτωχός και νάναι δε δείχνει βρώμικος ή εξαθλιωμένος. Υπάρχουν ανάπηροι ειδικά στα τουριστικά μέρη χωρίς πόδια ή χέρια που όμως δε ζητιανεύουν. Σου ζητούν με χαμόγελο. Αν θες τους δίνεις. Όπως με το χαμόγελο ζητούσαν τα παιδιά στυλό ή καραμέλες. Γιατί σ' αυτή τη χώρα όπου το κιλό το ρύζι κάνει 16 ρουπίες το φτηνότερο στυλό κάνει 7. Το ρύζι είναι η βασική τους τροφή. Ακολουθεί το ψάρι. Κρέας δεν τρώνε παρά ελάχιστα. Έχουν τις αγελάδες για το γάλα τους και τα βουβάλια για να σέρνουν τ' άροτρο ή το αμάξι τους. Οι μόνοι που τρώνε το μοσχάρι είναι οι μουσουλμάνοι. Αντίθετα κι οι ινδουιστές κι οι βουδιστές τρώνε το χοιρινό. Οι γυναίκες των μουσουλμάνων ντύνονται με τα ίδια φανταχτερά σάρι με τις υπόλοιπες. Μόνη τους διαφορά ότι φέρνουν στο τέλος το ύφασμα πάνω απ' το κεφάλι. Πουθενά δε συναντάς το χαμηλωμένο βλέμμα του μωαμεθανικού κόσμου. Παντού το θεωρούν υποχρέωσή τους να σου δείξουν ότι έχουν, σου λένε ευχαριστώ αν θελήσεις να τους φωτογραφίσεις, έχουν εμπορικό ένστικτο, γίνονται εξυπηρετικοί άλλοτε από ευγένεια κι άλλοτε γιατί αποβλέπουν σε κάποιο κέρδος. Γιατί κι εδώ υπάρχουν άνθρωποι καλοί και κακοί όπως παντού στον κόσμο. Και για ν' αποτρέψεις το κακό μάτι αρκεί να κρεμάσεις ένα σκιάχτρο έξω απ' το σπίτι που χτίζεις ή να βάλεις μια κόκκινη κουκίδα στο μεσοφρύδι της όμορφης γυναίκας. Έτσι όλοι είναι ήρεμοι και δεν υπάρχουν άνθρωποι υστερικοί απ' το άγχος, νευρωτικοί ή καταθλιπτικοί απ' το κυνήγι της επιτυχίας. Όταν όλα είναι γραμμένα να συμβούν γιατί να άγχεσαι; Σήμερα δε μπορείς παρά να υφίστασαι της συνέπειες των πράξεων μιας προηγούμενης ζωής και να προσπαθείς να κατακτήσεις μια καλύτερη μελλοντική ύπαρξη.

βουδιστικός ναό; δίπλα σε χριστιανικό

    Με αυτή τη φιλοσοφία ζωής η Σρι Λάγκα θα επιβιώσει. Άλλωστε οι φυσικές καταστροφές, όσο ακραίες και αν είναι, όσα θύματα και αν προκαλούν υπήρχαν και θα υπάρχουν σαν ιδιοτροπίες του πλανήτη που μας ανέχεται. Οι μεγάλες τραγωδίες προκαλούνται από τον ίδιο τον άνθρωπο που με σημαία κάποιες κάλπικες ιδέες και στόχο το κέρδος  με επίγνωση των συνεπειών προχωρεί σε πολέμους και καταστροφές του περιβάλλοντος που προκαλούν πόνο και φρίκη στους συνανθρώπους του. 

Οι τουρίστες της φρίκης δεν διαφέρουν από τους αμερικανούς φαντάρους, που κακοποιούσαν και γελοιοποιούσαν τους αιχμαλώτους ιρακινούς. Η ύβρις της φωτογραφικού τεκμηρίου εμφανίστηκε πριν τους ναζί. Η πιστοποίηση της θέασης μιας φρίκης όχι μέσα από τις τηλεοπτικές εικόνες θ’ άξιζε για τιμωρία την απόρριψη των τουριστών στον Καιάδα των απαιλουμένων γηγενών. Οι απαγωγές των ορφανών παιδιών της τραγωδίας για να γίνουν ανταλλακτικά μεταμοσχεύσεων στα προηγμένα νοσοκομεία μας δεν χρεώνονται τόσο στους εγκληματίες, που όπως σε κάθε διάλυση του κοινωνικού ιστού βρίσκουν πεδίο δράσης, αλλά κυρίως στην υποκριτική μας στάση ν’ αποδεχόμεθα σαν φυσιολογική την αγορά των οργάνων για μεταμόσχευση. 

Δεν έχουμε το ηθικό ανάστημα να κατακρίνουμε τους ντόπιους, εμείς οι ελληναράδες που από την ασφάλεια των «ελληνικών» μπαρ χορεύουμε τσιφτετέλι στα τραπέζια της Πατόγκ δίπλα στα πτώματα. Η απληστία είναι η σημαία του καπιταλισμού. "Πάντα υπάρχει το καλύτερο, το διαφορετικό, το βιτσιόζικο. Αγόρασέ το." Αυτό είναι το σλόγκαν του πολιτισμού μας, που εξάγουμε με επιτυχία σε αυτούς τους  χαμένους (προσωρινά ελπίζω) παραδείσους. Για το βουδιστή όμως δεν υπάρχει αμάρτημα χειρότερο απ' την απληστία. Όποιος δε συμπεριφέρεται σωστά κινδυνεύει την επόμενη ζωή του να μεταμορφωθεί σε σκύλο ή κοράκι. Αυτό διδάσκει η επιγραφή μπροστά στο ναό της Πολοναρούβα. Ο ιερέας του γρανιτένιου ναού της Νταμπούλα αντιστέκεται με οικολογικά επιχειρήματα στο χτίσιμο ενός καινούριου ξενοδοχείου στην περιοχή του. Έπαθαν κι έμαθαν την εποχή που οι χίππις ήλθαν για να μάθουν το διαλογισμό κι έφεραν το ελεύθερο σεξ και τα αφροδίσια.

όταν το νερό κι ο ουρανός σμίγουν

οι ελέφαντες θεωρούνται ιερά ζώα και είναι μεηάλη τύχη το να δεις κάποιον ελεύθερο

Αυτή η Ασιατική Πομπηία δεν πρόκειται να ταφεί. Αυτή η Ατλαντίδα δε θα γίνει θρύλος. Θα επιβιώσει επειδή οι καταναλωτικές ανάγκες των πλουσίων χωρών απαιτούν τη γρήγορη ανοικοδόμησή τους. Μετά την τραγωδία (που άγγιξε όλο τον κόσμο, επειδή υπήρξε πολυεθνική) σε αυτό το φυσικό παράδεισο θα μπορούσε η οικονομική ευμάρεια να μη φέρει την ψυχική φτώχεια; Θα μπορούσε ο δυτικός τρόπος σκέψης να ενσωματωθεί  χωρίς να καταστρέψει τον αυτοφυή πολιτισμό αυτού του τόπου; Ίσως κάποτε η Δύση να μάθαινε να παίρνει από τέτοιους τόπους πράγματα πολυτιμότερα από το τσάι, το καουτσούκ ή τους πολύτιμους λίθους. Αυτή η τραγωδία ίσως μας διδάξει ότι υπάρχουν πράγματα που δεν πουλιούνται. Υπάρχουν αξίες που δε μεταβάλλονται, αλλά μεταφέρονται απ' τη μια χώρα στη άλλη, από τη μια ζωή στην άλλη. Όπως τα κύματα του τσουνάμι μετά από ένα τόσο μεγάλο σεισμό.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" μετά το Τσουνάμι τον Ιανουάριο 2005

Σρι Λάγκα 2006

Επισκεφθήκαμε ξανά τη Σρι Λάγκα το 2006 για να βοηθήσουμε στην ανάκαμψη της οικονομίας μετά την καταστροφή. Δυστυχώς τίποτε δεν ήταν πλέον αθώο. Η χώρα ακολουθούσε πιστά το πρότυπο ανάπτυξης της Ταϊλάνδης και οι άνδρες τότε ενδιαφερόντουσαν να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα την οποία γνώριζαν σαν ναυτικοί.. 

Το θετικό είναι ότι ενώ η Ελλάδα οικονομικά  συρρικνώθηκε μετά την κρίση η Σρι Λάγκα επιμένει και επιβιώνει.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου