Τα Μάρμαρα που μας ελευθέρωσαν

Τα Μάρμαρα που μας ελευθέρωσαν.

Είμαστε λαός υπερβολών. Και βέβαια καμαρώνουμε για το νέο Μουσείο της Ακρόπολης. 

Χρέος μας ήταν να στεγασθούν με αξιοπρέπεια αυτά τα αριστουργήματα που συμβολίζουν τη Δημοκρατία, αν και χτίστηκαν από την κατάχρηση του Κοινού Ταμείου των συμμάχων, που είχε δημιουργηθεί για την κοινή ασφάλεια των Ελλήνων από τον Περσικό κίνδυνο και όχι για τον καλλωπισμό της Αθήνας. 

Φυσικά άξιζε τον κόπο. Τα έργα που έμειναν προκαλούν μέχρι σήμερα το δέος, όσο και οι πυραμίδες, ταυτίστηκαν με ένα διαφορετικό πολίτευμα, που πρέσβευε την πολιτική ισότητα, και που έδειχνε να το καταφέρνει αναδεικνύοντας τον Περικλή στην εξουσία και μιαν ανεπανάληπτη άνθηση κάθε επιστήμης και τέχνης, από τον Ικτίνο στον Ιπποκράτη και από το Σοφοκλή και τον Σωκράτη μέχρι τον Πραξιτέλη και τόσους άλλους, σε μια και μόνο ιστορική περίοδο. 

 Ο σεβασμός μας προς αυτή την κληρονομιά θα έπρεπε να είναι ο λόγος δημιουργίας αυτού του Μουσείου και όχι η διαμάχη με το Βρετανικό Μουσείο. Τα Μάρμαρα πράγματι ληστεύθηκαν με πρωτοφανή βαρβαρότητα από τον Έλγιν (και είναι ντροπή να συνεχίζουμε να τα αποκαλούμε με το όνομα του βανδάλου) κατά τη διάρκεια και με τη συνέργεια της οθωμανικής εξουσίας. Είναι τα μάρμαρα, που για να διασωθούν κατά την πολιορκία της Ακρόπολης το 1821, σύμφωνα με την παράδοση, ο Καραϊσκάκης πρόσφερε βόλια στους Τούρκους για να πάψουν να τα γκρεμίζουν στην προσπάθεια ν' αντλήσουν το μέταλλο από το κέντρο των κιόνων.  

Κανείς δεν αμφισβητεί ότι πράγματι είναι ημιτελής η εικόνα της σωζώμενης ζωφόρου. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτά τα θραύσματα που βίαια μετανάστευσαν από τον καθαρό ουρανό της Αθήνας στη συννεφιά του Λονδίνου έγιναν οι καλύτεροι πρέσβεις μας. Κατάφεραν σε ελάχιστο χρόνο να αλλάξουν την ευρωπαϊκή γλυπτική και ζωγραφική, ενέπνευσαν ποιητές και ξεκίνησαν έναν ορμητικό άνεμο ελληνολατρείας, που φούντωσε τα πανιά της παραπαίουσας ελληνικής επανάστασης και συστράτευσε φιλλέληνες του επιπέδου του Ουγκώ και του Μπάυρον και τόσων άλλων, χωρίς τη συνδρομή των οποίων η ανεξαρτησία δε θα ερχόταν ούτε μετά τον ξεσηκωμό του 1821, όπως δεν είχε έλθει στους αλλεπάλληλους ξεσηκωμούς, που γινόντουσαν συχνά στα 400 χρόνια της σκλαβιάς. 

Οι Άγγλοι τίμησαν τα Μάρμαρα όπως τους άξιζε. Τα φιλοξένησαν όσο καλύτερα μπορούσαν. 

Τα πρωτοείδα με συγκίνηση το 1973 κατά τη διάρκεια της Χούντας και τότε πρεσβευτές της λευτεριάς των Ελλήνων. Δε μου άρεσε η αίθουσα του Βρετανικού Μουσείου, ήταν ψυχρή και άψυχη, ενώ η «θρηνούσα» Καρυάτιδα ασφυκτιούσε στο διάδρομο. 

Όμως δε χρειάστηκε να πληρώσω εισιτήριο. Οι Εγγλέζοι έχουν καταφέρει να διατηρούν δωρεάν την είσοδο στα μεγάλα του Μουσεία (πληρώνεις μόνο για τις εκθέσεις), ενώ τα κυλικεία διαθέτουν πάμφθηνο καφέ και σνακ για τους λάτρεις της Τέχνης, την ώρα που εδώ οι καντίνες των Μουσείων αισχροκερδούν αναίσχυντα. 

Επί δυο αιώνες τα Μάρμαρα διαφήμιζαν τον ελληνικό πολιτισμό σε ένα από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, αποτελούσαν σε πέτρινα χρόνια για τους πολυαρίθμους Έλληνες μετανάστες, βάλσαμο για τη νοσταλγία τους. 

Αυτά τα κομματιασμένα Μάρμαρα είμαστε μεις οι Έλληνες και όχι η αψεγάδιαστη τελειότητα του Παρθενώνα. Χρειαζόμαστε τ’ όνειρο της επανένωσης των Μαρμάρων για να προχωρήσουμε, γιατί είμαστε ανίκανοι ν’ ανασυνδέσουμε το ένδοξο παρελθόν με τη μιζέρια του σήμερα. 

Ο Παρθενώνας δεν είναι ο ναός της Αθηνάς, αλλά ο θρίαμβος της Δημοκρατίας. Και πώς να πιστέψουμε ξανά στη Δημοκρατία με όσα σέρνονται γύρω μας. Αυτά τα Μάρμαρα, σαν τα τεμαχισμένα λείψανα των αγίων στις εκκλησιές, ίσως, αν ποτέ τα πάρουμε πίσω, να μας λυτρώσουν. 

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου