Πυρκαγιές ξανά και ξανά

 Πριν ακόμη καταλαγιάσουν οι φλόγες από τις πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές οι φανατικοί ξεκίνησαν τις ανταλλαγές «πολιτικών» ύβρεων, λες και καθένας έχει τη μοναδική λύση στο τσεπάκι του.

Οι ειδικοί όμως λένε ότι οι πυρκαγιές στα μεσογειακά δάση είναι όχι μόνο φυσικές αλλά και αναγκαίες για την αναδάσωση. Όμως σε φυσιολογικές συνθήκες συνέβαιναν κάθε 100 περίπου χρόνια. Όσοι ζουν σε δασικές περιοχές γνωρίζουν καλά από διηγήσεις των προγόνων και προσωπική εμπειρία τον συνεχή κίνδυνο, ενώ όσοι χτίζουν βίλες ή χαμοκέλες στο δάσος επιλέγουν να ζουν με αυτόν. Οι εμπρησμοί λόγω αμέλειας ή σκοπιμότητας ήταν πάντα εχθροί του δάσους  καθώς και η αλλαγή χρήσης της γης μετά από κάθε πυρκαγιά. Σίγουρα οι πολιτικές που τοποθετούν το κάθε είδους κέρδος πάνω από την ανθρώπινη ζωή και το περιβάλλον είναι καταδικαστέες, είτε αφορούν το χτίσιμο πυρηνικών εργοστασίων είτε τους σχεδιασμούς «αξιοποίησης» περιοχών. Η Κλιματική αλλαγή πρόσθεσε καταστροφικότητα σε αυτό το -συχνά αξιοποιούμενο- φυσικό  φαινόμενο, που πια εμφανίζεται παγκόσμια σε περιοχές που δεν υπήρχε παλιά, ενώ οι επανειλημμένες πυρκαγιές καταστρέψουν το φυσικό κύκλο της αναδάσωσης κι ερημοποιούν πολλές εκτάσεις. 

Κάθε πυρκαγιά έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και είναι παράλογο το να συγκρίνεις ξαφνική πυρκαγιά με ανέμους πολλών μποφόρ σε ημιαστική περιοχή χωρίς διέξοδο με πυρκαγιές, που αν και σε πολλά μέτωπα δίνουν περιθώριο αντίδρασης. Οι άνθρωποι, που έχουν εμπειρία, ξέρουν καλά ότι κάθε πυρκαγιά έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και ότι αρκετές φορές όσα μέσα και αν διαθέτει ο άνθρωπος είναι ανίσχυρος απέναντι στο μέγιστο κίνδυνο της ευλογημένης πυράς γιαυτό και η λαϊκή ρήση απαριθμεί τα μέγιστα δεινά ως «Πυρ, γυνή και θάλασσα». Όπως συμβαίνει με κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, ο άνθρωπος τρέχει και δεν καταφέρνει να θεραπεύσει το κακό που ο ίδιος δημιουργεί. Έτσι αν και σήμερα διαθέτουμε εξαιρετικά μέσα πυρόσβεσης και δασοπροστασίας αποδεικνυόμαστε πιο ανίσχυροι από τους παλιότερους, που πάλευαν τη φωτιά μόνο με κλάρες και με κουβάδες.

Τα μηνύματα στο 112 αποδείχθηκαν σωτήρια, αλλά η πείρα έδειξε ότι δεν είναι πανάκεια. Κανείς δεν αμφισβητεί την αξία της ανθρώπινης ζωής σαν πρώτιστο αγαθό, αλλά σε κάθε πόλεμο (και η προστασία των χωριών τέτοιος είναι για κάθε κάτοικο) οι άνθρωποι πάντα μπαίνουν στην πρώτη γραμμή με αυτοθυσία. Η συνεργασία των κατοίκων στάθηκε αναγκαία και αποτελεσματική, καθώς πυρκαγιές τέτοιου μεγέθους και διάρκειας χρειάζονται πολλά χέρια (δεν αρκούν οι εισαγόμενοι αλληλέγγυοι επαγγελματίες από τις φιλικές χώρες και οι εθελοντές, τους οποίους πρέπει να ευγνωμονούμε) σε κάθε φάση εξέλιξης του φαινομένου και κυρίως ανθρώπους που γνωρίζουν καλά την κάθε περιοχή.

Θυμάμαι τον ενθουσιασμό μου όταν λίγα χρόνια μετά τις πυρκαγιές του 1998 στην Ηλεία έβλεπα το δάσος να αναγεννιέται. Ακολούθησε το φονικό 2007 με τις υποχρεωτικές αναδασώσεις στον ίδιο χώρο. Ακριβώς την ημέρα που ξεκίνησε η σημερινή φωτιά παρατηρούσα ότι στους λόφους πριν από το Πούσι πια δεν ξεχώριζαν οι λωρίδες καμένης γης οι πυρκαγιές επέστρεψαν. Γιαυτό οι κάτοικοι σε Λάλα και Νεμούτα έχοντας εμπειρία από τις 2 προηγούμενες πυρκαγιές ήταν οι πρώτοι που αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με την εντολή εκκένωσης του 112 κι έσωσαν έτσι τα χωριά τους.

Το βέβαιο είναι ότι οι δασικές περιοχές της Αττικής, που σήμερα καταστράφηκαν δεν πρόκειται ποτέ να ανακτήσουν την ομορφιά τους, όπως συνέβη με την Πεντέλη και όλες τις πρώην δασικές περιοχές που αστικοποιήθηκαν ίσως μετά από πυρκαγιές σκόπιμες. Τα δάση σε παρθένες περιοχές σίγουρα θ’ αναγεννηθούν, ίσως με διαφορετικά φυτά, όπως πάντα γίνεται στα δάση, όταν ο άνθρωπος δεν παρεμβαίνει, όχι όμως στη διάρκεια της ζωής μας. 

Τη Βόρεια Εύβοια την έχω επανειλημμένα επισκεφθεί και αγαπήσει και πονά η καρδιά μου με το μέγεθος της καταστροφής. Φοβάμαι όμως ότι και αυτή η καταστροφή μάλλον θα ξεχαστεί σαν απλώς ένας κρίκος στην ατέλειωτη αλυσίδα πυρκαγιών που όλο και συχνότερα θα βιώνουμε στην Ελλάδα.

Όλοι οι δημοσιογράφοι που μετέδιδαν τώρα από Ηλεία, μνημόνευαν μόνο το 2007 και τις πράγματι πολυήμερες φονικές πυρκαγιές, που έκαψαν και τον περίγυρο του αρχαιολογικού χώρου στην Αρχαία Ολυμπία. Όμως σύμφωνα με τα στοιχεία της WWF στο ΟΙ 10 ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (1983-2006) κατά την περίοδο 1983-2006 η 4η από τις σοβαρότερες πυρκαγιές στην Ελλάδα ξέσπασε στην Ηλεία στην ίδια περιοχή του νυν δήμου Αρχαίας Ολυμπίας στις 4-8-1998 (17,40) με θερμοκρασία του αέρα 30°C, ενώ έπνεαν πολύ ισχυροί βόρειοι άνεμοι κατακαίγοντας 100.000 στρ. Το 2007 επί 10 μέρες οι φλόγες κατέκαιγαν την Πελοπόννησο, αλλά οι συνθήκες προκάλεσαν πολλούς νεκρούς μόνο στην Ηλεία, ενώ φέτος ο -«στρατηγός» κατά τον τότε υπουργό Πολύδωρα- άνεμος μας έκανε τη χάρη και ήταν ήπιος.

Φοβάμαι ότι οι πυρκαγιές και οι πλημύρες, θα γίνουν για την Ελλάδα μόνιμη απειλή, όπως οι σεισμοί και θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί τους. Είναι εθνικό θέμα και απαιτεί λαϊκή συστράτευση για την αντιμετώπισή του βέβαιου κινδύνου. Καμμιά κυβέρνηση δεν θέλει νεκρούς, αλλά κάθε κυβέρνηση πρέπει να διδάσκεται από τα λάθη και τις επιτυχίες όσων προηγήθηκαν στο διαρκή πόλεμο που μόλις ξεκίνησε για όλη την ανθρωπότητα. Το δίκτυο αλληλεγγύης για τους πυρόπληκτους, που αμέσως στήθηκε από πολίτες σε όλη την Ελλάδα πρέπει να δώσει ξανά το στίγμα πορείας για τους πολιτικούς και τους φανατικούς θερμοκέφαλους, που πάντα θα υπάρχουν.

 Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου