Ο γιατρός για την Ειρήνη

Ο γιατρός για την Ειρήνη

  

            Η Ιατρική από το λίκνο της είναι ο φυσικός προμαχώνας της Ειρήνης

            "Ομνύω Απόλλωνα Ιητρόν" ξεκινά ο περιλάλητος 1ος Ιπποκρατικός Ορκος που στο δεύτερο λιγώτερο γνωστό τμήμα του συνεχίζει ως εξής:

            "Ορκίζομαι στο μέγα αυτό θεό που βρίσκεται πάντοτε ανάμεσα στους αθανάτους ότι δε θα μολύνω με αρρώστεια κανένα ξένον, ούτε θα τελέσω ολέθρια έργα στους συντοπίτες μου κι ακόμη κι αν προσπαθήσει κάποιος  με δωροδοκία να με πείσει δε θα προκαλέσω άλγος, ούτε θα δώσω βλαβερά φάρμακα που γνωρίζω ότι επιφέρουν θάνατον, ούτε χάριν φιλίας θ' ανεχθώ να δίνονται τέτοια φάρμακα, αλλά υψώνοντας τα καθαρά μου χέρια στο λαμπρό ουρανό και με λογισμό αμόλυντο από κακία θα πράξω εκείνα όσα διατηρούν τον άνθρωπο σώο παρέχοντας σε όλους την ποθητή ζωοδότρα Υγεία."

            Αυτός είναι ο πυρήνας της Ιπποκρατικής σκέψης. Με αυτή τη φιλοσοφία η Ιατρική από το λίκνο της γίνεται ο φυσικός προμαχώνας της Ειρήνης. Ο Ιπποκράτης δεν αρκέστηκε στο να περιθάλπει τους αθηναίους στο λοιμό του Πελλοπονησιακού πολέμου. Πολυταξιδεμένος, στο σύγγραμά του "περί αέρων, υδάτων και τόπων" περιγράφει και κατανοεί τη διαφορά στη νοοτροπία των λαών και προσπαθεί να προσεγγίσει τη δική τους οπτική γωνία. Αν και κοντά στους πολιτικούς ηγέτες της εποχής, δε διστάζει ν' αποταθεί στο λαό της Θεσσαλίας με τον "Επιβώμιο" λόγο του, όταν οι αθηναίοι απείλησαν την Κω και ν' αποτρέψει έτσι εκείνος, o πρώτος γιατρός, για πρώτη φορά, ένα πόλεμο.

            Ετσι λοιπόν ο ιπποκρατικός γιατρός ορκίζεται ότι δε θα μολύνει με αρρώστεια κανένα ξένο πολύ πριν ανακαλυφθούν τα στελέχη του βιολογικού πολέμου, ορκίζεται να μη τελέσει ολέθρια έργα στους συντοπίτες του πολύ πριν ο Χίτλερ στήσει τα στρατόπεδά του, πολύ πριν οι γενοκτονίες γίνουν καθεστώς στα κράτη. Κι αυτό ούτε για συμφέρον, ούτε για φιλία (διάβαζε πολιτική άποψη) πολύ πριν στηθούν τα στρατόπεδα στη Σιβηρία, το Βιετνάμ ή τη Γιουγκοσλαβία. Δε θεωρούμε τυχαίο το γεγονός ότι θεός της Ιατρικής είναι ο Απόλλωνας, ο θεός του Ηλιου που ίσα μοιράζεται σε κάθε θνητό και ότι οι Αμφικτυονίες, ο πρώτος ΟΗΕ, στεγάστηκαν στο ιερό των Δελφών που στην προμετωπίδα του ναού του  γράφει το "ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ". Ο γιατρός κατά την Ιπποκρατικήν αντίληψη δεν είναι τεχνικός επισκευής ανθρωπίνων ανταλλακτικών, επειδή  ο κάθε άνθρωπος είναι μια μοναδική ψυχοσωματική ενότητα.

           

            Είναι ιατρικό καθήκον η προάσπιση της Ειρήνης

Η ζωή του ασθενούς είναι υπέρτατη αξία και κανείς δεν έχει δικαίωμα να επιλέγει ανάμεσα σε φίλους ή εχθρούς, νέους ή γέρους, πλούσιους ή φτωχούς. Η άσκηση της ιατρικής είναι μια πολιτική πράξη και ο γιατρός καλείται να υπερασπιστεί  με το κύρος του και πολλές φορές θέτοντας σαν ενέχυρο την ίδια του τη ζωή, την ποιότητα ζωής του ασθενή του. Σύμφωνα με τους αφορισμούς του Ιπποκράτη ο γιατρός δικαιούται ν' απαιτήσει για τον ασθενή του το σωστό διαιτολόγιο, το υγιεινό περιβάλλον, την με μέτρο άθληση και σύμφωνα με τον 16ο αφορισμό "σε ελλιπή διατροφή λιγώτερη εργασία". Αν αναλογιστούμε ότι για τον ιπποκρατικό γιατρό ο αφέντης κι ο δούλος μετρούσαν το ίδιο σε μια δουλοκτητική κοινωνία καταλαβαίνουμε το βάρος της κοινωνικής ευθύνης κάθε γιατρού σήμερα, που η εξέλιξη της ιατρικής θέτει στο γιατρό τραγικά διλήματα επιλογών από τα ράντζα των νοσοκομείων μέχρι τις λίστες αναμονής των μεταμοσχεύσεων. Κι αυτό σε κατάσταση ειρήνης. Σε κάθε πόλεμο οι ηλικιωμένοι και οι χρόνιοι πάσχοντες παραμελούνται εξ ορισμού υπέρ των τραυματιών, ενώ οι μάχιμοι αντιμετωπίζονται πάντα ευνοικότερα από τους αμάχους.

Επειδή ο πόλεμος αντίκειται στη θεμελιώδη ιατρική ηθική οι γιατροί σε κάθε πόλεμο βρέθηκαν πάντα στην πρώτη γραμμή του για να περισώσουν ότι μπορούν περιθάλποντας τους στρατιώτες που κομματιάζονται στα φονικά πεδία ή τον άμαχο πληθυσμό που εξολοθρεύεται από βόμβες, λιμούς ή επιδημίες στα μετόπισθεν. Από την εποχή του τρωικού πολέμου κιόλας βλέπουμε ότι στο γιατρό κάθε κοινωνία όχι μόνο επιτρέπει αλλά και επιβάλλει μια προνομιακή θέση πάνω από παρατάξεις με μόνη σημαία το συμφέρον του ενός που έτυχε σ' αυτή τη μάχη να γλυτώσει.

   Ομως ο γιατρός δε μπορούσε να μένει απαθής γλυτώνοντας κάθε φορά με τόσο κόπο τον καθένα τραυματία για να τον βλέπει να  ξαναγίνεται βορά των όποιων όπλων. Γιαυτό και γιατροί δημιούργησαν και στελεχώνουν οργανισμούς όπως ο "Ερυθρός Σταυρός" ή  οι "Γιατροί χωρίς σύνορα" και οι "Γιατροί του κόσμου" ή η διεθνής οργάνωση των γιατρών κατά των βασανιστηρίων. Γιατροί που σπεύδουν με κίνδυνο της ζωής τους, όπου η ανάγκη τους καλεί. Γιατροί  που όπως ο Λαμπράκης, ο Αλλιέντε και ο Σβάιτσερ ανήκουν στους πρωτοπόρους και μάρτυρες του ειρηνιστικού κινήματος. Ομως αυτό δεν είναι αρκετό. Ο γιατρός έχει καθήκον να προλαβαίνει τις πολιτικές αποφάσεις που οδηγούν σε πόλεμο. Γιατί για τους γιατρούς, η ειρήνη είναι η κατάσταση υγείας της διεθνούς κοινωνίας. Γιατί μόνο σε συνθήκες ειρήνης μπορεί ο γιατρός ν' ασκήσει το λειτούργημά του, που είναι η προάσπιση της ζωής πάνω στον πλανήτη μας.

"International Physicians for the Prevention of Nuclear War"

 Ετσι το 1983, με πρωτοβουλία δυο καρδιολόγων γιατρών, ενός αμερικάνου κι ενός σοβιετικού, και με σλόγκαν το Ιπποκρατικό "Κάλλιον εστι το προλαμβάνειν του θεραπεύειν" ιδρύθηκε η "International Physicians for the Prevention of Nuclear War" -της οποίας αποτελούμε τον ελληνικό κλάδο- και διακήρυξε για πρώτη φορά τεκμηριωμένα ότι η Ιατρική είναι ανήμπορη να βοηθήσει την ανθρωπότητα σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου. Για τη συμβολή της στο σταμάτημα της κούρσας των εξοπλισμών, η IPPNW τιμήθηκε το 1985 με Νόμπελ ειρήνης. Ομως κανένα βραβείο δεν λύνει το πρόβλημα. Η Ειρήνη βήμα με βήμα κερδίζεται κι ίσως ο αγώνας για την κατάκτησή της να μη σταματήσει ποτέ, αφού η Ιστορία σαν κινούμενη άμμος δημιουργεί νέα δεδομένα, που απαιτούν νέες αντιλήψεις. Γιαυτό και μετά  την εμπειρία του πολέμου στον Κόλπο η IPPNW συνειδητοποιώντας ότι δεν υπάρχει πια διαχωρισμός στα μέσα μαζικής καταστροφής τροποποίησε το καταστατικό της έτσι που να περιλαμβάνει την πρόληψη κάθε είδους πολέμου και την προσπάθεια εδραίωσης της ειρήνης με την ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη και την προστασία του περοιβάλλοντος.

Ο πόλεμος είναι η φονικότερη ασθένεια στη γη, αλλά η Ιατρική που έχει ήδη διαγράψει από την ιστορία της ανθρωπότητας με μαζικούς εμβολιασμούς επιδημίες όπως της Ευλογιάς μας επιτρέπει να είμαστε αισιόδοξοι. Ο πόλεμος είναι μια αρρώστεια που θα μπορούσε να προληφθεί με το διάλογο. Κι είναι παράλογο γιατί στις μέρες μας για πρώτη φορά στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας καταγράφηκε η κατάφορη παραβίαση της ιατρικής ουδετερότητας και παρατηρήθηκε το φαινόμενο οι μουσουλμάνοι να μην εμπιστεύονται τους χριστιανούς γιατρούς ή γιατροί μιας εθνικότητας να μην περιθάλπουν ασθενείς από μιαν άλλη. Η Εταιρεία μας όπως και οι υπόλοιπες διεθνείς ιατρικές Εταιρείες έδωσε το παρόν και στην τ. Γιουγκοσλαβία και σήμερα μπορούμε να ελπίζουμε γιατί παρ' ότι ο πόλεμος συνεχίζεται τα νοσοκομεία σε κάθε περιοχή στελεχώνονται ξανά από γιατρούς και υγιειονομικούς που αν και ανήκουν σε αντίπαλα μέτωπα τώρα δουλεύουν αδελφωμένοι προσδοκώντας την άνοιξη της Ειρήνης γιατί όπως μου έλεγε βόσνιος γιατρός "κανείς άνθρωπος δε μπορεί να επιβιώσει μέσα στο μίσος".

Τα πυρηνικά εξακολουθούν ν' απειλούν την ανθρωπότητα

 Σήμερα πρέπει να πείσουμε ξανά όλους τους ανθρώπους, πολιτικούς αρχηγούς ή απλούς υπεύθυνους πολίτες ν' αγωνιστούν μέχρι τέλους για την εξαφάνιση των πυρηνικών όπλων από τη γη.

Μετά το Β Παγκόσμιο πόλεμο η ανθρωπότητα βρέθηκε μπροστά σε μια πρωτόγνωρη απειλή ολοκληρωτικού αφανισμού κάθε ζωής στον πλανήτη μας. Δεν είναι παράξενο ότι πρώτοι οι γιατροί έκρουσαν τον κώδωνα κινδύνου. Γιατί τα ατομικά όπλα δεν προσφέρουν δυνατότητες επιβίωσης. Δεν γνωρίζουν σύνορα. Το πρόσφατο τραγικό παράδειγμα του ατυχήματος στο Τσέρνομπιλ έκανε κατανοητό το πρόβλημα στους απλούς ανθρώπους. Οταν η μερική απελευθέρωση πυρηνικής ενέργειας από ένα μόνο πυρηνικό εργοστάσιο αρκεί για να καλύψει την Ευρώπη με πέπλα αόρατου θανάτου φανταστήτε τον κίνδυνο από μιαν έκρηξη πυρηνικής βόμβας.

Ομως τώρα πια, μετά την εγκαθίδρυση της νέας τάξης και τη μονοκρατορία των ΗΠΑ δεν απειλούμεθα από τέτοιο μαζικό αφανισμό, πιστεύουν οι αφελείς. Κι όμως! Τώρα πια κανείς δεν ξέρει τη στιγμή του κινδύνου. Επιτέλους, όλοι είμαστε ίσοι μπροστά στην πυρηνική απειλή! Ο κίνδυνος ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος δεν έχει εκλείψει, αντίθετα η διασπορά της πυρηνικής τεχνολογίας έχει επεκταθεί μετά τη διάλυση της Σ. Ενωσης και είναι πιστεύουμε ανεξέλεγκτη ακριβώς όπως συμβαίνει με την αγορά των ναρκωτικών, έτσι που να κινδυνεύουμε από μια σκόπιμη για στρατηγικούς λόγους ή σαν όπλο σε χέρια τρομοκρατών ή και τυχαία λόγω λάθους έκρηξη κάποιου πυρηνικού όπλου.

Από πρόσφατες μελέτες προκύπτει ότι σήμερα υπάρχουν 48.000 πυρηνικές κεφαλές στον κόσμο, από τις 11 χώρες που είναι γνωστό ότι κατέχουν πυρηνικά, ενώ άλλες 9 προσπαθούν να αποκτήσουν. Αυτές ισοδυναμούν με εκρηκτική δύναμη 2,2 τόνων Τρινιτροτολουόλης ανά κάτοικο της γης. Ακόμη, και αν εγκριθούν οι συμφωνίες START, υπολογίζεται ότι τότε το 2003 θα υπάρχουν ακόμη 20.000 πυρηνικές κεφαλές, δηλαδή το ισοδύναμο της εκκρηκτικής δύναμης 200.000 βομβών τύπου Χιροσίμας. Η παραγωγή του Πλουτωνίου συνεχίζεται και είναι γνωστό ότι υπάρχει άμεση σχέση ατομικών όπλων και πυρηνικών εργοστασίων, που δεν έχουν ενδοιασμούς να προμηθεύσουν την πρώτη ύλη σε όποιον μπορεί να πληρώσει.

 Η Εταιρεία μας καταγγέλλει το συνεχιζόμενο πέπλο μυστικότητας που καλύπτει τα αρχεία πάνω στους κινδύνους από την έκθεση στη ραδιενέργεια. Είναι γνωστό ότι τόσο στην Αμερική έγιναν πειράματα έκθεσης στη ραδιενέργεια πάνω σε ανθρώπους χωρίς τη γνώση και φυσικά τη συναίνεσή τους -αναφέρουμε μόνο το γεγονός ότι στη Νεβάδα των ΗΠΑ μονάδες στρατού παρακολούθησαν το θέαμα της έκρηξης της πυρηνικής βόμβας την 1η Νοεμβρίου του 1951- όσο και στην τ. Σοβιετική Ενωση, όπου τα αρχεία αποκαλύπτουν ότι το 1954 ολόκληρη στρατιά διατάχθηκε να παρελάσει από το Τόμσκ στα Ουράλια μέσα από το επίκεντρο μιας δοκιμαστικής έκρηξης πυρηνικής βόμβας, ενώ ολόκληρες πόλεις μολύνθηκαν από τις "ειρηνικές" πυρηνικές δοκιμές. Αν και στην Αμερική είναι βέβαιο ότι υπάρχουν στοιχεία γι'αυτά τα πειράματα που έγιναν από τα μέσα της δεκαετίας του 1940 μέχρι το 1970 και παρ'ότι ο αμερικανικός κλάδος της IPPNW πρόσφατα απαίτησε ξανά από τον πρόεδρο Κλίντον τη δημοσιοποίηση αυτών των μελετών ο κύκλος της σιωπής παραμένει. Το παράδοξο είναι ότι τόσο στη Ρωσία όσο και στις ΗΠΑ το θέμα δεν το χειρίζονται τα υπουργεία Αμύνης, αλλά της Ατομικής Ενέργειας.

Αυτό που δεν έχει γίνει κατανοητό στον απλό πολίτη είναι ότι δεν έχουμε ακόμη βρεί τρόπους ασφαλούς αποθήκευσης των ραδιενεργών καταλοίπων που θα μολύνουν τη γη συνεχώς με πρόσθετη ραδιενέργεια, ενώ θ' αποτελούν τόπους επικίνδυνους να προκαλέσουν με τυχαία ανάφλεξη πυρηνικά ατυχήματα τύπου Τσέρνομπιλ. Ηδη έχουν καταγραφεί τα ατυχήματα στο Κυσθύμ της Ρωσίας, και οι αποτυχίες των γάλλων και των αμερικανών ν' αποθηκεύσουν με ασφάλεια τα ραδιενεργά απόβλητα στα νησιά του Ειρηνικού και στη Γιούκα της Νεβάδα αντίστοιχα.

Απαγόρευση των πυρηνικών ΤΩΡΑ

Μετά από πρόταση της IPPNW και με τη συνδρομή της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, φέραμε στην ολομέλεια του ΟΗΕ το θέμα της απαγόρευσης των πυρηνικών όπλων σαν ένα πρώτο βήμα για την κατάργησή τους σε αναλογία με τα χημικά και βιολογικά όπλα που ήδη είναι παράνομα. Παρ' ότι από 25 Απριλίου 1994  πήραμε επίσημα τη διαβεβαίωση από το γραφείο του πρωθυπουργού ότι "η επιστολή σας διαβιβάστηκε στους αρμοδίους υπουργούς (Υγείας και Εξωτερικών) για τις ενδεικνυόμενες ενέργειες στα πλαίσια της πάγια διακυρηγμένης πολιτικής της Κυβέρνησης για την κατάργηση των πυρηνικών και χημικών όπλων" και παρά τις επανειλημένες οχλήσεις μας μέχρι σήμερα η Ελλάδα δεν έχει καταθέσει την επίσημη προσφυγή της στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης επί του θέματος.  Ενας δικαστικός μαραθώνιος ξεκινά αφού μετά την NPT (Non Proliferation Treaty) συμφωνία φαίνεται να ισχύει το "μακάριοι οι κατέχοντες", που θ' απαιτήσει τη συνδρομή κάθε πολίτη σε κάθε κράτος.

Οσο υπάρχουν πυρηνικά όπλα πάνω στον πλανήτη μας κανείς δεν έχει το δικαίωμα να εφησυχάζει, όσες συμφωνίες κι αν υπογράφονται. Για μερικούς θερμοκέφαλους οι συμφωνίες γίνονται μόνο για να παραβιάζονται. Το παράδειγμα της χρήσης των χημικών όπλων από τις ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ ή από το Ιράκ  στη γενοκτονία των Κούρδων, αν και η χρήση τους έχει απαγορευθεί αμέσως μετά τον Α Παγκόσμιο πόλεμο πρέπει να μας διδάσκει πολλά. Ομως η απαγόρευση των πυρηνικών θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς τον τελικό μας στόχο, που είναι η εξαφάνισή τους από τον πλανήτη. Γιατί η μέχρι σήμερα χρήση των πυρηνικών έχει επιβαρύνει αναπόφευκτα όλο τον πλανήτη με ραδιενέργεια που ευθύνεται για την αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου παγκόσμια και για γενετικές μεταλλάξεις.

Πιστεύουμε ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται σε οριακό σημείο. Η ειρήνη είναι μονόδρομος για την επιβίωση του πλανήτη. Τα πυρηνικά απειλούν τ' αγέννητα παιδιά της γης κι έχουμε καθήκον να παλεύουμε μέχρι το τέλος. 

ομιλία στο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο Μάιος 1995

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου