Με αφορμή τη νομιμοποίηση της ευθανασίας

Με αφορμή τη νομιμοποίηση της ευθανασίας 

Το Φεβρουάριο του 2020 μετά την Πορτογαλία και η Ισπανία ακολούθησαν το παράδειγμα της Ολλανδίας και προχώρησαν στην αποποινικοποίηση της ευθανασίας. 

Αν και αυτή η εξέλιξη ευνοεί κάποιους προνομιούχους, που ενώ έχουν δικαίωμα σε ακριβή περίθαλψη, επιλέγουν το θάνατο και προστατεύει  από τις συνέπειες όσους, από αγάπη συνήθως, τους βοηθούν, αφήνει σοβαρά ερωτηματικά για τους πιθανά οικονομικούς λόγους, που υπαγόρευσαν αυτή την απόφαση και για την ηθική θωράκιση της Ιατρικής πράξης σήμερα.  

Την ίδια ώρα που ο πολιτισμένος κόσμος διεκδικεί καλύτερη ποιότητα στο θάνατο -ακόμη και των ζώων- και η ανάγκη για ανθρώπινα ανταλλακτικά νομιμοποίησε στα νοσοκομεία την άρνηση σε πρακτικές ανάνηψης, χιλιάδες ανήμπορα παιδιά πεθαίνουν από ασιτία, βόμβες, θεομηνίες, ξεβράζονται ανώνυμα και άκλαφτα στα σύνορα της ευμάρειας και -ακόμη σε προηγμένες χώρες- γίνονται, λόγω κόστους, θύματα κάποιων ιάσιμων ασθενειών.

 Από το 1991 με άρθρα μου σε ιατρικά περιοδικά και την ιστορική πια εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» υποστήριζα την ευθανασία, σαν το «δικαίωμα στην αξιοπρέπεια του θανάτου», που τότε αποτελούσε καθαρά ιατρικό πρόβλημα. 

Τότε έγραφα :

«Οι γιατροί στις μέρες μας δεν καλούνται απλά να υπερασπιστούν την ανθρώπινη ζωή. Χρειάζεται ν' αποφασίσουν για την τεχνητή παράταση μιας ζωής ανθρώπων-φυτών εξαρτημένων από κομπιούτερ, για τη ταχύτερη αποδέσμευση ζωντανών ιστών από έναν εγκέφαλο που δεν έχει ελπίδα, καλούνται ακόμη και να "βοηθήσουν" ένα ανίατο ασθενή να πεθάνει με αξιοπρέπεια ή να επιταχύνουν την επέλευση του μοιραίου σε περιπτώσεις νεογέννητων με ανίατες ασθένειες. Διλήμματα πρωτόγνωρα προκύπτουν, ηθικές μάχες δίνονται καθώς ο γιατρός καλείται να επιλέξει με λίστες αναμονής σε ποιόν θα κάνει ταχύτερα τη μεταμόσχευση ή θα εφαρμόσει την νέα θεραπευτική αγωγή. Ο γιατρός σήμερα νιώθει ένοχος γιατί ενώ διαθέτει πλούσιο οπλοστάσιο, ενώ θα μπορούσε να προλάβει το θάνατο, οι κοινωνικές συνθήκες του το απαγορεύουν. Δεν κατανοεί πώς μπορεί να ξοδεύονται τεράστια κονδύλια για την έρευνα σε αρρώστιες όπως το AIDS χωρίς παράλληλα να θεραπεύονται παντού, όλοι όσοι πάσχουν από ιάσιμα νοσήματα, χωρίς να έχουν εξαλειφθεί όλες οι αρρώστιες που μπορούν να προληφθούν με εμβολιασμό. Γιατί το παιδί του σωλήνα να επιζεί στη θερμοκοιτίδα και το τελειόμηνο στην Αιθιοπία να πεθαίνει από ασιτία;

Ποιος λοιπόν μπορεί να του ζητήσει ευθύνες αν δράσει αυτόβουλα; Η κοινωνία ήδη του επιβάλει να αποφασίσει ποιον θα αφήσει να πεθάνει. Η ίδια η κοινωνία του απαγορεύει να σώσει όσους μπορεί. Όταν ο άρρωστος σημαίνει για το γιατρό μια μοναδική ψυχοσωματική μονάδα, δε μπορεί να κατανοήσει το διαχωρισμό ανάμεσα στο τακτικό τσεκ απ του Προέδρου των ΗΠΑ και το εμπάργκο στα φάρμακα που καταδικάζει σε θάνατο παιδιά στο Ιράκ. Έτσι για το γιατρό ο νομικός κίνδυνος είναι αυτό που τον συγκρατεί από το να προσφέρει θεραπευτικά το θάνατο όταν και αν του ζητηθεί. Για τους γιατρούς η έκτρωση ποτέ δεν ήταν ηθικό δίλημμα γιατί μάχονται την αρρώστια πρόσωπο με πρόσωπο, γνωρίζουν το θάνατο από πρώτο χέρι και δεν πείθονται με τις νομικίστικες εξηγήσεις του στυλ "η έκτρωση είναι νόμιμη μόνο με ορισμένες προϋποθέσεις". Ο θάνατος είναι ίδιος παντού και το δικαίωμα στη ζωή θάπρεπε νάναι παντού και πάντα απαραβίαστο.»

Σήμερα αυτοί οι προβληματισμοί θα έπρεπε να αφορούν κάθε άνθρωπο. Στο Δυτικό κόσμο ολόκληρη η κοινωνία επικροτεί την εμπορευματοποίηση της υγείας και χειροκροτεί αποφάσεις που υποστηρίζουν ότι ο καθένας δικαιούται να αγοράσει μόνο την περίθαλψη που έχει να πληρώσει. 

Όλοι μας συγκινούμαστε μόνο μπροστά στην στιγμιαία εικόνα της φρίκης, ταυτιζόμαστε με ότι θα μπορούσε να μας αφορά, κάνουμε εράνους για ένα συγκεκριμένο παιδί που πάσχει από σπάνια ή με ακριβή θεραπεία νόσο, αδιαφορώντας για χιλιάδες άλλα που δεν έχουν τη δυνατότητα να πάρουν ούτε ασπιρίνη. Την εποχή της υποχώρησης των συστημάτων δημόσιας υγείας από την χυδαία εμπορευματοποίηση το Ιπποκρατικό ιδεώδες εγκαταλείπεται και η ανθρωπότητα μένει απροστάτευτη. 

Η νομιμοποίηση της ευθανασίας σήμερα με τρομάζει, επειδή υποκριτικά καλύπτει την ανάγκη των κρατών όχι να υπερασπιστούν το δικαίωμα των πολιτών τους στην αξιοπρέπεια του θανάτου, αλλά την αδυναμία του συστήματος περίθαλψης να αποπληρώσει το κόστος των πολυετών ακριβών τεχνικών για την συντήρηση μιας άχρηστης για το κράτος ζωής. Η ανθρωπότητα έχει βιώσει πολλές φορές, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το Χίτλερ, καταστάσεις όπου το οικονομικό για το κράτος κίνητρο ισοπέδωνε τους αδύναμους.  
Ο θάνατος δυστυχώς δεν είναι ίδιος παντού και η ζωή σήμερα φαίνεται φθηνότερη για τους αδύναμους. Αν η οικονομική λογική είναι το κίνητρο για πράξεις θανάτου και ζωής, ποιο θα είναι το επόμενο βήμα της ανθρωπότητας; 

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου