Από το Στρο Σκαν στη Σοφία Μπεκατώρου

 

Καθώς ο εγκλεισμός μας συνεχίζεται, τα ΜΜΕ ασχολούνται με τον καταιγισμό καταγγελιών για σεξουαλική κακοποίηση ή παρενόχληση, που άρχισαν να εμφανίζονται μετά την αποκάλυψη της Ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου. 

Το κλίμα στην Ελλάδα μοιάζει με όσα συνέβησαν πριν από 10 χρόνια σε ΗΠΑ και Γαλλία μετά τις καταγγελίες κατά του Στρο Σκαν, οι οποίες (αν και του στοίχισαν την προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας) τελικά δεν κατέληξαν στην ουσιαστική τιμωρία του, απλώς ξύπνησαν ένα μαχητικό κίνημα γυναικών, που τώρα έφθασε και στην Ελλάδα. 

Όπως συνέβαινε πάντα με τις διεκδικήσεις των γυναικών δεν είναι λίγοι εκείνοι που ήδη αναφέρονται σε «υπερβολές» και καθυστερημένη αντίδραση. Ευτυχώς δεν ήταν πολλοί εκείνοι, που τόλμησαν (όπως συνέβαινε παλαιότερα συχνά σε υποθέσεις βιασμού) ν’ αμφισβητήσουν ή να ενοχοποιήσουν το θύμα. Κάποιοι ακόμη άρχισαν να προβλέπουν την εξαφάνιση του φλερτ από το σεξουαλικό παιχνίδι όταν και το απλό κομπλιμέντο σε χώρο εργασίας μπορεί  να εκτιμηθεί σαν σεξουαλική παρενόχληση. Δεν έλειψαν και οι αναπαραγόμενες χυδαίες αναρτήσεις στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης με γυναίκες κάποιας ηλικίας ή όχι «ελκυστικές» που με σκίτσα ή παραποιημένες φωτογραφίες «κατήγγειλαν» ότι τις είχε παρενοχλήσει σεξουαλικά ο Μαθουσάλας.

Ανήκω στη γενιά, που από το Δημοτικό μαθαίναμε να κολακευόμαστε όταν σφύριζαν οι άνδρες στο διάβα μας, και κοκκινίζαμε όταν μας «πείραζαν» τα αγόρια στη γειτονιά. Ταυτόχρονα είμαστε αδύναμες να αντιδράσουμε, όταν ξεδιάντροπα οι άνδρες κολλούσαν πάνω μας στα λεωφορεία ή τις ουρές και ντρεπόμαστε να πούμε ακόμη και στις φίλες ή τη μάνα μας, όταν κάποιος εκμεταλλευόμενος την άγνοια προχωρούσε σε κάτι περισσότερο. 

Ανήκω στη γενιά που οι σεξουαλικές εξερευνήσεις κατέληγαν σε (συχνά αποτυχημένους, αν και χωρίς διαζύγιο) γάμους. Η διαφορά στο ανδρόγυνο κυμαίνονταν από 10-20 χρόνια στηριζόμενη στην παράδοξη λογική του ότι οι γυναίκες γερνούσαν και ωρίμαζαν γρηγορότερα από τους άνδρες. Έτσι πολλοί καθηγητές γυμνασίου παντρευόντουσαν τις μαθήτριες και η διασκεδαστική ταινία «Χτυποκάρδια στο θρανίο» με τη Βουγιουκλάκη επικροτούσε την επιλογή της γυναίκας να επιλέξει την οικογένεια και όχι το απολυτήριο του Γυμνασίου. 

Σήμερα ο έρωτας καθηγητού -μαθητή θα κατέληγε αντί της εκκλησίας, στο δικαστήριο για αποπλάνηση ανηλίκου. Μια γενιά πιο πίσω όπως οι δάσκαλοι παντρευόντουσαν μαθήτριες δημοτικού. Θυμάμαι μια θεία μου, που από την Πέμπτη Δημοτικού την είχαν παντρέψει με το δάσκαλο να μου διηγείται με συγκίνηση πόσο καλός σύζυγος ήταν ο μακαρίτης, αφού στην αρχή του γάμου έβαλε να του μαγειρέψει μακαρόνια χωρίς καθόλου νερό στην κατσαρόλα κι εκείνος δεν την μάλωσε!!!!

