Η Σχολή της Χάλκης και ο αγώνας για το περιβάλλον

 Η Σχολή της Χάλκης και ο αγώνας για το περιβάλλον

Με αφορμή την επίσκεψη του πρωθυπουργού (6-2-2019) στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης θα πρέπει να θυμίσουμε κάποιους από τους πολυετείς αγώνες του πατριάρχη Βαρθολομαίου για να λειτουργήσει η Σχολή.  Θυμίζουμε ότι η σχολή λειτουργούσε σαν Ανωτέρα Θεολογική μέχρι της εποχής του πατριάρχη Αθηναγόρα, και καταργήθηκε το 1971, όταν επεβλήθη η δημοσία εκπαίδευση στην Τουρκία. Έκτοτε παρά τη διεθνή αλληλεγγύη και τις υποσχέσεις των κυβερνήσεων της Τουρκίας παραμένει κλειστή.

Με στόχο την ανάδειξη του εκπαιδευτικού της ρόλου είχαν  διοργανωθεί πέντε Διεθνή περιβαλλοντολογικά Σεμινάρια (στα οποία είχα την τιμή να είμαι ομιλήτρια) με θέματα

 «Περιβάλλον και θρησκευτική Παιδεία» (1994),

 «Περιβάλλον και Ηθική» (1995), 

«Περιβάλλον και Επικοινωνία (ΜΜΕ)»(1996),

  «Περιβάλλον και Δικαιοσύνη» (1997) και

«Περιβάλλον και φτώχεια» (1998)

50-80 συμμετέχοντες κάθε χρόνο (νέοι 20-40 ετών, θεολόγοι περιβαλλοντολόγοι και ειδικοί επιστήμονες) εκπροσωπούσαν πολλές χώρες  και δεν αντιπροσωπεύονταν μόνο οι ορθόδοξες εκκλησίες και τα υπόλοιπα χριστιανικά δόγματα και οι κυριότερες παγκόσμιες θρησκείες, θρησκευτικές και οικολογικές οργανώσεις, διεθνείς και ντόπιοι περιβαλλοντολόγοι και επιστήμονες σχετικοί με το εκάστοτε θέμα του Σεμιναρίου, προσωπικότητες διεθνούς κύρους, όπως ο Τεντ Κένεντι ή ο πρίγκηπας Φίλιππος, ενώ στην εναρκτήριο τελετή παρευρίσκονταν οι πολιτικές και θρησκευτικές (μουσουλμανικές) αρχές του τόπου.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος τοποθέτησε το πρόβλημα του περιβάλλοντος στις βασικές προτεραιότητες του Πατριαρχείου καθορίζοντας την 1^η Σεπτεμβρίου (τυχαίνει να είναι και παγκόσμια ημέρα Ειρήνης που γιορτάζεται με έμφαση στην Τουρκία) ημέρα για προσευχή και για την προστασία του περιβάλλοντος.  Ο Οικουμενικός Πατριάρχης για πρώτη φορά ονόμασε την καταστροφή του περιβάλλοντος «αμάρτημα» απέναντι στο Θεό. Αυτή ήταν μια πρωτότυπη θεολογική προσέγγιση γιατί επί αιώνες η χριστιανική θρησκεία κατά την παράδοση της Παλαιάς Διαθήκης. θεωρούσε τον άνθρωπο κυρίαρχο της φύσης. Ο κ.κ,. Βαρθολομαίος. διακήρυξε για πρώτη φορά ότι «η εξαφάνιση ζωικών μορφών και η καταστροφή της βιολογικής πολυπλοκότητας της Θεϊκής δημιουργίας... η υποβάθμιση της Γης με την πρόκληση κλιματολογικών αλλαγών, αποψίλωσης των δασών, και καταστροφής των υδάτων ... η πρόκληση στους συνανθρώπους μας ασθενειών... η ρύπανση των υδάτων, της γης και του αέρα και η μόλυνση όλων των εμβίων που υπάρχουν σε αυτά με δηλητηριώδεις ουσίες.. όλα αυτά αποτελούν αμαρτήματα.»

στο προαύλιο της σχολής

Παρά τις δυσχέρειες το Πατριαρχείο παραμένει στο επίκεντρο των εξελίξεων και έχει να επιδείξει πλούσιο έργο πολιτισμού και φιλανθρωπίας. Στην Κων/πολη παρ’ ότι η ομογένεια φθίνει όλες οι εκκλησίες λειτουργούν. Για τον έλληνα επισκέπτη το Πατριαρχείο αντιπροσωπεύει την κιβωτό του ελληνισμού. Η Ορθοδοξία διέσωσε τον ελληνισμό κατά τα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς κι η Επανάσταση του ’21 είχε σα λάβαρο το σκοινί του Πατριάρχη. Πώς λοιπόν να μη νιώθει κανείς συγκίνηση περνώντας από την κλειστή Πύλη όπου κρεμάσαν τον Γρηγόριο τον 5^ο; Ποιος δε συγκλονίζεται από μιαν ακολουθία τον πατριαρχικό ναό; Όμως η Ορθοδοξία που αντιπροσωπεύει το Πατριαρχείο είναι πλατύτερη απ’ τον ελληνισμό. Οι ακολουθίες που όλοι οι σύνεδροι παρακολουθούσαν στα σεμινάρια αποκαλύπτουν αυτή την οικουμενικότητα, όταν οι γνωστοί βυζαντινοί ύμνοι αποδίδονται σε πολλές άγνωστες γλώσσες κι οι παριστάμενοι αντιπροσωπεύουν δόγματα εκεί χτυπάει η καρδιά της Χριστιανοσύνης, και ζει κανείς το μυστήριο της ενότητας της Ορθοδοξίας.

εσπερινός στη Χάλκη

Ο οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος είναι προσηνής κι απλός. Από το 1991 που ενθρονίστηκε έχει προσφέρει αξιοζήλευτο έργο πολιτισμού. Αγκαλιάζει τους νέους και δεν απαιτεί την υποκριτική σεμνότητα που επιβάλουν οι ιερείς στην Ελλάδα. Αν και βρίσκεται σε έδαφος ανασφαλές, αφού όλη η περιουσία της εκκλησίας ουσιαστικά κρέμεται επί ξύλου στην Τουρκία, ανακαινίζει τους κατεστραμμένους ναούς και τα μοναστήρια μ’ ένα εκπληκτικά γοργό ρυθμό και με εξαιρετική καλαισθησία. Όταν κάποιοι από το ποίμνιο δυσανασχετούν «Αφού θα τα πάρουν κι αυτά οι τούρκοι» εκείνος απαντά «Ακόμη κι έτσι πρέπει να τα παραλάβουν σαν τεκμήρια πολιτισμού».

Και η επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού κ Τσίπρα κατά τη δύσκολη συγκυρία υπογραμμίζει την οικουμενικότητα του ελληνισμού, που δε φοβήθηκε ποτέ τις ιστορικές προκλήσεις, αλλά συνέδεε με γόνιμο πολιτισμό τους λαούς στη Μεσόγειο ή τα Βαλκάνια.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου