ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ OIΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ OIΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ

     Στην Ελλάδα φέτος (2013) για πρώτη φορά επισημάνθηκε ο ρόλος της εκκλησίας στη διαμόρφωση περιβαλλοντολογικής συνείδησης και δημοσιεύτηκε σαν είδηση ότι κάθε 1η Σεπτεμβρίου γίνεται στις εκκλησιές μας προσευχή για το Περιβάλλον. Όμως η συνεργασία του Οικουμενικού Πατριαρχείου με το Οικολογικό Κίνημα είναι παλαιά και γιαυτό νιώθω την ανάγκη να καταθέσω την εμπειρία μου.

      Για πέμπτη συνεχή χρονιά είχα την τύχη να παραβρεθώ σαν σύνεδρος (14-20 Ιουνίου 1998) στο κτίριο της Θεολογικής Σχολής (ιερά Μονή Αγίας Τριάδας) στη Χάλκη στο Οικολογικό σεμινάριο, με το επίκαιρο σήμερα θέμα «Περιβάλλον και πτώχεια. Νομικές διαστάσεις και ηθική ευθύνη» με πρωτοβουλία του Οικουμενικού πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου και την ενίσχυση του πρίγκιπα Φίλιππου του Εδιμβούργου, προέδρου του WWF.

Η σχολή της Χάλκης

Πριν πάνω από μια χιλιετηρίδα ιδρύθηκε η Μονή της Αγίας Τριάδας στην κορφή ενός λόφου κατάφυτου από πευκοδάσος στην όμορφη Χάλκη των Πριγκιποννήσων.

Heybeliada την ονομάζουν οι τούρκοι γιατί μοιάζει στο χάρτη σα δισάκι. Υπολείμματα του πρώτου βυζαντινού μοναστηριού επιβίωναν μέχρι το 14^ο αιώνα αλλά καταστράφηκαν αργότερα. Κατά τη διάρκεια τόσων αιώνων το μοναστήρι γνώρισε καλές και κακές στιγμές. Το 820 οι μοναχοί αναγκάστηκαν να εκκενώσουν τη Μονή για να εγκλειστούν εκεί η αυτοκράτειρα Θεοδώρα και οι κόρες της. Το 12^ο αιώνα κατελήφθη από τους λατίνους και σχεδόν καταστράφηκε το 1453 με την άλωση της Πόλης. Το 1540 ο Πατριάρχης Μητροφάνης ο 3ος ξανάχτισε το Μοναστήρι και δημιούργησε μια Βιβλιοθήκη με 300 χειρόγραφα πολλά από τα οποία σήμερα βρίσκονται στη Βιβλιοθήκης του Πατριαρχείου. Το 1844 ο Πατριάρχης Γερμανός ο 4^ος αποφάσισαν να ιδρύσουν εκεί τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, ενώ 50 χρόνια αργότερα ισχυρός σεισμός κατέστρεψε τα κτίρια και νέο οίκημα -βυζαντινού και νεοκλασσικού ρυθμού- χτίστηκε το 1896 το οποίο διατηρείται μέχρι σήμερα.

Η σχολή λειτουργούσε σαν Ανωτέρα Θεολογική Σχολή μέχρι της εποχής του πατριάρχη Αθηναγόρα, και καταργήθηκε το 1971, όταν επεβλήθη η δημοσία εκπαίδευση στην Τουρκία.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος τοποθέτησε το πρόβλημα του περιβάλλοντος στις βασικές προτεραιότητες του Πατριαρχείου καθορίζοντας την 1^η Σεπτεμβρίου (τυχαίνει να είναι και παγκόσμια ημέρα Ειρήνης που γιορτάζεται με έμφαση στην Τουρκία) ημέρα για προσευχή και για την προστασία του περιβάλλοντος. Ακολούθησε η διοργάνωση πολλών συμποσίων με τεράστια επιτυχία που τοποθέτησαν το Πατριαρχείο στην πρωτοπορία της Οικολογικής δραστηριότητας. Το Νοέμβριο του 1997 σε οικολογικό Συνέδριο στη Σάντα Μπάρμπαρα των ΗΠΑ με τίτλο «Ενδιαφέρον για τη Δημιουργία του Θεού» ο Οικουμενικός Πατριάρχης για πρώτη φορά ονόμασε την καταστροφή του περιβάλλοντος «αμάρτημα» απέναντι στο Θεό. Αυτή ήταν μια πρωτότυπη θεολογική προσέγγιση γιατί επί αιώνες η χριστιανική θρησκεία κατά την παράδοση της Παλαιάς Διαθήκης. θεωρούσε τον άνθρωπο κυρίαρχο της φύσης. Ο κ.κ,. Βαρθολομαίος. διακήρυξε για πρώτη φορά ότι « η εξαφάνιση ζωικών μορφών και η καταστροφή της βιολογικής πολυπλοκότητας της Θεϊκής δημιουργίας... η υποβάθμιση της Γης με την πρόκληση κλιματολογικών αλλαγών, αποψίλωσης των δασών, και καταστροφής των υδάτων ... η πρόκληση στους συνανθρώπους μας ασθενειών... η ρύπανση των υδάτων, της γης και του αέρα και η μόλυνση όλων των εμβίων που υπάρχουν σε αυτά με δηλητηριώδεις ουσίες.. όλα αυτά αποτελούν αμαρτήματα.»

Τα προηγούμενα σεμινάρια είχαν θέμα 
«Περιβάλλον και θρησκευτική Παιδεία» (’94),
 ¨Περιβάλλον και Ηθική» (’95), 
«Περιβάλλον και Επικοινωνία (ΜΜΕ)» (’96), και 
«Περιβάλλον και Δικαιοσύνη» (’97) 
έγιναν πια θεσμός και δημιούργησαν δεσμό του οικουμενικού Πατριαρχείου με όλες τις οικολογικές οργανώσεις του κόσμου. Οι συμμετέχοντες κάθε χρόνο ήταν 50-80 και εκπροσωπούσαν πολλές χώρες, κυρίως της Ευρώπης και της Ασίας και δεν αντιπροσωπεύονταν μόνο οι ορθόδοξες εκκλησίες αλλά και τα υπόλοιπα χριστιανικά δόγματα και οι κυριότερες παγκόσμιες θρησκείες, θρησκευτικές και οικολογικές οργανώσεις, διεθνείς και ντόπιοι περιβαλλοντολόγοι και επιστήμονες σχετικοί με το εκάστοτε θέμα του Σεμιναρίου ενώ στην εναρκτήριο τελετή παρευρίσκονταν οι πολιτικές και θρησκευτικές (μουσουλμανικές) αρχές του τόπου. Γινόταν προσπάθεια να συμμετέχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι νέοι 20-40 ετών, θεολόγοι περιβαλλοντολόγοι και ειδικοί επιστήμονες.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο

Επειδή ελάχιστα είναι γνωστά στην Ελλάδα για το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα πρέπει ν’ αναφέρουμε ότι σύμφωνα με την Ιερά Παράδοση έχει τις ρίζες του στον Απόστολο Ανδρέα που έφθασε στο Βυζάντιο το 36 μΧ και ίδρυσε ένα μικρό ψαροχώρι. Στον ίδιο τόπο 300 χρόνια ιδρύθηκε αργότερα η Κων/πολη, που έγινε πρωτεύουσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας έτσι που οι Πατριάρχες της αποτελούν συνέχεια του απόστολου Ανδρέα. Με την Οικουμενική Σύνοδο του 381 το Πατριαρχείο της Κων/πόλεως έγινε πρώτο ανάμεσα στα υπόλοιπα (Ρώμης, Αλεξάνδρειας, Αντιόχειας και Ιεροσολύμων). Ένα αιώνα αργότερα έγινε δεύτερο μετά της Ρώμης και μετά το Σχίσμα παρέμεινε πρώτο στην εκκλησιαστική ιεραρχία ανάμεσα στις Ορθόδοξες εκκλησίες και μετά την άλωση της Πόλης.

Παρά τις δυσχέρειες το Πατριαρχείο παραμένει στο επίκεντρο των εξελίξεων και έχει να επιδείξει πλούσιο έργο πολιτισμού και φιλανθρωπίας. Στην Κων/πολη παρ’ ότι η ομογένεια φθίνει όλες οι εκκλησίες λειτουργούν. Για τον έλληνα επισκέπτη το Πατριαρχείο αντιπροσωπεύει την κιβωτό του ελληνισμού. Η Ορθοδοξία διέσωσε τον ελληνισμό κατά τα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς κι η Επανάσταση του ’21 είχε σα λάβαρο το σκοινί του Πατριάρχη. Πώς λοιπόν να μη νιώθει κανείς συγκίνηση περνώντας από την κλειστή Πύλη όπου κρεμάσαν τον Γρηγόριο τον 5^ο; Ποιος δε συγκλονίζεται από μιαν ακολουθία τον πατριαρχικό ναό; Όμως η Ορθοδοξία που αντιπροσωπεύει το Πατριαρχείο είναι πλατύτερη απ’ τον ελληνισμό. Οι ακολουθίες που όλοι οι σύνεδροι παρακολουθούν στα σεμινάρια κάθε χρόνο είναι αποκαλυπτικές αυτής της οικουμενικότητας, όταν οι γνωστοί βυζαντινοί ύμνοι αποδίδονται σε πολλές άγνωστες γλώσσες κι οι παριστάμενοι αντιπροσωπεύουν δόγματα εκεί χτυπάει η καρδιά της Χριστιανοσύνης, και ζει κανείς το μυστήριο της ενότητας της Ορθοδοξίας.

Ο οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος είναι προσηνής κι απλός. Από το 1991 που ενθρονίστηκε έχει προσφέρει αξιοζήλευτο έργο πολιτισμού. Αγκαλιάζει τους νέους και δεν απαιτεί την υποκριτική σεμνότητα που επιβάλουν οι ιερείς στην Ελλάδα. Αν και βρίσκεται σε έδαφος ανασφαλές, αφού όλη η περιουσία της εκκλησίας ουσιαστικά κρέμεται επί ξύλου στην Τουρκία, ανακαινίζει τους κατεστραμμένους ναούς και τα μοναστήρια μ’ ένα εκπληκτικά γοργό ρυθμό και με εξαιρετική καλαισθησία.

Όταν κάποιοι από το ποίμνιο δυσανασχετούν «Αφού θα τα πάρουν κι αυτά οι τούρκοι» εκείνος απαντά «Ακόμη κι έτσι πρέπει να τα παραλάβουν σαν τεκμήρια πολιτισμού».

Όσοι επισκεφθήκαμε το ναό του άη Γιώργη του Κουδουνά στη Πρίγκηπο δεν πιστεύαμε τα μάτια μας μπροστά στην εντυπωσιακή αλλαγή του μέχρι πρόσφατα καταστραμμένου από πυρκαγιά μοναστηριού. Αυτή η εκκλησία είναι προσκύνημα όχι μόνο των χριστιανών αλλά και των μουσουλμάνων που πιστεύουν στις θαυματουργικές ικανότητες του αγίου και σπεύδουν να πάρουν αγίασμα. Ένα από τα περίεργα έθιμα είναι τ’ ότι στο δρόμο προς την εκκλησιά που βρίσκεται στην κορφή ενός κατάφυτου λόφου με θέα απ’ όλες τις πλευρές προς την ασιατική ακτή και τα υπόλοιπα Πριγκιποννήσια, οι πιστοί κρεμούν σε κάθε θάμνο ή δέντρο κορδελάκια σαν τάμα και στήνουν πέτρες αν επιθυμούν ν’ αποκτήσουν δικό τους σπίτι. Ο αη Γιώργης είναι ένας άγιος που γεφυρώνει τις θρησκείες.

Στην Ελλάδα υποκριτικά όλοι σήμερα λένε ότι αγαπούν το Πατριαρχείο, αλλά κρατούν συχνά αποστάσεις ασφαλείας.

Κάθε έλληνας που πατά το πόδι του στο Φανάρι νιώθει βαθιά μέσα του ότι αγγίζει τις μαρτυρικές ρίζες ενός ελληνισμού, εξ ίσου σημαντικού με εκείνου που δημιούργησε τον Παρθενώνα, ότι η δική του ελάχιστη ύπαρξη είναι αναπόσπαστο τμήμα μιας ματωβαμένης και προδομένης Ιστορίας, που θα έπρεπε να θεωρείται στην Ευρώπη εξ’ ίσου διδακτική με τα έπη του Καρλομάγνου και τις Σταυροφορίες της παπικής εκκλησίας. Και επειδή μιλούν για πολιτικό ρεαλισμό, η ισχύς του παπικού θρόνου προέρχεται όχι από την εικονική του εξουσία, αλλά από την δυνατότητα διαμόρφωσης πολιτικών αποφάσεων και την οικονομική του παντοδυναμία. Δε μπορεί λοιπόν να λέμε ότι βοηθάμε το Πατριαρχείο να επιβιώσει σε μια μουσουλμανική χώρα την ώρα, που του στερούμε κύρος και πόρους.

Αυτό είναι άδικο για όσους είχαν την τιμή να γνωρίσουν από κοντά τις θυσίες και τον ηρωισμό με τον οποίο επιβιώνει η ελληνορθόδοξη εκκλησία και το Πατριαρχείο στην Τουρκία. Το Φανάρι δεν είναι τουρκικό ίδρυμα, αλλά το τελευταίο ζωντανό κομμάτι της Βυζαντινής μας κληρονομιάς. Η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα και κάθε σταυροπηγιακή Μονή στην Ελλάδα θεωρούν τιμή τους το γεγονός ότι αποτελούν συνέχεια της Βυζαντινής κλωστής που εξακολουθεί να μας συνδέει με τη Βασιλεύουσα. Και η συνεπής περιβαλλοντολογική στράτευση του κ. Βαρθολομαίου είναι τίτλος τιμής για κάθε έλληνα, ακόμη και άθεο, έστω και από παράδοση, Χριστιανό Ορθόδοξο.

Η εισήγησή μου στο Συνέδριο με θέμα "Περιβάλλον και φτώχεια"

Το Περιβάλλον και η φτώχεια

Ηθική ευθύνη από τη σκοπιά ενός γιατρού

Λένε ότι “ο γιατρός βλέπει τον άνθρωπο στην αδυναμία του, ο παπάς στο φόβο του και ο δικηγόρος στην ατιμία του”. Και τα τρία αυτά δεινά συνυπάρχουν στη φτώχεια. Η φτώχεια είναι η αιτία υποσιτισμού, επιδημιών και απώλειας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Προκαλεί κύματα προσφύγων που αναζητούν ευκαιρίες επιβίωσης σε νέους τόπους. Μερικές φορές δεν γίνονται αποδεκτοί στη νέα τους πατρίδα, κάποτε πεθαίνουν καθ' οδόν προς τη γη των ονείρων τους, μερικές φορές γίνονται θύματα του ρατσισμού που γιγαντώνεται στον αναπτυγμένο κόσμο, σαν αποτέλεσμα της αυξανόμενης ανεργίας.

Η Γη είναι το κοινό μας σπίτι και πια δε μπορούμε να ισχυριζόμαστε ότι τα προβλήματα του Τρίτου κόσμου δεν είναι και δικά μας προβλήματα. Το ατύχημα του Τσερνόμπιλ απέδειξε ότι δεν υπάρχουν σύνορα στην μόλυνση. Γνωρίζουμε πια ότι κανείς δεν είναι ασφαλής σε μια γη μολυσμένη με βρώμικους ποταμούς, νεκρές θάλασσες κάτω από έναν ουρανό με μολυσμένα σύννεφα. Μοιραζόμαστε την ίδια Γη, που είναι το κοινό σπίτι για όλους καθώς φυτά, ζώα και άνθρωποι είμαστε τμήματα της ίδιας δημιουργίας.

Ασχέτως με την τεχνολογική πρόοδο, όσο έστω και ένας άνθρωπος πεθαίνει από πείνα ή από εύκολα θεραπευόμενη ασθένεια, δε μπορούμε να θεωρούμε ότι ζούμε σε πολιτισμένη εποχή. Το παράδοξο είναι ότι αν και ο συνολικός ανθρώπινος πλούτος φαίνεται ότι μεγαλώνει, το κενό ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς επιμηκύνεται περισσότερο. Ο πόλεμος και η καταστροφή του περιβάλλοντος δημιουργούν φτώχεια και η φτώχεια είναι αιτία πολέμων και καταστροφής του περιβάλλοντος, σε ένα αμφίδρομο φαινόμενο. Θυμόμαστε όλοι στην Ινδονησία ότι οι πυρκαγιές και η οικονομική κρίση προκάλεσαν αστάθεια που έφθασε στα όρια εμφύλιου πολέμου. Επίσης είδαμε ότι δυο πολύ φτωχές χώρες, η Ινδία και το Πακιστάν, κατασκεύασαν πυρηνικά όπλα την ώρα που χιλιάδες πολίτες τους πεθαίνουν από την πείνα και τις πλημμύρες ή τον καύσωνα. Κάποιοι είπαν ότι οι πυρηνικές δοκιμές στο Πακιστάν ίσως προκάλεσαν τον καταστροφικό σεισμό στο Αφγανιστάν που προκάλεσε χιλιάδες θύματα. Μας φαίνεται παράλογο να επευφημούνται σε αρκετές χώρες οι ηγέτες επειδή κατασκευάζουν πυρηνικά αντί για ψωμί. Από την άλλη δε μπορεί να υπάρχουν δυο μέτρα και δυο σταθμά. Κανείς δεν πρότεινε κυρώσεις κατά της Γαλλίας, που συνέχιζε τις πυρηνικές δοκιμές ή για τις ΗΠΑ που ξεκίνησαν τις υποκρίσιμες πυρηνικές δοκιμές, αν και είχαν υπογράψει τις συμφωνίες απαγόρευσης, ενώ το Ιράκ υπέφερε επί χρόνια με πολλά θύματα κυρίως παιδιά, από το εμπάργκο σε τρόφιμα και φάρμακα.

Είναι άδικο οι πλούσιες χώρες να υπαγορεύουν εντολές στις φτωχές για την προστασία του περιβάλλοντος (πχ τα δάση του Αμαζονίου) όταν είναι εξ' ολοκλήρου υπεύθυνες για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τη δημιουργία της Τρύπας του Όζοντος και την κλιματική αλλαγή που δημιουργήθηκε από τα δικά τους εργοστάσια, αυτοκίνητα, αιρκοντίσιον, και όλα τα καταναλωτικά αγαθά που θεωρούνται φυσιολογικά στα μάτια όλων των δυτικών, αλλά αδιανόητα στα μάτια των πεινασμένων κατοίκων του Τρίτου κόσμου. Δεν ξεχνώ το Διεθνές Συνέδριο της IPPNW στις ΗΠΑ το 1995. Έγινε σε ένα ωραίο Κολλέγιο στο Worcester MA. Έξω είχε ευχάριστη θερμοκρασία, αλλά σε όλα τα κτίρια το αιρκοντίσιον δούλευε στο φουλ και χρειαζόταν να φοράμε σακάκι και κάλτσες μέσα στις αίθουσες, ενώ τα φώτα έμεναν αναμμένα διαρκών μέρα νύχτα ακόμη και στους εξωτερικούς διαδρόμους των κτιρίων. Επειδή ήταν καλοκαιρινή περίοδος στο χώρο υπήρχαν κάποια αγόρια που εκπαιδευόντουσαν σε διάφορα σπορ. Στο σελφ σέρβις εστιατόριο μπορούσες να τα δεις να βάζουν στο δίσκο τους 10 διαφορετικά είδη χυμών να τα δοκιμάζουν και να τα πετάνε. Αυτή είναι η φυσιολογική συμπεριφορά για ένα τμήμα των αμερικανών και τα παιδιά εκπαιδεύονται να πετούν τροφή, η οποία θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες άλλων ανθρώπων. Το απελπιστικό είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δίνουν λεφτά σε φιλανθρωπικούς μαραθώνιους για να καλμάρουν τη συνειδησή τους, αλλά δεν είναι καθόλου πρόθυμοι να θυσιάσουν την παραμικρή τους άνεση και ν' αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους για ένα δικαιότερο κόσμο και ένα καλύτερο περιβάλλον για όλους μας.

Δε μπορούμε να προστατεύσουμε το περιβάλλον αν δεν διασφαλίσουμε ένα ελάχιστο όριο επιβίωσης για τους φτωχούς ανθρώπους. Στη γειτονιά μας έχουμε το επικίνδυνο πυρηνικό εργοστάσιο στο Κοζλοντούι και δε μπορούμε να προστατεύσουμε τους λαούς των Βαλκανίων λόγω της οικονομικής κατάστασης και της ενεργειακής ένδειας στη Βουλγαρία, ενώ κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να στραφεί στην κατασκευή εναλλακτικών πηγών ενέργειας.

Δεν έχουμε το δικαίωμα να ζητάμε από φτωχούς ανθρώπους να κρατούν τη γειτονιά ευπρεπισμένη. Αν δεν έχουν καθαρό νερό και τουαλέτες στα σπίτια τους, δε μπορούμε να ζητάμε να τηρούν τις αναγκαίες συνθήκες υγιεινής. Αν δε μπορούν να ζεσταθούν το χειμώνα σίγουρα θα κάψουν το πλησιέστερο δένδρο. Δε μπορούμε να ζητάμε από ένα βοσκό στα ψηλά βουνά, το βαρύ χειμώνα που απομονώνεται και δε βρίσκει ζωοτροφές να μη κόβει τα κλαδιά από το προστατευόμενο δάσος για να ταίσει τα ζώα του. Η επιβίωση του κάθε ανθρώπου είναι πάντα η βασική προτεραιότητα. Η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να είναι ευθύνη των πλούσιων κρατών, οι οποίοι ευθύνονται περισσότερο για την καταστροφή του μέχρι σήμερα.

Πρόσφατα βιώνουμε πολλές καταστροφές που προκλήθηκαν από φυσικά φαινόμενα όπως ο El Ninio. Κάποιοι κατηγόρησαν τους αγρότες που βάζουν φωτιές στα δάση για να δημιουργήσουν χωράφια για καλλιέργεια. Δεν είναι αλήθεια. Οι άνθρωποι εφαρμόζουν αυτή την πρακτική από τη στιγμή που ο άνθρωπος πρωτοέγινε γεωργός πάνω στη Γη. Φυσιολογικά το τροπικό δάσος δεν πυρπολείται εύκολα. Η αιτία των γιγάντιων πυρκαγιών είναι η κλιματική αλλαγή που ξήρανε τα δένδρα σε βαθμό, που έγιναν εύφλεκτα. Από την άλλη δραματικές πλημμύρες και τυφώνες προκαλούν τόσους νεκρούς ακόμη και σε προηγμένα κράτη και η τεχνολογία φαίνεται ανίκανη να ελέγξει τις δυνάμεις της Φύσεως. Ήλθε λοιπόν ξανά ο καιρός να πληρώσουμε για τις αμαρτίες μας όπως την εποχή του Κατακλυσμού; Έχουμε κάποια πιθανότητα να βελτιώσουμε τη συμπεριφορά μας στα μάτια του θεού;

Ξέρουμε ότι η Ιατρική είναι η επιστήμη που υπερασπίζεται τους φτωχούς και υποστηρίζει ότι η φτώχεια είναι αιτία για τις περισσότερες ασθένειες. Ο Ιπποκράτης διακήρυττε ότι ο γιατρός έχει καθήκον να προστατεύει όχι μόνο την υγεία αλλά και την ποιότητα ζωής του ασθενή του. Στον 1ο Αφορισμό έγραφε ότι ο γιατρός όχι μόνο πρέπει να δίνει στον ασθενή του όλα τα αναγκαία αλλά “πρέπει να απαιτήσει και διασφαλίσει ότι υπάρχουν όλες οι αναγκαίες συνθήκες”. Πρέπει επίσης θα θυμηθούμε ότι στο βιβλίο του “Περί αέρος, υδάτων και τόπων” προσπάθησε να κατανοήσει τις διαφορές ανάμεσα στα έθνη υπογραμμίζοντας τη σημασία του Περιβάλλοντος σαν αιτία γα διάφορες ασθένειες.

Δεν μπορεί να ξεχνάμε ότι στην Ορθόδοξη πίστη, ο Ιησούς εμφανίζεται σαν Ιατρός ψυχών και σωμάτων και ότι έχουμε αγίους, όπως ο αγιος Παντελεήμων και οι άγιοι Ανάργυροι, που έγιναν άγιοι επειδή θεράπευαν χωρίς αμοιβή. Ακόμη και σήμερα, που δυστυχώς τα χρήματα εμφανίζονται σαν η μοναδική αξία, υπάρχουν γιατροί που νοιάζονται για τους φτωχούς και για το περιβάλλον, γιατροί αφοσιωμένοι στο όραμα για ένα καλύτερο κόσμο. Αυτοί οι άνθρωποι είναι η ελπίδα μας.

Μαρία Αρβανίτη-Σωτηροπούλου

The Environment and Poverty

Moral responsibility from the point of view of a Medical Doctor

by Maria Arvaniti Sotiropoulou

As a saying goes «a doctor looks a man in his weakness, a priest in his fear and a lawyer in his dishonesty». All these disasters are united in poverty. Poverty is the cause of malnutrition, epidemics, and loss of human dignity. It causes waves of refugees who are seeking for their survival in a new world. Sometimes they are not accepted in their new country, sometimes they die in the road towards the land of their dreams, sometimes they are victims of the racism that is growing in the developed countries as more as unemployment is developing.

Earth is our common home and we cannot say anymore that the problem of the third world is not our problem. The accident of Chernobyl has shown us that there are no frontiers for nuclear contamination. We now Know that nobody is safe in a land contaminated ,with dirty rivers , dead seas under a sky with polluted clouds. We share the same earth, we are all, human beings, plants and animals, part of the same creation.

No matter how far technology has gone, as long as even one human being is dying of starvation or predictable disease we cannot consider our times as a Civilized period. The paradox is that thought the total human Wealth seems growing, the gap between poor and rich, people and countries, is getting bigger. War and the destruction of the Environment are causing poverty and on the other hand poverty is the cause of wars and destruction of the Environment, in an amphidromon phenomenon. Recently we have seen that, in Indonesia, the fires and the economical crisis have caused an instability that reached the line of a civil war. Also, we all saw two very poor countries, India and Pakistan, proceeding in nuclear testing in the same time in which thousand of their citizens were dying of famine and heat. The nuclear tests of Pakistan were the cause of the recent catastrophic earthquake in Afghanistan that caused thousands of victims. For a western citizen it seemed absurd seeing people declare their leaders as heroes because instead of bread they had produced nuclear arms. The embargo is not the solution to the problem. This is very hypocritical because nobody proposed the same punishment for the nuclear testing of France two years ago and United State’s subcritical tests last year, and it has been proved ineffective in the case of Iraq in which many children continue to die because of the embargo in food and medicines and people who suffer consider the Christianic West and not their leaders the cause of their suffering.

It is not fare that the rich countries dictate orders to the poor about the protection of the environment (for example in the Amazon forests) when they are responsible for the hole of Ozone and the dramatic changing of the climate caused by their factories, cars, air air-conditioners, and all the things that seem normal to our civilized world, but unimaginable to the starving people of the third world. I cannot forget the last World Congress of IPPNW in USA. It took place in a beautiful College in Worcester MA. Outside it was warm but in all the buildings the air conditioning was working in full power and we needed warm clothes to stay in the room and the lights stayed on, all night, to all corridors. Since it was summer there were some boys learning some sports. In the restaurant you could see them taking 10 different types of juice, to taste them and then throw them away. This is the normal standard of life in that part of USA in which poverty is increasing and children were educated to throw food, that could cover the basic needs of other human beings. The despairing think is that most people give some money for charity to calm their conscience, but they will not accept to share things they believe as vital for their needs.

We cannot protect the environment if we cannot secure the minimum standard of life of the poor people. We have in our neighborhood the dangerous nuclear factory of Kozlodui and we cannot protect the people of the Balkan region because of the dramatic dilemma of Bulgaria’s energy needs and because nobody take the political responsibility to seek for other energy alternatives.

We cannot ask poor people to keep their neighborhood charming. If they don’t have clean water and lavatories in their houses we cannot expect them to have the necessary hygienic conditions. If they don’t have heating they must definitively cut the nearest trees. We cannot ask a shepherd at the Highlands during winter time, they are isolated as he is ,not to use the nearest trees to feed his animals. The survival of every individual is the first priority. The protection of the Environment should be the responsibility of rich countries which are the major cause for the destruction untill now.

This year we have experienced many catastrophes caused by the El Ninio Phaenomenon and many people suggested that we should blame the poor farmers that put fire to the trees in order to free land for agricultural needs. This is not true. Farmers were doing the same thing, since the first appearance of human on the Earth. Tropical forest could not be set on fire so easily. The cause of the tremendous fires we have recently experienced was the changing of the climate that caused draining of the trees and so the fires spread so easily. On the other hand dramatic floods and typhoons appeared causing the death of so many people and technology seemed unable to control the forces of God’s Creation. Is it the time to pay for our sins like in the days of the Cataclysm? Do we have another chance to improve our behavior in God’s eyes?

We all Know that Medicine is the science that has to stand by the poor, because poverty is the cause of most of the diseases. Hippocrates declared that a doctor has the duty to protect not only the health but also the quality of his patient’s life. In the 1th Aphorism he writes that doctor should not only give to his patient all the needed but «he should demand ... to make sure that all the useful conditions are existing». We should also remember that in his book «About air water and lands» he had tried to understand the difference between nations describing the importance of the Environment in the cause of the diseases.

We cannot forget that in our Orthodox believe, Jesus is the doctor of our soul and bodies and that we have Saints like St Panteleinon and St Anargiri, who gained their sanctuary by healing poor people without taking any money. Even today in times in which unfortunately money seems to be the only value, there are some doctors who care about poor people and go to their countries, because they are devoted to their vision of a better world. They are our hope for a better world tomorrow.

Maria Arvaniti Sotiropoulou is MD, author, President of «Greek Medical Association for the Protection of the Environment and against Nuclear and Biochemical Threat» and At Large member of Board of Directors of IPPNW

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου