Υπάρχει ιατρικό αλάθητο;


Με αφορμή την καταδίκη μαιευτήρα για τον τραγικό θάνατο μιας νέας γυναίκας κατά τον τοκετό ήλθε ξανά στην επικαιρότητα το θέμα των ιατρικών λαθών και της βιομηχανίας δικαστικών αγωγών για την είσπραξη παχυλών αποζημιώσεων, οι οποίες αν και δεν ανακουφίζουν από τον πόνο της απώλειας, προσφέρουν στην κοινή γνώμη ένα αίσθημα ανακούφισης, μια παρηγοριά ότι αποκαταστάθηκε το δίκαιο, μια ελπίδα ότι το επόμενο κρούσμα θα μπορούσε να προληφθεί.
Η τεράστια τεχνολογική πρόοδος του 20ου αιώνα θεοποίησε την Ιατρική, αλλά αποκαθήλωσε το γιατρό στα μάτια του ασθενούς του. Από τη μια τα μηχανήματα παρεμβαίνουν στη διαπροσωπική σχέση κι από την άλλη η τεχνολογία υποκαθιστά τη θρησκεία παίζοντας με το γενετικό υλικό και υποσχόμενη την αθανασία.
Η Ιπποκρατική ηθική ανατρέπεται με τους επώδυνους πειραματισμούς σε ανίατες αρρώστιες την ίδια ακριβώς ώρα που επιδημίες ιάσιμων ασθενειών θερίζουν τους μη προνομιούχους. Την ώρα που στην Ινδία η πλειοψηφία των κατοίκων της λιμοκτονούν, εμείς αγωνιούμε για την ασφάλεια των άφθονων τροφίμων που καταναλώνουμε. Γιαούρτι, υποτίθεται υγιεινό, -Ο% κατά προτίμηση- και αγνό μέλι -που δεν παχαίνει όσο η ζάχαρη- εμφανίζονται ύποπτα, ενώ υφιστάμεθα ηλεκτροσόκ από νεοεμφανιζόμενους δυνητικά επικίνδυνους δείκτες, που εξαπλώνουν τη δυσπιστία μας ακόμη και για το νερό που πίνουμε ή τον αέρα που αναπνέουμε. Σχιζοφρενικά βομβαρδιζόμαστε ταυτόχρονα από διαφημίσεις προκλητικών λουκούλειων γευμάτων και συνταγών απίσχνασης με πρότυπα ομορφιάς τα ανορεξικά μοντέλα.
Ο θάνατος είναι για όλους τους άλλους μακριά από μας, έξω από δω. Θεωρείται άσεμνος και λογοκρίνεται με τετραγωνάκια στις τηλεοπτικές μας οθόνες. Τα πτώματα και τα παιδικά πρόσωπα θολώνουν στις ειδήσεις μας. Σήμερα η Ιατρική δεν παραδέχεται πια ταπεινά ότι ο θάνατος είναι αναπόφευκτη υπαρξιακή συνθήκη, αλλά την παρουσιάζει σαν μιαν αποτυχία, που η επιστημονική πρόοδος τείνει να περιορίσει. Έχουμε όλοι πεισθεί ότι πεθαίνουμε από έμφραγμα, καρκίνο, τροχαίο ή ιατρικό λάθος, αρνούμενοι το αξίωμα ότι πεθαίνουμε επειδή είμαστε θνητοί.
Με φάρμακα επιβραδύνουμε την εμφάνιση των γηρατειών κι εξαφανίζουμε με πλαστικές τις ρυτίδες διαγράφοντας το χάρτη της προσωπικής πορείας που ο χρόνος απεικονίζει εκφραστικά σε κάθε πρόσωπο.
Η Ιατρική κατέληξε να εποπτεύει ολόκληρη τη ζωή μας επιτάσσοντας κανόνες διατροφής και συμπεριφοράς συχνά αυτοαναιρούμενους. Από τη στιγμή της σύλληψης το έμβρυο παρακολουθείται στενά με ελέγχους εργαστηριακούς κι από το μαιευτήριο εντάσσεται σε πρότυπα συμπεριφοράς κατά τας επιταγάς της Αμερικανικής πρωτοπορίας.
 Όλοι θυμόμαστε ότι πριν 20 χρόνια ίσχυαν διαφορετικοί κανόνες διατροφής για τα βρέφη που αργότερα ανατράπηκαν ολοκληρωτικά. Ακολουθεί ο καταιγισμός αντιφατικών πληροφοριών για τη Χοληστερίνη που επιβάλλει διατροφική ηθική, προστίθενται οι κανόνες κατά των καρκινογόνων καταδικάζοντας τις μικροαπολαύσεις (καπνό, αλκοόλ), η προσπάθεια να ελεγχθούν με φάρμακα φυσικά ανθρώπινα συναισθήματα, όπως η απόγνωση ή το άγχος και καταλήγουμε με παρέμβαση στη σεξουαλική ζωή πότε συνιστώντας το προφυλακτικό και πότε χορηγώντας Βιάγκρα.
Η Ιατρική κατά τα Οργουελικά πρότυπα του «μεγάλου αδελφού» δυναστεύει τον βίο μας. Από την άλλη πλευρά πάψαμε ν’ αντιμετωπίζουμε τον ασθενή σαν ακέραια προσωπικότητα κι αντίθετα τον κατατάσσουμε σε νούμερα στατιστικών και τον αποδομούμε σε κλάδους εξειδίκευσης. Ο ασθενής νιώθει προδομένος από την τεχνολογία και καταφεύγει στους μάγους της εναλλακτικής ιατρικής για να ξαναβρεί την πίστη στον εαυτό του.
Η υγεία όλο και περισσότερο αντιμετωπίζεται σαν καταναλωτικό αγαθό και ο ασθενής πιστεύει ότι αν δε χρυσοπληρώσει θα γιατρευτεί, ενώ αντίθετα όλο και περισσότεροι γιατροί αντιμετωπίζουν τον άρρωστο ανάλογα με το αντίτιμο που κατέβαλε. Σε διεθνές επίπεδο η αντίθεση είναι ακόμη μεγαλύτερη όταν στο δυτικό κόσμο εκλεπτυσμένες τεχνικές υπόσχονται την κλωνοποίηση την ώρα που πιο κει παιδιά πεθαίνουν από ασιτία και ιάσιμες ασθένειες.
Είναι ευτύχημα ότι την ίδια ώρα που η Ιατρική αντιμετωπίζεται από τους κρατούντες σα μετοχή χρηματιστηρίου, πρωτοπόρες οργανώσεις γιατρών αγκαλιάζουν τους ταπεινούς και καταφρονεμένους όλου του κόσμου διασώζοντας την ανθρωπιά της ιερής τέχνης.
Την ώρα που στα κολαστήρια του Αμπου Κράιντ γιατροί συμμετέχουν στα βασανιστήρια κρατουμένων στα ίχνη του Μέντελε, οργανισμοί σαν τους «Γιατρούς του Κόσμου» ή τους "Γιατρούς χωρίς σύνορα" σπεύδουν όπου η ανάγκη τους καλεί στα βήματα του Ιπποκράτη.
Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη ο Γιατρός δικαιούται ν’ απαιτήσει το σωστό διαιτολόγιο, το υγιεινό περιβάλλον, την με μέτρο άσκηση και στον 16ο Αφορισμό ν’ απαιτεί «σε ελλιπή διατροφή, λιγότερη εργασία.» Αν αναλογιστούμε ότι για τον ιπποκρατικό γιατρό ο αφέντης και ο δούλος μετρούσαν ίδια σε μια δουλοκτητική κοινωνία καταλαβαίνουμε το βάρος της κοινωνικής ευθύνης κάθε γιατρού σήμερα. Η Ιατρική, σύμφωνα με τον Ιπποκράτη, «πρέπει να βρίσκεται κοντά στο λαό και να γίνεται κατανοητή από όλους», «γιατί μπορεί οι πλείστοι των γιατρών να είναι αμαθείς» αλλ’ «είναι αδύνατον να μάθει κανείς κάτι για την ανθρώπινη φύση, αν δεν ξεκινήσει από την Ιατρική, που είναι η μόνη Τέχνη που αποτελεί το κλειδί για κάθε επιστήμη». Γιαυτό και «Ιητρός γαρ φιλόσοφος ισόθεος»
Τα ιατρικά λάθη υπάρχουν από τη γέννηση της Ιατρικής και θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν, όσο και αν η Τεχνολογία βάζει πολλαπλούς μοχλούς ελέγχου, για όσο υπάρχουν άνθρωποι. Στην τηλεόραση βγαίνουν καθημερινά αγανακτισμένοι πολίτες, που διαμαρτύρονται για λάθος απαντήσεις σε κάποιες εξετάσεις ή για λάθος θεραπευτικές αγωγές που μερικές φορές προκαλούν θάνατο ή αναπηρία. Αυτό που δεν είναι κατανοητό στο σύγχρονο άνθρωπο είναι ότι κανένα φάρμακο δεν είναι απολύτως ασφαλές, καμιά επέμβαση δεν είναι χωρίς κίνδυνο, καμιά επιστημονική μέθοδος αλάνθαστη. Παντού υπάρχουν στατιστικές και παντού υπεισέρχεται η ιδιοσυστασία κάθε ατόμου, η συμπεριφορά κάθε αντιδραστηρίου και κάθε οργάνου σε διαφορετικές συνθήκες που αλλοιώνουν το αποτέλεσμα. Γιαυτό και τα προσπέκτους των εξετάσεων κάθε διαγνωστικής Εταιρείας συστήνουν ότι οι φυσιολογικές τιμές πρέπει να διαμορφώνονται διαφορετικά για κάθε εργαστήριο και παραθέτουν πίνακες με αποτελέσματα από έγκριτα Εργαστηριακά Κέντρα. Πόσοι επίσης γνωρίζουν ότι η ανακούφιση ή η θεραπεία μέσω placebo (δηλ ανενεργών ουσιών) ανέρχεται στο 25% των περιπτώσεων;
Ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη ήταν γνωστές οι περιπτώσεις αυτοίασης, ενώ τα Ασκληπιεία ήταν χώροι στους οποίους η αυθυποβολή έπαιζε τον κύριο λόγο. Ο Ιπποκράτης έγραφε ότι «Χωρίς την Ιατρική όλα θα ρυθμιζόντουσαν από την τύχη» και βέβαια «υπάρχει αυτόματη ίαση σε πολλές αρρώστιες» γιαυτό και «ο γιατρός πρέπει να υποχωρεί με δέος μπροστά στο θείον», όμως «κάθε πράγμα έχει τη γενεσιουργό του αιτία, έτσι που και η αυτόματη ίαση μετά έλεγχον καταδεικνύεται μόνο κατ’ όνομα αυτόματη».
«Σκοπός της Ιατρικής είναι η πλήρης θεραπεία, η άμβλυνση των οξέων φαινομένων των νόσων και η μη επέμβαση σε ανίατες νόσους, αφού είναι γνωστό ότι η Ιατρική δεν ανασταίνει νεκρούς» Πόσο τηρείται αυτός ο τρίτος κανόνας σήμερα, όταν την ώρα που στον τρίτο κόσμο παιδιά σωρηδόν πεθαίνουν από εύκολα ιάσιμες, «προνομιούχοι» υπέργηροι επιβιώνουν μόνο χάρη στη χρήση διαφόρων μηχανημάτων, που τους επιβάλλονται από τους γιατρούς με πρόσχημα την δεοντολογία, ενώ τους καταδικάζουν σε επώδυνες και καταδικασμένες τελευταίες στιγμές χωρίς ίχνος ποιότητας ζωής; Και εδώ πρέπει να θυμηθούμε την τεράστια υποκρισία με την οποία αντιμετωπίστηκε στις ΗΠΑ με δικαστήρια και πολιτικές παρεμβάσεις, η δήθεν ευθανασία μιας ασθενούς σε άγρυπνο κώμα, η οποία φυσικά δε θα επεβίωνε σε χώρες με ατελέστερο σύστημα περίθαλψης. Στις ΗΠΑ όλοι πια, γιατροί και νοσοκομεία ασφαλίζονται για την περίπτωση του λάθους (αναγκαστικά όπως ασφαλίζουμε τα αυτοκίνητα για την περίπτωση τροχαίου), που στη Μέκκα της τεχνολογίας θεωρείται αναπόφευκτο. Και στην Ελλάδα η βιομηχανία δικαστικών αγωγών για ιατρικά λάθη εξαναγκάζει τους γιατρούς να είναι συγκρατημένοι και αναποφάσιστοι, να διατάσσουν συχνά άχρηστες επώδυνες και ακριβές εξετάσεις για νάχουν καλυμμένα τα νώτα τους, και να ζητούν τη γνώμη δεύτερου και τρίτου γιατρού πριν προχωρήσουν σε καθοριστική επέμβαση. Κάποτε μαθαίναμε ότι επί επαπειλουμένου θανάτου λόγω αλλεργικού λαρυγγικού οιδήματος θα μπορούσαμε να κάνουμε τραχειοτομή με κουζινομάχαιρο. Σήμερα κανείς γιατρός -ούτε και ο καλύτερος χειρουργός- δεν θα το τολμούσε, επειδή ξέρει ότι στην περίπτωση που όλα δεν πάνε καλά, σε εκείνον θα ρίξουν το ανάθεμα, επειδή έπραξε σωστά το ιατρικό του καθήκον διακινδυνεύοντας.
Η άσκηση της Ιατρικής έτσι όπως τη χάραξε ο Ιπποκράτης είναι πολιτική πράξη. Πάντα είναι χρήσιμο να θεσπίζονται νόμοι, ιατρικής δεοντολογίας, αλλά είναι αμφίβολο αν θα λύσουν το πρόβλημα. Γιατί όταν μέσω των ΜΜΕ βομβαρδιζόμαστε από -συχνά κατασκευασμένα- ιατρικά θαύματα και διαφημίσεις φαρμακευτικών εταιρειών που στις ειδήσεις ανακοινώνουν την επικείμενη εξαφάνιση κάθε νόσου, είναι φυσικό μετά να μην ανεχόμεθα την παραμικρή αποτυχία, Έτσι όμως αδικούμε την τεράστια πλειοψηφία των γιατρών και νοσηλευτών, που καθημερινά κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες αγωνίζονται για να σώσουν την ζωή κάθε άγνωστου, που ξεβράζεται μισοπεθαμένος από τροχαία ή οποιοδήποτε ανθρώπινο πόνο ή πάθος, στα σκαλιά των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκομείων μας. Γιατρούς, που αντιστέκονται στο κράτος και τις ασφαλιστικές εταιρείες, που πότε του ζητούν να καταδίδει τους λαθρομετανάστες και πότε να μη νοσηλεύει τους ανασφάλιστους. Γιατρούς στους οποίους ανήκει το δικαίωμα της ευθύνης της επιλογής έστω και με κάποια αναπόφευκτα ανθρώπινα λάθη χωρίς πρόθεση ή κέρδος. Έτσι κι αλλιώς η ιατρική πράξη είναι μια παρέμβαση στην αυθεντία του Θεού, μια τεχνητή επιμήκυνση μιας ζωής καταδικασμένης από τη φύση, μια ανήθικη επέμβαση του ανθρώπου στους κανόνες της ύπαρξης, που απαιτούν τη συντριβή του ασθενικού για χάρη του δυνατού. Γιατί στη φύση δεν λειτουργούν νόμοι ισότητας και δικαιοσύνης. Ο οίκτος είναι ευτυχώς ανθρώπινη κατάκτηση. Όπως η Ιατρική Τέχνη, που θα επιβιώσει κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες γιατί πάντα, έστω και με λάθη, θα υπάρχουν γιατροί που θα την επανατοποθετούν έτσι που να υπηρετεί το κάθε άνθρωπο.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου



Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ο γιος σου στο Ναυτικό

Ο Τηλέμαχος από τη Δίβρη δεν έφυγε ποτέ

Τα Λουβιάρικα της Σαντορίνης