Δεν είναι μόνο θέμα ταξικό. Το αγόρι μάθαινε να «κλέβει» το φιλί, όταν δεν είχε να το αγοράσει, εκεί όπου πουλιόταν, σαν σε χρηματιστήριο «Της παντρεμένης 4, της χήρας 14» που λέει και το τραγούδι. Έτσι στην ηλικία των 8, γυρνώντας από το σχολείο, χτύπησα πανικόβλητη την πόρτα τη φίλης μου επειδή ένας έφηβος «μαναβάκι», που κουβαλούσε ψώνια με είχε πάρει από πίσω, με στρίμωξε στην κόχη και.. (κλάμα) και.. και.. Και; Και; ρωτούσαν εναγωνίως οι γονείς της φίλης μου «Με φίλησε!!! » απάντησα με λυγμούς, και αν και έτρεξε ο έφηβος αδελφός της φίλης μου- να χειροδικήσει ίσως- κατά του πειρατή, το «μαναβάκι» ήταν άφαντο. 

Σιγά σιγά και με αγώνες η κατάσταση άλλαζε από γενιά σε γενιά χάρη στα πρότυπα που οι ίδιες οι χειραφετημένες γυναίκες παρέδωσαν στα παιδιά τους. Εγώ είχα μάθει από την εργαζόμενη μάνα μου ότι, αν και είμαι ικανότερη και εξυπνότερη από την πλειοψηφία των ανδρών, είναι καθήκον μου να προσφέρω στο σύζυγό μου και το ποτήρι στο νερό στο χέρι. Ο άνδρας μου, γαλουχημένος με παρόμοιες αντιλήψεις για τη θέση ανδρών και γυναικών, χρειάστηκε να συμβιβαστεί με τη δική μου μεταμόρφωση μέσα στο γάμο από την υποταγή στη διεκδίκηση νέων ρόλων και τα παιδιά μου έμαθαν ότι ΔΕΝ υπήρχαν ανδρικές και γυναικείες δουλειές, και ότι όλοι είμαστε μοναδικά άτομα, που συνεργάζονται σε ένα κόσμο πλούσιο σε μορφές και αντιλήψεις. 

Ενθουσιάστηκα γιατί τα κορίτσια μου δεν χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν άνδρες που τους «έβαζαν χέρι» στα λεωφορεία, επειδή στο μεταξύ πολλαπλασιάστηκαν οι γυναίκες, που τόλμησαν να τους ξεμπροστιάζουν, αντέχοντας τις υβριστικές τους επιθέσεις «Και ποιος θε σε κοίταγε μωρή!» στο συνήθως αμέτοχο κοινωνικό περιβάλλον. 

Η σεξουαλική παρενόχληση είναι καθεστώς, όπως και η χρησιμοποίηση του σεξ από αρκετές γυναίκες σαν εφαλτήριο για τις φιλοδοξίες τους. Το θέμα γίνεται ταξικό. Άνδρες και γυναίκες αξιοποιούν το σεξ σα νόμισμα. Ειδικά σε θέσεις εξουσίας πάντα οι ευνοούμενες και οι ευνοούμενοι (πχ Αικατερίνη η Μεγάλη) αξιοποίησαν το σεξ για να ανέβουν και αυτό, για να πετύχει, απαιτεί  ικανότητες και σθένος. Η μεγάλη πλειοψηφία κατέληγε στο βούρκο ή το θάνατο. 

Στη δουλοκτητική κοινωνία ήταν φυσικό η γυναίκα να βιάζεται και να τεκνοποιεί για το αφεντικό, όμως και στις καπιταλιστικές συνθήκες τα αγόρια μάθαιναν ότι είχαν δικαίωμα να επιβάλουν τη θέλησή τους (όχι σπάνια σε αγέλη σαν τους λύκους) στο κορίτσι, ειδικά αν χαρακτηριζόταν «προκλητικό», που δεν είχε δικαίωμα να αντισταθεί.  Ο άνδρας έπρεπε να είναι Άνδρας και η γυναίκα δεν είχε δικαίωμα ούτε πάνω στο ίδιο της το κορμί, που ήταν ιδιοκτησία του συζύγου της.

Επί πολλούς αιώνες μαθαίναμε ότι η ανισότητα ήταν φυσική κατάσταση και χρειάστηκαν επίμονοι αγώνες για να καταλάβουν όλοι ότι ο φεμινισμός δεν είναι τίποτε περισσότερο από υπεράσπιση του θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος της αυτοδιάθεσης κάθε γυναίκας.

Περάσαμε μάλιστα στη φάση όπου πετυχημένες γυναίκες περηφανευόντουσαν ότι ΔΕΝ είναι φεμινίστριες και ότι ο φεμινισμός πια πέθανε, μέχρι που βιώσαμε την υποχρεωτική επιστροφή στη μπούργκα σε μέχρι πρότινος προοδευτικές μουσουλμανικές χώρες και την πρόσφατη επιβολή απαγόρευση των εκτρώσεων στην Ευρωπαϊκή Πολωνία.

Η ομόθυμη αντίδραση των πολιτικών παρατάξεων στην καταγγελία Μπεκατώρου είναι ευοίωνο σημάδι του ότι οι καιροί άλλαξαν. 

Όταν παντρεύθηκα πήρα το όνομα του συζύγου μου κι έτσι το πτυχίο μου είχε αναγκαστικά και τα δύο επίθετα, τα οποία χρησιμοποιούσα παντού. Όταν γινόντουσαν οι ιστορικές αλλαγές στο οικογενειακό Δίκαιο -για το  οποίο όλες πρέπει να ευγνωμονούμε την Αλίκη Γιωτοπούλου Μαραγκοπούλου- οι ηγέτες εκείνης της εποχής έλεγαν ότι δεν καταλαβαίνουν, το γιατί η γυναίκα πρέπει να διατηρεί το δικό της επώνυμο μέσα στο γάμο και χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια να συγκεντρωθεί η αναγκαία ομοθυμία για την ψήφισή του. Στο παράθυρο που μας δόθηκε για να επανέλθουμε στο πατρικό επώνυμο όσες το επιθυμούσαμε δεν προσήλθα, σαν πράξη ευγνωμοσύνης για τις αλλαγές που ο άνδρας μου αποδέχθηκε στο σπιτικό μας, αλλά και επειδή χρησιμοποιούσα παντού και τα δυο επώνυμα. 

Βγαίνοντας στη σύνταξη ο υπάλληλος της εφορίας (με την οποία επί 35 χρόνια συναλλασσόμουν και με τα δυο επώνυμα) μου είπε σκαιά ότι μόνο το συζυγικό επώνυμο πλέον μου ανήκει. Έτσι πρόσφατα ήλθα αντιμέτωπη με την απορία του εγγονού μου, που παίζοντας και μαθαίνοντας είδε τις ταυτότητες και δεν καταλάβαινε γιατί η μαμά του είχε άλλο επώνυμο με το μπαμπά κι εγώ το ίδιο με τον παππού του. Μέσα σε λίγα χρόνια η «φυσική τάξη» χρήσης των επωνύμων ανετράπη ολοκληρωτικά. 

Δεν φοβάμαι ότι ο ρομαντισμός στις σχέσεις των δυο φίλων θα πεθάνει, επειδή οι καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση (ακόμη και κατά γυναικών από άνδρες σε θέση υποδεέστερη) θα αυξηθούν μέχρι σημείου -ίσως- κατάχρησης. (Η ανθρώπινη κακεντρέχεια είναι διεμφυλική και η «αγάπη» συχνά παραμορφώνεται σε μίσος, εξάρτηση ή κατοχή). 

Δεν φοβάμαι τις υπερβολές, που είναι αναπόφευκτες. Όπως έλεγε και η Ruth Baker Ginsburg «Πάλεψε για όσα σε νοιάζουν, αλλά κάνε το με τρόπο που θα οδηγήσει και άλλους να σε ακολουθήσουν, πάντα με υπομονή, διότι η πραγματική αλλαγή, η αλλαγή που αντέχει, συμβαίνει ένα βήμα τη φορά».

Αυτό που ελπίζω βλέποντας αυτές τις βήμα βήμα αλλαγές στις σχέσεις των φύλων είναι ότι των αύριο των εγγονιών μου (3 κοριτσιών και 1 αγοριού) θα είναι καλύτερο. 

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου