Γιορτινές απώλειες

 

Οι γιορτινές μέρες για τους μεγαλύτερους γίνονται αφορμή θλίψης, καθώς κατά την εθιμική ανταλλαγή τηλεφωνικών ευχών εμφανίζονται, όλο και περισσότερα απενεργοποιημένα τηλέφωνα, τα οποία μετά από έρευνα αποκαλύπτουν, νέες απώλειες ανθρώπων, που μας είχαν αγγίξει.

Παλιότερα γινόταν αναγγελία των κηδειών με τοιχοκολλήσεις και στις ειδικές σελίδες των εφημερίδων, έτσι που ακόμη και στις μεγάλες πόλεις ο θάνατος γινόταν πάνδημο γεγονός. 

Αργότερα απορούσαμε γιατί κάποιοι πολύ αξιοσέβαστοι άνθρωποι έφευγαν χωρίς ν’ ακουστεί το παραμικρό, συνήθως επειδή δεν είχαν οικογένεια ή επειδή τα παιδιά δεν ήξεραν τον ευρύτερο κοινωνικό κύκλο των γονιών τους. Η Πανδημία με τις αναγκαστικά κλειστές κηδείες και η αλλαγή στους κανόνες των νεκροταφείων εξάπλωσε το φαινόμενο, κι ενώ διαφημίζονται οι θάνατοι κάποιων -συχνά αμφιλεγόμενων- επωνύμων, σημαντικοί άνθρωποι φεύγουν χωρίς το κατευόδιο από ανθρώπους, που σε κάποιες εποχές και χώρους ουσιαστικά συμβίωναν με αμοιβαία εκτίμηση.

Μέσα από το επάγγελμα ή μέσα από κοινωνικούς αγώνες συχνά συμπορευόμαστε με αξιόλογους ανθρώπους, με τους οποίους η ζωή κάποτε μας χωρίζει, αν και δεν παύουμε να τους εκτιμούμε και γιαυτό ανταλλάσσουμε τηλεφωνήματα με τα νέα μας κυρίως τις γιορτινές μέρες. Αν και η ηλικία βαραίνει και τα προβλήματα υγείας γίνονται όλο και πιο συχνά, η τηλεφωνική επικοινωνία αποτελεί πάντα ακτίδα ελπίδας, ευκαιρία αναπόλησης των κοινών εμπειριών και καταμέτρηση των παρόντων κοινών γνωστών και φίλων.

Η Πανδημία προκάλεσε κατολίσθηση απουσιών αφήνοντας μια μαύρη τρύπα, που απειλεί όλους εμάς τους ελάχιστους (σε συγκριτικά με τον πληθυσμό της ανθρωπότητας μεγέθη) τυχερούς, που έχουν προλάβει να βγουν στη σύνταξη. Αν και ξέρουμε πόσο τυχεροί είμαστε, που ζούμε τη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, στο συγκεκριμένο γεωγραφικό τόπο, κάθε νέα απώλεια γυμνώνει τους σελιδοδείκτες της δικής μας εποχής και μας αφήνει πρόσφυγες σε άγνωστους πλανήτες, όπου οι νέες γενιές έχουν εντελώς διαφορετική γλώσσα επικοινωνίας. 

Δεν έχει πλέον αξία η δική μας προσφορά. Ζούμε με χρόνο που μας χαρίστηκε. Δεν έχουμε δικαίωμα να απαιτούμε ν’ ακουστεί η δική μας εκδοχή. Τόπο στα νιάτα, λένε. Δικό τους το Μέλλον. Δικό μας χρέος μόνο η συνδρομή οικονομική ή υποστηρικτική στα «θέλω» και τα «πρέπει» τους. Νέος κύκλος ζωής με νέο ρόλο στην ανατροφή των εγγονιών από τα σπάργανα μέχρι την αποστατασιοποίηση, που σχολείο και Ίντερνετ επιβάλουν. Ο χορός των Σπαρτιατών, όπου οι γέροντες είχαν βαρύνουσα γνώμη πέθανε στην οχλοκρατία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η γνώση δεν κρύβεται στην μελέτη ογκωδών βιβλίων, αλλά χαρίζεται ημιτελής και αμφισβητούμενη στο πάτημα ενός πλήκτρου. Είναι απλούστατο Δεν χρειάζεται να θυμηθώ. Googlάρω εξ ορισμού ΔΕΝ κουράζομαι για να μάθω. Η άποψη κάθε άσχετου έχει το ίδιο βάρος με την τεκμηριωμένη επιστημονική αλήθεια και η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται την αποκάλυψη κάθε μυστικού, την διασπορά της απόλυτης ευφυίας και την εύκολη απόφαση για το καθένα παντού όπου το Ίντερνετ αγκαλιάζει, σε ένα πλανήτη, όπου η μεγάλη πλειοψηφία εξακολουθεί να ζει και να πεθαίνει σωρηδόν σε συνθήκες Μεσαίωνα. Οι έξυπνες βόμβες δεν περιόρισαν την ανθρωποθυσία των αμάχων και ο πόλεμος ασύστολα εξαπλώνεται την ώρα, που ο πλανήτης καταστρέφεται για την ευημερία των ελάχιστων.

Τα έθιμα τα γιορτινά ξεθώριασαν ή αντικαταστάθηκαν από νέες καταναλωτικές συνήθειες. Τα γιορτινά οικογενειακά τραπέζια διαλύθηκαν μόλις οι δρόμοι άνοιξαν σε γιορτινές αποδράσεις. Αναπολούμε άλλες μέρες γιορτινές, όχι πάντα ευχάριστες, αλλά σημαδιακές και ψάχνουμε στον κατάλογο παλιές φιλίες ελπίζοντας να υπάρξει ολομέλεια στο προσκλητήριο της μνήμης. Δυστυχώς και φέτος οι απουσίες πληθαίνουν, φυλλοροούν οι άνθρωποι, που σηματοδότηταν ότι σημαντικό παλέψαμε και το 2024 είναι -λένε- δίσεκτο. Στη Γη που και οι 3 μονοθειστικές θρησκείες αγάπησαν ο πόλεμος μαίνεται τις μέρες, που μας έταζαν επι Γης ειρήνη. Οι γονείς και οι παππούδες μας έζησαν δυο φρικτούς Παγκόσμιους πολέμους. Η γενιά μας στην Ελλάδα, αν και αγωνίστηκε για πρόοδο και δημοκρατία, δεν κέρδισε την ειρήνη, απλώς σταθήκαμε τυχεροί. Αν και προσπαθούμε να μεταδώσουμε στους νεότερους τη δική μας πείρα, όλοι απορροφημένοι στο κυνήγι της υλικής ευημερίας πιστεύουν ακράδαντα στη σοφία των αόρατων κυβερνητών του καταναλωτικού παραδείσου και κανείς δεν φαίνεται να ανησυχεί για ότι εμείς βλέπουμε να έρχεται. Μόνη επιλογή πλέον η σιωπή. Μακάρι να διαψευθούν οι φόβοι μας. Έτσι κι αλλιώς το Αύριο δεν μας ανήκει. Ας το διαμορφώσουν εκείνοι που έχουν πλέον πάρει τη σκυτάλη.

Εμείς τέτοιες μέρες αρκούμεθα σε γιορτινό προσκλητήριο όλων, όσοι έφυγαν, όσοι αγαπήσαμε, όσοι μας σημάδεψαν, όσους αγγίξαμε, όσοι θα εξαφανιστούν όταν και μεις θα φύγουμε, όσοι ακόμη κι αν επιβιώσουν στη συλλογική μνήμη δεν θάναι παρά μια εικόνα εντελώς διαφορετική από την ανθρώπινη γεύση, που καθένας οικείος αποκομίζει από το δικό του άνθρωπο. 

φωτογραφία από τους Μαύρους πίνακες του Φρανσίσκο Γκόγια

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου