To μαύρο κουτί

Το μαύρο κουτί

Εξέπνευσαν οι ελπίδες για την ανεύρεση του Μαλαισιανού αόρατου αεροπλάνου. Επαψε να εκπέμπει πια το «μαύρο» του κουτί.  Σε αυτό κρεμόντουσαν οι ελπίδες όλων. Δίχως νάναι η πρώτη φορά. Το «μαύρο» κουτί είναι η ψυχή κάθε μέσου μεταφοράς, η αποκάλυψη κάθε δράματος. Αυτό ψάχναμε πάντα. Αυτό μας έλυνε το μυστήριο. Θυμηθείτε μόνο πρόσφατα περιστατικά, που μας εντυπωσίασαν. Ένα πυρηνικό υποβρύχιο αύτανδρο στον παγωμένο βυθό των Βόρειων θαλασσών κι έπειτα ένα αιρμπας γεμάτο παιδιά στη ζεστή αγκαλιά του Κόλπου. Λίγο πιο πριν το Κόνκροντ φλεγόμενο διέγραψε τους μύθους της ασφάλειας των πανάκριβων πτήσεών του.

Την ίδια ώρα πυρκαγιές και πλημμύρες αγκαλιάζουν την Υδρόγειο, ενώ τροχαία και φόνοι συνωθούνται στα δελτία ειδήσεων.

Κάποτε αναζητούσαμε την αιτία των δεινών στα προστάγματα των δαιμόνων. Ακόμη κάποιοι επικαλούνται αυτά τα δεινά σαν απόδειξη του επικείμενου τέλους και τη δικαίωση των προφητών της Τελικής Κρίσης. Οι περισσότεροι εκλογικεύουμε το φόβο που μας προξενούν τέτοιες καταστάσεις. Το μαύρο κουτί θα δείξει τα αίτια, λένε οι αρμόδιοι κι εμείς εφησυχάζουμε. «Θα βρούμε το μαύρο κουτί.» «Όλα τα πλοία υποχρεούνται να φέρουν από τούδε μαύρο κουτί.» Όμως το μαύρο κουτί θα πει μονάχα τι έγινε στο συγκεκριμένο ατύχημα. Ποτέ δε λέει το γιατί έγινε. Γιαυτό στήνονται οι επιτροπές των εμπειρογνωμόνων που συσκέπτονται κι αποφαίνονται, ουσιαστικά πιθανολογώντας ερμηνείες. Όλοι νιώθουμε καλύτερα όταν μας πουν «ανθρώπινο λάθος, ολισθηρό οδόστρωμα, βλάβη στον κινητήρα κοκ». Έτσι εκλογικεύουμε τον παραλογισμό της φρίκης.

Κανείς δεν αναφέρει τη συγκυρία, το δευτερόλεπτο που στάθηκε καθοριστικό για την καταστροφή. Η πιθανότητα μιας λογικής εξήγησης μας προφυλάσσει από τον πανικό μιας ανεξέλεγκτης ζωής που βρίσκεται έρμαιο στα χέρια της συγκυρίας.

Όμως αυτή ακριβώς είναι η αλήθεια. Είμαστε θνητοί και κινδυνεύουμε ανά πάσα στιγμή από άπειρες αιτίες θανάτου. Σήμερα κανείς δεν πεθαίνει από γηρατειά, δηλαδή τη φυσιολογική φθορά του ανθρώπινου σώματος. Σα νάναι ντροπή ο θάνατος ακούμε ότι ο τάδε 85χρονος πέθανε από καρκίνο, καρδιά, εγκεφαλικό ή λοίμωξη. Τα ιατρικό ιερατείο σήμερα δίνει την εντύπωση ότι μπορεί να νικήσει το θάνατο με τη σύγχρονη τεχνολογία. Κανείς δε μας θυμίζει πως ό,τι και να κάνουμε ο θάνατος είναι αναπόφευκτος για όλους. Μπορεί οι στατιστικές να μας συμβουλεύουν σωστά πώς πρέπει να αποφεύγουμε τους πιθανούς κινδύνους, αλλά όταν πρόκειται για την προσωπική μας ζωή και όχι για ένα στατιστικό νούμερο το μοιραίο καθορίζει τις μοναδικές συγκυρίες που καθορίζουν το πότε και πώς θα πεθάνουμε. Γιαυτό και είναι άσκοπο το να μελετάμε και να τηρούμε με θρησκευτική προσήλωση τις συμβουλές των «ειδικών» ή να προσπαθούμε να εφαρμόσουμε τις αντιφατικές συνταγές μακροζωίας των υπεραιωνόβιων.

Πάνω στα γονίδιά μας είναι προδιαγεγραμμένη η φθορά του σαρκίου μας κι από κει κι έπειτα η τύχη έχει το λόγο. Η Άτροπος με το ψαλίδι της παραμονεύει για όλους απ’ το λίκνο του μωρού μέχρι το γέρο που τον ξέχασε ο χάρος. Και όμως όλοι νιώθουμε ανακούφιση, όταν σ’ ένα αιφνίδιο θάνατο προσφιλούς ανθρώπου η νεκροψία δείξει ότι ο θάνατος ήταν αναπόφευκτος, ενώ αντίθετα ξεσπάμε στους γιατρούς τις λανθάνουσες τύψεις μας, όταν αποκαλυφθεί ότι ήταν ιάσιμη νόσος το αίτιο θανάτου, ενώ κάποιοι τα βάζουν με τον ίδιο το θεό που άδικο έπλασε τον κόσμο. Γιατί στην ψυχή μας πια έχουμε εγκαταστήσει το μαύρο κουτί της αλαζονείας και δίχως το κλειδί της λογικής ο κόσμος μας φαίνεται απειλητικός. Αυτοί οι θάνατοι μας θυμίζουν, όχι μόνο πόσο προσωρινοί είμαστε, αλλά και πόσο ασήμαντη είναι η ύπαρξη του καθενός σ’ αυτό τον κόσμο. Κι αυτό δύσκολα τ’ αντέχει κανείς. Αρπάζεται από την ερμηνεία του μαύρου κουτιού, όπως παλιότερα πιανόντουσαν από τους χρησμούς των οιωνοσκόπων. Γιατί όχι; Κάθε εποχή κι οι μάγοι της.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου