Τω αγνώστω Αλβανώ

Ιούνιος κι η επαρχία ξυπνά απ’ το λήθαργο του χειμώνα. Τανύζεται νωχελικά. Φιλάρεσκα καλλωπίζεται. Ιδού ο νυμφίος τουρισμός έρχεται. Μη μας βρει κι εν τω μέσω της νυκτός. Εποχή για τους ιθαγενείς ν’ απολαύσουμε τον τόπο μας πριν πλακώσουν τ’ αλλόφρονα λεφούσια των ειρηνικών εισβολέων. Ανακαλύπτεις ξανά τις γνώριμες γωνιές.
 Οι πόλεις και τα χωριά μεταμορφώνονται όπως τα παιδιά. Ξαφνικά δεν τ’ αναγνωρίζεις. Πώς έτσι μεγάλωσαν! Αναδύθηκαν απ’ το κουκούλι της παιδικότητας φανταχτερές εφήμερες πεταλούδες.
 Έτσι κι η επαρχία. Ξαφνικά αναδύονται από το πουθενά, όχι πια παραγκομαχαλάδες, αλλά σπίτια καλοχτισμένα με μόνιμο χαρακτηριστικό τις καλαίσθητες λιθοδομές που δεν εξαντλούνται στη διακόσμηση των τοίχων, αλλά περίτεχνα περιβάλλουν και τα οικόπεδα.
 Ασφαλώς δεν μεταβάλλαμε γούστα έτσι ξαφνικά αντικαθιστώντας την ευκολία του μπετόν και του ελενίτ με τη καλαισθησία της πέτρας, που πάντα αφθονούσε στον τόπο μας.
Το μυστικό βρίσκεται στο φθηνό εργατικό δυναμικό των αλβανών προσφύγων που ανοικοδομούν καλόγουστα την Ελλάδα.
Υπάρχει όμως κι ένα ακόμη μυστικό. Πάντα οι βορειοηπειρώτες ήταν ξακουστοί τεχνίτες στις λιθοδομές. Αποτελούσαν όμως κλειστή ακριβοπληρωμένη συντεχνία μέχρι την εγκαθίδρυση του κομουνισμού. Ο Χότζα ενδιαφερόμενος να επιδείξει πλην των πολυβολείων και έργα βιτρίνας τουλάχιστον στη γενέτειρα πόλη, το Αργυρόκαστρο, ανάγκασε ολάκερα χωριά να μαθητεύσουν εκτός από τα συνήθη τους καθήκοντα και την τραχιά τέχνη του λιθοδόμου.
Τουλάχιστον αυτά διηγούνται οι βορειοηπειρώτες κι έτσι εξηγούνται τα περίτεχνα πεζούλια στους έρημους χωματόδρομους της γείτονος Αλβανίας.
 Έτσι κι αλλιώς η Ελλάδα σήμερα οικοδομείται κυρίως από χέρια αλβανών. Πρωί πρωί καβαλώντας ποδήλατα πεταρίζουν χαρμόσυνα στις δουλειές τους ακόμη και στα βλοσυρά στενά της τερατούπολης. Θυμίζουν χελιδόνια. Ομορφαίνουν τον τόπο μας.
 Να το θυμάστε. Κάποτε θα στήσουμε αδριάντα στον άγνωστο Αλβανό τεχνίτη. Γιατί του πρέπει.

ΑΥΓΗ 19-6-1998

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου