Γεράματα, η παρωδία της ζωής

Γεράματα, η παρωδία της ζωής

Η Πανδημία του Covid 19 ήταν μια αφορμή για να επιδείξουν οι κοινωνίες των χωρών την πραγματική φροντίδα, που αποδίδουν σήμερα στους ηλικιωμένους και αυτή μετρήθηκε με εκατόμβες νεκρών.

Ο Τραμπ δεν είναι η εξαίρεση. Πάντα υπήρχαν κοινωνίες, όπως στην Ιαπωνία, όπου ειδικά σε περιόδους λιμού, οι γέροντες εγκαταλείπονταν στο βουνό για να πεθάνουν (Ubasute). Στο Δυτικό κόσμο μόνο πρόσφατα οι γενναίες συντάξεις παράλληλα με τον πρώιμο αναγκαστικό οικονομικά απογαλακτισμό των παιδιών, επέτρεπαν στους ηλικιωμένους τις πολυτελείς κρουαζιέρες ή την μετεγκαταστάσεις σε προορισμούς με ηπιότερο κλίμα, μέχρι την ανεπίστροφη κατάληξη του εγκλεισμού τους σε οίκους ευγηρίας, για το αναπότρεπτο τέλος. Στον Τρίτο κόσμο η φυσική επιλογή εξακολουθεί να ρυθμίζει το δημογραφικό, όταν οι πόλεμοι και οι λιμοί απουσιάζουν.

Στην Ελλάδα το «Αρχοντικόν», το «Παλατάκι», η «Μέριμνα» και οι λοιποί οίκοι ευγηρίας. δημιουργήθηκαν σαν προϊόντα της κοινωνικής εξέλιξης, όταν όλοι στην οικογένεια άρχισαν να δουλεύουν και κάποιος έπρεπε να φροντίζει τους ηλικιωμένους. Μέχρι τότε η νοικοκυρά φρόντιζε  και γιαυτούς ανιδιοτελώς, όπως για όλα τα του οίκου. 

Αργότερα, από την εποχή της απονομής αγροτικής σύνταξης, οι γέροι έγιναν πολύτιμοι, αφού η σύνταξή τους συνέβαλε στην επιβίωση των νεότερων.

Τραγική αλήθεια. Αν και ο ορισμός τους μεταβάλλεται και η ηλικία συνταξιοδότησης παρατείνεται, τα γηρατειά παραμένουν ο Χειμώνας της ζωής μας. Αν και στα ελληνικά το Γήρας πηγάζει από το γέρας, δηλαδή το τιμητικό βραβείο μιας πορείας, η εποχή μας περιφρονεί και λοιδωρεί τους ηλικιωμένους, ίσως όχι άδικα. Τα γηρατειά μεταμορφώνουν τον άνθρωπο, εξαφανίζουν τις αναστολές, αφήνουν να εκδηλωθούν συσσωρευμένες κακίες. «Γεροντικό πείσμα», αυταρχισμός, παραλογισμός, εγωκεντρική συμπεριφορά, όσα οι νεώτεροι καταλογίζουν στους ηλικιωμένους. Η γεροντική άνοια αλλοιώνει την προσωπικότητα κι όσο κι αν προσπαθούν να μας πείσουν οι έμποροι της πλαστικής Αθανασίας για την καλή ποιότητα ζωής των πλούσιων ηλικιωμένων, τα καλά γεράματα ακόμη και στις βέλτιστες συνθήκες είναι η εξαίρεση του κανόνα. Δεν είσαι όσο φαίνεσαι ή όσο «μπορείς», όσο σου λέει ο καθρέφτης ή όσο πιστεύεις. Είσαι όσο η βιολογική σου πραγματικότητα υπαγορεύει εξατομικευμένα την κάθε στιγμή της ζωής. Αποκαλυπτικό είναι και το πολύτομο πόνημα της Σιμόν ντε Μποβουάρ, που είχε ασχοληθεί μόνο με τις επιπτώσεις των γηρατειών στην καλλιτεχνική δημιουργία και έγραφε «Είναι τα γηρατειά μάλλον, παρά ο θάνατος, το αντίθετο της ζωής. Τα γεράματα είναι η παρωδία της ζωής, ενώ ο θάνατος μετατρέπει τη ζωή σε πεπρωμένο.» Κακά τα ψέμματα. Αν και η ζωή παραμένει γλυκιά μέχρι το τέλος, τα γηρατειά σημαίνουν έκπτωση.  
Παλιότερα υπήρχε φυσική επιλογή. Τώρα η Ιατρική μπορεί να διατηρήσει επί πολλά χρόνια νεκροζώντανους ηλικιωμένους με δυσβάσταγο κόστος για τις οικογένειές τους. Είχαμε  φθάσει στο σημείο, όσο κυνικό κι αν ακούγεται παιδιά να παρακαλούν το θάνατο των γονιών τους, ή να τους εγκαταλείπουν στα εφημερεύοντα νοσοκομεία με την ελπίδα επιτέλους να πεθάνουν, μέχρι που ανακαλύφθηκαν οι υπεύθυνες δηλώσεις για «Μη ανάνηψη» κυρίως για να γλιτώσουν τα ασφαλιστικά ταμεία το κόστος. 

Οι οίκοι ευγηρίας. ακόμη κι οι ιδανικότεροι ή οι πολυτελέστεροι δεν είναι παρά φυλακές, προθάλαμος θανάτου. Οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι δεν αντιλαμβάνονται ότι πια δε μπορούν ν’ αυτοσυντηρηθούν, γίνονται δύστροποι, αυταρχικοί και παράλογοι σ’ ένα περιβάλλον, όπου μόνη χαρά είναι η επίσκεψη των συγγενών τους. Κι αυτά για τους τυχερούς, που διαθέτουν το υψηλό τίμημα, που απαιτείται για τη φιλοξενία σ’ αυτούς τους χώρους. Για την πλειοψηφία των γερόντων η κατάσταση είναι ακόμη πιο τραγική. Εγκατάλειψη, μοναξιά, βρωμιά, θάνατος από ξεχασμένο γκαζάκι, φόνος για λίγα Ευρώ, ανακάλυψη του πτώματος από τη δυσοσμία είναι πια συνήθη φαινόμενα στην απάνθρωπη πολιτεία μας. Και όμως αυτοί οι «παραμελημένοι» ανεξάρτητοι γέροι προτιμούν αυτή τη μίζερη «ελεύθερη» ζωή και πεθαίνουν συνήθως σύντομα μόλις κλειστούν σε κάποιο ίδρυμα.

Δυστυχώς τα νιάτα δεν επιστρέφουν, είναι μόνο μια φορά όπως το λένε και τα δημοτικά τραγούδια και λύση δεν υπάρχει. Καθημερινά στα τηλεπανεπιστήμια οι υπεύθυνοι κατηγορούν τους γέρους, επειδή με τη μακροβιότητα διαστρεβλώνουν τους δείκτες της οικονομικής ανάκαμψης, αν και κατά την οικονομική κρίση οι περικομμένες συντάξεις τους έδωσαν ψωμί στα άνεργα παιδιά κι εγγόνια.

Η πανδημία του Covid 19 σαν τυφώνας δημοσιολογικής επιλογής θέρισε τους ηλικιωμένους ειδικά στις «πολιτισμένες» χώρες. Στην συναισθηματική Ελλάδα το σύνθημα για την προστασία των παππούδων στάθηκε αποτελεσματικό για τον εθελούσιο εγκλεισμό μας επί δυο μήνες. Με την επανεκκίνηση της οικονομίας και τα ζοφερά μηνύματα για τον αλμυρό λογαριασμό, που θα πληρώσουν όλοι, οι ανάγκες επανατοποθετούνται. Με τα σχολεία και τους βρεφικούς σταθμούς κλειστά και τους εργοδότες να απολύουν όσους ζητούν γονικές άδειες, οι γιαγιάδες και οι παππούδες αυτομάτως πέρασαν από την απομόνωση στην αναγκαστική φύλαξη των εγγονιών. Παραλογισμός; «Ανάγκα και θεοί πείθονται» και οι παππούδες στην Ελλάδα παραμένουν οι από μηχανής θεοί κάθε κατάστασης.

Στην εκκλησιά μας ψάλλουν ευχές για τέλη ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά. Οι σημερινοί μεσήλικες εύχονται να μη προλάβουν να γεράσουν. Στις γιγαντοαφίσες χαμογελούν αισιόδοξα νεανικά πρόσωπα διαφημίζοντας την απατηλή αιωνιότητα της ευτυχίας.

"Το πρόβλημα δε μας αφορά", λένε στα γκάλοπ οι νέοι. "Εμείς θα πάμε από τροχαίο".

«Αμες δε γ’ εσόμεθα πολλώ κάρονες» τραγουδούσαν οι Σπαρτιάτες, την εποχή που η εμπειρία των ηλικιωμένων λογαριάζονταν για σοφία. Σήμερα οι νέοι δε συναγωνίζονται με τους γεροντότερους, ή τη συσσωρευμένη γνώση των βιβλίων, αλλά με το εικονικό μέλλον του Διαδικτύου.

Από τότε κύλησε πολύ νερό στον Ευρώτα.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου