Λυκούργος Καλλέργης Πορεία στο πατρικό πανανθρώπινο σοσιαλιστικό ιδεώδες

Το ελληνικό θέατρο και ο κινηματογράφος φτώχυναν σε περίοδο μάλιστα τέτοιας κρίσης με την αποδημία (27-8-2011) του Λυκούργου Καλλέργη. Για τη λαμπρή του σταδιοδρομία σαν ηθοποιού και σκηνοθέτη σίγουρα θα μιλήσουν άλλοι ειδικοί, αφού έχει ήδη πάρει τη θέση του στην Ιστορία της τέχνης. Αυτό που δεν έγινε πολύ γνωστό είναι η προσήλωσή του μέχρι τέλους στην πατρική κληρονομιά της θυσίας και των αγώνων για το δίκαιο των εργαζομένων. Ο πατέρας του, Σταύρος Καλλέργης, ήταν πρωτοπόρος σοσιαλιστής και ο πρώτος διοργανωτής της εργατικής πρωτομαγιάς στην Ελλάδα. Ο Λυκούργος, αφού πλήρωσε το μερίδιό του για τα πατρικά φρονήματα, αφού συστρατεύθηκε στους ίδιους αγώνες, συμμετέχοντας ενεργά στο συνδικαλιστικό και το ειρηνιστικό κίνημα, εκλέχθηκε βουλευτής (1977 με το ΚΚΕ) και τελικά έθεσε τελικό στόχο με τη δημιουργία του Ιδρύματος «Σταύρος Καλλέργης» την διάσωση και προώθηση των οραμάτων του σοσιαλισμού την περίοδο μάλιστα που η διακυβέρνηση ΠΑΣΟΚ είχε κάνει τη λέξη σοσιαλισμός ν’ ακούγεται σαν χλεύη.

Γνωρίστηκα μαζί του το 1991 στην «Επιτροπή διανοουμένων καλλιτεχνών για την ειρήνη και τον αφοπλισμό». Ήταν καταξιωμένος καλλιτέχνης, αλλά δεν αρκείτο στο να προσθέτει την υπογραφή του στα κείμενα, που επεξεργαζόμεθα. Παρέμενε προσηνής, συνεπής, ευγενικός, πρόθυμος να συμβάλει ακόμη και στη λάντζα. Ήταν άλλωστε η εποχή της ευφορίας του ενιαίου Συνασπισμού και ο Λυκούργος, όπως και η Έλλη Παππά και ο Ιάκωβος Καμπανέλης ένιωθαν μεθυσμένοι από την ελπίδα της αναγέννησης της Αριστεράς. Και ήταν πλήγμα για το ειρηνιστικό κίνημα, όταν μετά τη διάσπαση, το όραμα του Λυκούργου για την Ενωμένη Αριστερά δεν δικαιώθηκε. Έκτοτε ο Λυκούργος, αν και συμμετείχε ενεργά σε κάθε φιλειρηνική πρωτοβουλία, στον αγώνα κατά των πυρηνικών και ραδιενεργών όπλων, και το κλείσιμο των πυρηνικών εργοστασίων, επικεντρώθηκε με την αμέριστη βοήθεια της γυναίκας του Τζένης στο θεμελίωμα και το στερέωμα του ιδρύματος «Σταύρος Καλλέργης». Έχω την τιμή να είμαι από τα ιδρυτικά του μέλη και μέχρι σήμερα μέλος του ΔΣ και γνωρίζω καλά τους αγώνες για τη διάσωση και συντήρηση του Αρχείου (σήμερα διατίθεται μέσω του Μουσείου Μπενάκη), τις εκδηλώσεις και επιστημονικές συναντήσεις, τις δωρεές και το κληροδότημα στο δήμο Μυλοποτάμου και τις προσπάθειες κάθε χρόνο για να ξαναβρεί η Εργατική Πρωτομαγιά τον αληθινό μαχητικό της χαρακτήρα. Σε μιαν εποχή που οι εργατικές κατακτήσεις φυλλορροούν ο Λυκούργος παρέμενε αθεράπευτα ιδεαλιστής σαν τον πατέρα του. Ευπατρίδης, γνήσιος αριστοκράτης και χωρίς ποτέ ν’ αποζητά προσωπικό όφελος έδινε τα πάντα για την προβολή των αγώνων της εργατιάς και του δίκιου του κάθε εργαζόμενου. Την ώρα που ο συνδικαλισμός γινόταν όχημα πλουτισμού και πολιτικής ανέλιξης, ο Λυκούργος θυσίαζε χρόνο και χρήμα για την προώθηση του σοσιαλισμού και της εργατικής τάξης.

από την παρουσίαση του βιβλίου μου "Ονείρου απατηλότερα " 1996

Όμως όσο σημαντική και αν είναι η προσωπικότητα και η προσφορά κάθε ανθρώπου, αυτό που μένει μετά θάνατον σε όσους τον γνώρισαν είναι η προσωπική γεύση της επικοινωνίας. Για κάθε τυχερό άνθρωπο που γνώρισε από κοντά το Λυκούργο αυτό που μένει είναι η γλυκύτητα της παρουσίας, η ορθότητα των επιχειρημάτων που ποτέ δεν σε καταπίεζε ν’ αποδεχθείς και η συνέπεια των ιδεών με τη ζωή, που τον όριζαν μπροστάρη στους αγώνες. Δεν ήταν ο από καθέδρας δάσκαλος, αλλά ο ευγενικός συνοδοιπόρος που σ’ έσπρωχνε σε ανώτερη σφαίρα. Όσο κι αν ξέρουμε ότι έφυγε πλήρης ημερών και τριγυρισμένος από αγάπη, ότι θα έχει αιώνια μνήμη, χάρη στην τέχνη του, δε μπορούμε να παρηγορηθούμε για το κενό της απουσίας του. Είναι από τους ανθρώπους, που όσο ζούμε, πάντα θα θυμόμαστε με τιμή και βαθειάν αγάπη.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου

Πρόεδρος της «Πανελλήνιας Ιατρικής Εταιρείας κατά της πυρηνικής και βιοχημικής απειλής»

μέλος του ΔΣ του Ιδρύματος "Σταύρος Καλλέργης"