Maria Sotiropoulou

                Καράβι γιορταστικό ο χρόνος σημαίνει τις αλληγορίες του, την ώρα που οι φράσεις ξεσχίζουν τ’ άμφια της εξουσίας.         Με τις λέξεις φτυάρια ανοίγω το μνήμα των ονείρων μου.         Εσύ, ρουτίνα, θα τα εκτελέσεις.         Οι γρίφοι μας ξεστομίζουν τις αλήθειες, που λούφαξαν στη σκιά.   Αλήθεια, πόσες αλήθειες με δικάζουν;     Στις μάχες πάντα νικητής, ποτέ ζητιάνος. Παντοκράτορας, έλεγα στην πρώτη νιότη. Έμαθα σιγά σιγά, σαν τον κλέφτη, να γλυκαίνω τους πόθους με ξεροκόμματα στοργής.        Ντυμένες σεμνά, κουκουλωμένες κάτω από σεντόνια οι πεθυμιές φτερούγισαν άσεμνες χειρονομίες, εκρήξεις ηδονής, λάμψεις πυρετικές στο ανύπαρκτο. Η ψευδαίσθηση της μιας νύχτας βάραινε μια ζωή τα όνειρά μας.    Η δειλία γυμνώνει ξεδιάντροπα το κτήνος, που μεταμορφώνεται στο ανθρώπινο κουκούλι. Το σιχαμερό κουκούλι, π...

Ο κύκλος του χρόνου      Τι αυταπάτες με νανούριζαν τότε που χάραζε ο κόσμος! Το δίκιο μαχαίρι δίκοπο και το Καλό ο πολικός μου.     Γλυκιά εύπλαστη ζύμη η ζωή κι οι άνθρωποι καλόγνωμοι μοιράζονταν τη μπουκιά, ξοδεύονταν για το Αύριο, πέταγαν την καρδιά τους βότσαλο σ’ ερωτικό πηγάδι. Γεφύρια όλη η πλάση έδειχνε. Μούσκευαν με ιδρώτα το ψωμί και μ’ αίμα τις ελπίδες. Τίποτε δεν κάτεχαν πέρα απ’ τη γύμνια της αγάπης. Τίποτε δεν ξεπούλαγαν πέρα απ’ την παρηγόρια της Λευτεριάς. Ήμεροι κι υποταχτικοί όργωναν το χώμα κι αμύνονταν στα λογής λογής θεριά συμπυκνωμένοι σ’ ένα γρόνθο. Πορεύονταν στ’ ανηφόρι, έλεγα. Έτσι τα μάτια μου έβλεπαν.     Έτσι ποτέ δεν έμοιαζε ο κόσμος. Το πεπρωμένο μας καθοδηγεί. Δε μπορούμε να ξεφύγουμε όσες σκέψεις κι αν καταναλώσουμε. Δε μπορούμε να γυρίσουμε πίσω κι αν γυρίζαμε το πιθανότερο είναι ότι θα επαναλαμβάναμε τα ίδια λάθη.     Το παραμύθι τελειώνει όταν ο κύκνος μεταμορφωθεί σε ασχημόπαπο ξανά. Η τελική μας...

Χριστουγεννιάτικα έθιμα      Αν ρωτήσεις τα παιδιά για τα χριστουγεννιάτικα έθιμα θα μιλήσουν για το δένδρο, τη φάτνη, τα δώρα, τα ρεβεγιόν. Παρά την εγκληματικότητα και τα συνεπακόλουθα και για τα κάλαντα. Φέτος η Αθήνα νοστάλγησε τη φαντασμαγορία του δένδρου στο Σύνταγμα. Όσο και αν προσπάθησαν να καθιερώσουν το καράβι σαν χριστουγεννιάτικο ντεκόρ δεν έπιασε. Ήταν φυσικό αφού πουθενά δε στολιζόταν στα ελληνικά σπίτια, Απλώς χρησίμευε σαν εξάρτημα των παιδιών που στα νησιά έλεγαν τα κάλαντα. Το δένδρο ζει και βασιλεύει, ακόμη και σαν ομοίωμα αποκριάτικου γαϊτανακιού, ενώ τα φωτάκια πολλαπλασιάζονται με γεωμετρική πρόοδο παρά την οικονομική κρίση στα παράθυρα και τα μπαλκόνια τόσο της Αθήνας όσο και στο τελευταίο αγροτόσπιτο. Και ήταν εντελώς αψυχολόγητη η από τηλεοράσεως διαφήμιση του Υπουργείου Περιβάλλοντος να περιοριστούν -ειδικά τώρα που και οι δήμοι ούτε τα στοιχειώδη δεν έπραξαν- τα λαμπάκια στα μπαλκόνια.      Τα νησιά φέτος μια από τι...

ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΨΗΦΟΣ        Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας. Και όλες εμείς οι γυναίκες, που τρέχουμε στις κομματικές συγκεντρώσεις και συμμετέχουμε ενεργά στην προεκλογική εκστρατεία θεωρούμε σαν αυτονόητο το δικαίωμά μας να ψηφίζουμε. Και όλες μας ξεχνάμε πόσο πρόσφατη κατάκτηση είναι αυτό το πρωταρχικό δημοκρατικό δικαίωμα και το τι αγώνες χρειάστηκαν για να μπορεί η γυναίκα, που από την ανατολή της Ιστορίας συμμετέχει (πολλές φορές υπέρογκα) στην παραγωγική διαδικασία, να έχει τη δυνατότητα να καθορίζει με την ψήφο της τις κοινωνικές εξελίξεις. Στη χώρα μας, που δεν είναι κι απ' τις τελευταίες, μόλις το 1952 παραχωρήθηκαν με το Σύνταγμα πλήρη πολιτικά δικαιώματα στις γυναίκες. Είχε προηγηθεί το διάταγμα του 1930, που παραχωρούσε δικαίωμα ψήφου μόνο για τις δημοτικές εκλογές και που ασκήθηκε μόνο στη Σάμο, τη Θεσ/νίκη και τον Πειραιά. Και το τραγουδάκι του συρμού "εγώ είμαι η νέα γυναίκα, που θα ψηφίζω και θα καπνίζω" καθρεφτίζει την αντιμετώπιση αυτής της ...

Ρέκβιεμ στη γενιά της Ουτοπίας     Τίποτε δε μας ήταν αρκετό. Στις δεήσεις μας λησμονήσαμε το μέτρο κι η καταιγίδα μας αφάνισε. Κραδαίναμε λάβαρα επαναστάσεων, στο βωμό του μέλλοντος θυσιάζαμε τα πρωτότοκά μας τέκνα. Κυλούσαμε τις μυλόπετρες της ισοπέδωσης, λιπαίνοντας με τον ιδρώτα μας τα γρανάζια των ισχυρών.     Σκουπίδια στην τροχιά του κόσμου, ονειρευόμαστε πως είμαστε χρυσόσκονη γιατί ο ήλιος της Ουτοπίας μας θάμπωνε. Βουβοί κυκλωμένοι απ’ τους στόμφους των αυτόκλητων σοφών, κουφοί στων σειρήνων της προκλήσεις, τυφλοί στης υποταγής τα δόκανα μόνο τον ουρανό κοιτάζαμε καθώς μας βύθιζαν στα Τάρταρα. Ελπίζαμε στη ψευδαίσθηση του πραγματικού, σοδιάζαμε της λογικής το στάρι στ’ αμπάρια μας, μήτε που λογαριάζαμε τον τυφώνα που όλα τα παρέσυρε.       Φυλακιστήκαμε σε κανόνες ασφαλείας, χτίσαμε ηλεκτρονικές φυλακές επιτηρώντας τα θύματα για να εντοπίσουμε τους τρομοκράτες. Πίσω από κάθε αθώο κρύβεται ο ένοχος, το μάθαμε. Εμείς οι ίδ...

φωτογραφία του Αντώνη Λαγκαδά, 1903 Στ' Αλμυρά Εκδρομή στη θάλασσα. Στ΄ Αλμυρά. Προγραμματισμένη. Με τα γαϊδούρια ντυμένα πολύχρωμα χράμια, τα χαμηλά για τις κυράδες και τα παιδιά δυο δυο ζεμένα στα σαμάρι, σελωμένοι στ' αγριομούλαρα οι άντρες με καμψίκι. Χρουτσάλιζε τ' αφράτο χώμα στο βάδισμα των ζωντανών, μοσκοβολούσαν οι λυγαριές που έκλειναν το δρόμο και γρατζουνούσαν τα πόδια των καβαλαραίων. Το καπέλο πιότερο κάψωνε τα κεφάλια μιας και εμπόδιζε τ' αγέρι ν' ανακατεύει τα μαλλιά. Το κουβεντολόι έδινε κι έπαιρνε και το τραγούδι ομαδικό, φάλτσο, ξυπνούσε τη ναρκωμένη φύση. Πού και πού κάποιος ξεπέζευε να φέρει κάνα τσαμπί σταφύλι απ' τ' αμπέλια. -Αγουρίδα είναι καημένε, ακολουθούσαν τα σχόλια, μα από χέρι σε χέρι κι από γάιδαρο σε γάιδαρο απόμενε απ' τ' άπλυτο σταφύλι μόνο το τσάμπουρο που πετιόταν μέχρι το επόμενο. Ετρεχ' η Κανέλλα, η σκύλα του αγωγιάτη, το μύριζε, το δάγκωνε κι έπειτα κουνώντας το κεφάλ...

Η Σαντορίνη πρωτοεμφανίστηκε στο πλατύ κοινό του Πανελληνίου σαν ρωμαντικό σκηνικό για τραγικούς έρωτες με την τηλεοπτική μεταφορά του αξιόλογου μυθιστορήματος του Τάσου Αθανασιάδη «Πανθέοι». Αν κι είχε εμπνεύσει πολλούς ποιητές, η τρομερή της όψη δεν προσφέρεται για τρυφερά αισθήματα μ’ ευτυχή κατάληξη, ενώ η τουριστική έκρηξη συνέπεσε με την προβολή κάποιας ξένης ταινίας, όπου η Σαντορίνη εμφανιζόταν σαν νέα Πομπηία, χώρος ελευθεριοτήτων χωρίς φραγμούς, το ηφαιστειώδες σεξουαλικό αντίστοιχο της Μυκόνου για τις μοναχικές γυναίκες. Να όμως που πράγματι η Σαντορίνη ήταν το θέατρο του τραγικού έρωτα ενός από τους σημαντικότερου ποιητές μας του 19ου αιώνα, του Αχιλλέα Παράσχου. Ο Παράσχος (1818-1895) καθιερώθηκε σαν «ψάλτης του Έρωτα» χάρη στα ποιήματα που έγραφε για να ξορκίσει τον καημό για τη μεγάλη του αγάπη. Το πραγματικό όνομα της Μούσας του ήταν Αμαλία Σεραφείμ, αλλά εκείνος την ονόμαζε «Μαρία». Δεν έχουμε στοιχεία ότι ήταν σαντορινιά. Θρυλείται ότι ο πατέρας της μαθαίνοντας τις...

Χριστουγεννιάτικο δένδρο.   Η πορεία του ως έθιμο μέσα στους αιώνες. Καράβι ή δένδρο τα Χριστούγεννα; Το δίλημμα παρουσιάσθηκε έντονο κυρίως κατά την μεσοπολεμική περίοδο όταν το Χριστουγεννιάτικο δένδρο άρχισε να μπαίνει μαζικά στα Ελληνικά σπίτια. Όμως από τη μια η Ελληνική οικογένεια το αποδέχθηκε πολύ θερμά και σύντομα το συμπεριέλαβε στον απαραίτητο εορταστικό διάκοσμο και από ην άλλη η ίδια η Ελληνική κοινωνία, εκφραζόμενη κυρίως από τις οικολογικές τις ομάδες της, κάνει ότι μπορεί να αποτρέψει τη συνέχιση του εθίμου. Όμως παρά τις εκκλήσεις των οικολογικών οργανώσεων, ότι η συνήθεια αυτή θα αποτελειώσει τα δάση μας και τις προειδοποιήσεις της εκκλησίας, ότι πρόκειται για ξενόφερτο έθιμο, το δένδρο κέρδισε την αγάπη και την προτίμηση όλων των ανθρώπων μικρών και μεγάλων, πλούσιων και φτωχών, χριστιανών και μη (ως πρωτοχρονιάτικο διακοσμητικό στοιχείο). Γιατί όμως το δένδρο προτιμήθηκε τόσο πολύ; Θα περίμενε κανείς ότι το καράβι με το οποίο η Ελληνική...

Το Χριστουγεννιάτικο δένδρο Παρά την οικονομική κρίση όλα τα σπίτια και φέτος διακοσμούνται γιορταστικά. Παρά την προπαγάνδα υπέρ του «χριστουγεννιάτικου καραβιού» η εικόνα του δένδρου κυριαρχεί στην γιορτινή εικονογραφία. Ότι κι αν λένε οι περί την λαογραφία μετά το τέλος του πολέμου το Χριστουγεννιάτικο δένδρο έφερε στο ελληνικό σπίτι το άρωμα της ελπίδας.  Τη δεκαετία του 50 βασίλευε ολοκληρωτικά. Ακόμη και στα ξερά κυκλαδονήσια, δένδρο στολίζαμε κάθε Χριστούγεννα και μάλιστα φυσικό. Ίσως κάποιο πεύκο ή κυπαρίσσι, αφού το έλατο μας ήταν άγνωστο και όταν λέμε δέντρο δεν εννοούμε τις τερατώδεις διαστάσεις των σημερινών, απλά κλαδιά καρφωμένα σε ξύλινη βάση. Τη δεκαετία του 50 και 60 στην Αθήνα οι οικογένειες νοίκιαζαν δωμάτια σε παλιά σπίτια με κοινόχρηστη κουζίνα και αποχωτηρήριο. Στα πλαίσια αυτής της κατοικίας το χριστουγεννιάτικο δένδρο γέμιζε τη γιορταστική γωνιά, ομόρφαινε τη ζωή και χάριζε ελπίδα. Πριν την εξάπλωση των εφαρμογών του πλαστικού και όταν ο ηλεκ...