το χριστουγεννιάτικο δέντρο

Το Χριστουγεννιάτικο δένδρο

Παρά την οικονομική κρίση όλα τα σπίτια και φέτος διακοσμούνται γιορταστικά. Παρά την προπαγάνδα υπέρ του «χριστουγεννιάτικου καραβιού» η εικόνα του δένδρου κυριαρχεί στην γιορτινή εικονογραφία. Ότι κι αν λένε οι περί την λαογραφία μετά το τέλος του πολέμου το Χριστουγεννιάτικο δένδρο έφερε στο ελληνικό σπίτι το άρωμα της ελπίδας. 

Τη δεκαετία του 50 βασίλευε ολοκληρωτικά. Ακόμη και στα ξερά κυκλαδονήσια, δένδρο στολίζαμε κάθε Χριστούγεννα και μάλιστα φυσικό. Ίσως κάποιο πεύκο ή κυπαρίσσι, αφού το έλατο μας ήταν άγνωστο και όταν λέμε δέντρο δεν εννοούμε τις τερατώδεις διαστάσεις των σημερινών, απλά κλαδιά καρφωμένα σε ξύλινη βάση. Τη δεκαετία του 50 και 60 στην Αθήνα οι οικογένειες νοίκιαζαν δωμάτια σε παλιά σπίτια με κοινόχρηστη κουζίνα και αποχωτηρήριο. Στα πλαίσια αυτής της κατοικίας το χριστουγεννιάτικο δένδρο γέμιζε τη γιορταστική γωνιά, ομόρφαινε τη ζωή και χάριζε ελπίδα. Πριν την εξάπλωση των εφαρμογών του πλαστικού και όταν ο ηλεκτροφωτισμός της επαρχίας έμοιαζε μακρινό όνειρο, το φυσικό δεντράκι στολιζόταν με οικολογικούς αυτοσχέδιους τρόπους. Ο φθηνότερος και πιο εντυπωσιακός ήταν η κατασκευή ευφάνταστων στολιδιών από χρυσόχαρτο σε σχήματα αστεριών ή αγγέλων και το πέρασμα κλωστής σε καρύδια που βαφόντουσαν με νερομπογιά. Η κατασκευή όλων αυτών των διακοσμητικών στοιχείων διδασκόταν και στο σχολειό στο μάθημα των οικοκυρικών, ενώ και στο σπίτι μάζευε την οικογένεια σε μια γιορτινή κοινή χαρούμενη προσπάθεια, που δε έμοιαζε με αγγαρεία, ασχολία που έλειψε με την εισβολή της γυναίκας στην αγορά εργασίας και την αναγκαστική αγορά των χριστουγεννιάτικων στολιδιών. Το μπαμπάκι απλωνόταν σα στρώμα χιονιού, εικόνα άγνωστη στα νησιωτόπουλα και υπήρχαν ειδικά μανταλάκια με βάση για να τοποθετούνται τα πραγματικά κεριά, που φώτιζαν το δένδρο και το μεταμόρφωναν σε ονειρική κατασκευή μιας και μόνο νύχτας. Το όλο οικοδόμημα ήταν εξαιρετικά εύφλεκτο για να παρατείνεται η δόξα του όλο το γιορτινό δεκαπενθήμερο, άσε που μαδούσε, και δεν αργούσε να μεταμορφωθεί σε θλιβερό θέαμα. Αυτή η ετήσια αποκαθήλωση ήταν ο πρακτικός λόγος που έστρεψε τους ενθουσιώδεις καταναλωτές στα πρώτα κακάσχημα πλαστικά χριστουγεννιάτικα δένδρα. Είχαν σκελετό ξύλινο κι συρμάτινα κλαδιά τυλιγμένα με ελάχιστη πλαστική απομίμηση πράσινων «φύλλων». Τα τυλίγαμε σα μούμιες με μπαμπάκι για να έχουν μιαν εικόνα αληθοφάνειας και αρχίσαμε ν’ αγοράζουμε τα πρώτα, πανάκριβα τότε, χριστουγεννιάτικα στολίδια, τα οποία αποθηκεύαμε για την επόμενη χρονιά, οπότε με φειδώ θα πολλαπλασιάζονταν ή θ’ αποκαθιστούσαμε τις αναπόφευκτες από θραύση απώλειες. Τότε εμφανίστηκαν και τα πρώτα φωτάκια που παρέμεναν για χρήση επί πολλά χρόνια και κάθε χρόνο, απλώς πηγαίναμε στον ηλεκτρολόγο για ν’ αντικαταστήσει τα καμένα και να επαναφέρει τη λάμψη στη γιορτινή γωνιά του σπιτιού μας. Μετά τη δεκαετία του 70 εμφανίστηκαν ωραιότερα και φθηνότερα χριστουγεννιάτικα δένδρα, ο κόσμος άρχισε να μη τσιγκουνεύεται για την αγορά στολιδιών και μετά την κυριαρχία των κινέζικων αγορών, στολίδια και φωτάκια έγιναν κυριολεκτικά μιας χρήσης.

Η πρόσφατη οικονομική κρίση και η εξαφάνιση του 13ου μισθού, ίσως επηρεάσει την φανταχτερή εποχιακή αγορά. Ίσως και όχι, όσο οι κινέζοι κρατούν τις τιμές τόσο χαμηλά, ώστε τα γιορτινά στολίδια να γίνονται η μόνη ψευδαίσθηση ευμάρειας. Στην κατήφεια των καιρών μια γιρλάντα πολύχρωμων φώτων στο μπαλκόνι μπορεί να γλυκάνει την απαισιοδοξία, που μας βουλιάζει όλο και πιο βαθειά. Ειδικά αν υπάρχουν παιδιά στο σπίτι. Ίσως ήλθε επιτέλους ο καιρός να τα διδάξουμε ότι η ευτυχία δεν είναι καταναλωτικό αγαθό και ότι η αγάπη δεν εξαγοράζεται με την κατοχή κάποιου πολυδιαφημισμένου πανάκριβου παιχνιδιού.

 Το φετινό χριστουγεννιάτικο δένδρο μάλλον θα είναι το περσινό. Το στοίχημα είναι να μαζευτούμε όλοι γύρω του και ν’ απολαύσουμε αυτό που πραγματικά αξίζει. Την αλληλεγγύη της ελληνικής οικογένειας.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου