92 χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Νικηφορίδη

92 χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Νικηφορίδη 

92 χρόνια συμπληρώθηκαν στις 12 Ιουνίου από τη γέννηση του μάρτυρα του αντιπυρηνικού κινήματος Νίκου Νικηφορίδη και η θυσία του παραμένει επίκαιρη.

 Ήταν 21/2/1951 όταν στο έκτακτο Στρατοδικείο Θεσ/νικης ξεκίνησε μια παράλογη -στα μάτια των σημερινών ανθρώπων- δίκη. Το έγκλημα για το οποίο κατηγορούνταν τα μέλη του «Δημοκρατικού φιλειρηνικού Μετώπου νέων» ήταν «η απόπειρα διάδοσης ανατρεπτικών ιδεών» δηλαδή η συγκέντρωση υπογραφών υποστήριξης στην «¨Εκκληση της Στοκχόλμης» για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων.

 Η Έκκληση αυτή είχε συνταχθεί στη Διεθνή Διάσκεψη Ειρήνης του Μαρτίου 1950, που είχε συγκληθεί με πρωτοβουλία του «Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης» (πρόεδρος του οποίου ήταν ο Γάλλος νομπελίστας φυσικός Φρ. Ζολιό-Κουρί). Στην Ελλάδα η επιτροπή, που είχε συγκροτηθεί για τη συλλογή των υπογραφών είχε επικεφαλής τον ποιητή Κώστα Βάρναλη και τον πρώην μητροπολίτη Κοζάνης Ιωακείμ (έναν από τους δύο μητροπολίτες -ο δεύτερος ήταν ο Ηλείας Αντώνιος- που είχαν συμμετάσχει στο ΕΑΜ στη διάρκεια της Κατοχής).

14 μέλη του ΚΚΕ (ο Νίκος Νικηφορίδης, 5 μαθητές σαν διακινητές και 9 Θεσσαλονικείς) οι οποίοι υπέγραψαν οδηγήθηκαν στο δικαστήριο, ενώ ένας επιπλέον συλληφθείς ο Μιχάλης Βουτυράς είχε υποκύψει στα τραύματά του κατά τη διάρκεια βασανιστηρίων κατά την ανάκριση, όπου αρχιβασανιστής ήταν ο μετέπειτα διάσημος χουντικός Δημήτρης Ιωαννίδης.

  Στις 24 Φεβρουαρίου 1951 εκδόθηκε η απόφαση. Σύμφωνα με αυτή « κατεδικάσθησαν ο αρχηγός της οργανώσεως Νικόλαος Νικηφορίδης, κάτοικος Παγκρατίου, όστις είχεν έλθει εξ Αθηνών, εις θάνατον, οι Ιωάννης Δαμιανίδης και Λεωνίδας Δούκας εις ισόβια δεσμά, ο Αθανάσιος Κάκαρης, ραδιοτεχνίτης της εφημερίδος «Μακεδονία», εις 16 ετών πρόσκαιρα δεσμά και τρεις έτεροι εις μικροτέρας ποινάς. Οι λοιποί απηλλάγησαν»

    Αμέσως μετά την καταδίκη των αγωνιστών της ειρήνης εκδηλώθηκε ένα διεθνές κύμα συμπαράστασης. Χιλιάδες τηλεγραφήματα στάλθηκαν προς την ελληνική κυβέρνηση με αίτημα να μην εκτελεστούν οι επιβληθείσες ποινές. Ανάμεσά τους ξεχώριζαν αυτά των βραβευμένων με Νόμπελ Α. Αϊνστάιν και Πιέρ και Μαρί Κιουρί.

Η κυβέρνηση μπροστά στην παγκόσμια κατακραυγή βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Ο πρωθυπουργός Σοφοκλής Βενιζέλος δήλωνε ότι «δεν γίνονται πλέον εκτελέσεις εις την Ελλάδα». Η βασίλισσα Φρειδερίκη διαβεβαίωνε τους γονείς του Ν. Νικηφορίδη ότι τελικά θα δινόταν χάρη στο μελλοθάνατο γιο τους. Παρ’ όλες αυτές τις διαβεβαιώσεις της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας ο Ν. Νικηφορίδης εκτελέστηκε το πρωί της 5ης Μαρτίου 1951 κοντά στις φυλακές του Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη, σε ηλικία μόλις είκοσι τριών ετών.

    Σύμφωνα με δημοσίευμα της εποχής ο Νικηφορίδης  μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα είπε, «Η εκτέλεση γίνεται για λόγους σκοπιμότητας, για να χτυπηθεί το κίνημα ειρήνης». Ζητωκραύγασε υπέρ της ειρήνης και των ιδανικών του [.] και μετά μόνος του πήγε και στάθηκε στο σημείο της εκτέλεσης».

Ο Νικηφορίδης είναι ο πρώτος μάρτυρας του φιλειρηνικού αντιπυρηνικού κινήματος και είναι ντροπή γιατί τόσο λίγο μνημονεύεται. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι ακόμη και για την περίπτωση του Γρηγόρη Λαμπράκη χρειάστηκαν πολύχρονες προσπάθειες για να σπάσουν τα κομματικά στεγανά και να καθιερωθεί σαν πανελλήνιο σύμβολο της ειρήνης.

Στο μεταξύ η ιδέα που προωθούσε η έκκληση της Στοκχόλμης για τον πυρηνικό αφοπλισμό εξαπλώθηκε τόσο ώστε- σαν τραγική ειρωνεία-  να γίνει αφορμή για να τιμηθεί τόσο η IPPNW με Νόμπελ ειρήνης 1985 όσο και η ICAN 2017 ακριβώς επειδή βοηθούν στην δημιουργία ενός κόσμου ελεύθερου από πυρηνικά.

92 χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Νικηφορίδη πολλά άλλαξαν αλλά και πολλά μένουν ίδια. Στη διάρκεια αυτών των χρόνων πετύχαμε την απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών, το σταμάτημα της κούρσας των εξοπλισμών των τότε υπερδυνάμεων και τη μείωση των πυρηνικών όπλων στον πλανήτη  σε 16.000, καθώς και την όλο και μεγαλύτερη συνειδητοποίηση της σχέσης ανάμεσα στα πυρηνικά όπλα και τα πυρηνικά εργοστάσια.

Δυστυχώς οι προηγούμενες αντιπυρηνικές συμφωνίες για τις οποίες αγωνιστήκαμε χρησιμοποιήθηκαν από τις πυρηνικοκάτοχες χώρες σαν πρόφαση για τον πόλεμο στο Ιράκ και αργότερα σαν μέσο πίεσης σε χώρες όπως το Ιράν, την ώρα που  Ινδία και Πακιστάν απέκτησαν πυρηνικά όπλα αξιοποιώντας τα πυρηνικά τους εργοστάσια, ενώ το Ισραήλ παραμένει μόνιμα στο απυρόβλητο.

 92 χρόνια με τη γέννηση του Νίκου Νικηφορίδη η κατάσταση έχει επιδεινωθεί αφού τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ρωσία αποχώρησαν από τις Συμφωνίες INF, το ΝΑΤΟ έχει πλέον ελευθερία για πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων, ο πρόεδρος Τραμπ δεν παύει να απειλεί με πυρηνική επίθεση, όποιον απλώς δεν συμπαθεί, ενώ δήλωσε ότι θα αποσυρθεί και από τις Συμφωνίες για την απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών. Συρία και Βόρεια Κορέα προσπαθούν να κατασκευάσουν πυρηνικό οπλοστάσιο, την ώρα που το Ισραήλ απειλεί να χρησιμοποιήσει τα πυρηνικά όπλα, που δεν παραδέχεται ότι κατέχει και ο πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε ότι επιθυμεί να αποκτήσει και η Τουρκία πυρηνικά όπλα.

Αυτή τη στιγμή εκτός από τις 5 χώρες που κατέχουν πυρηνικά όπλα (ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία, Κίνα, Ισραήλ) υπάρχουν 5 ακόμη κράτη  μέλη του ΝΑΤΟ (Βέλγιο, Ολλανδία, Γερμανία, Ιταλία, και  Τουρκία) με πυρηνικά στο έδαφός τους την ώρα που οι ΗΠΑ κατασκευάζουν νέου τύπου πυρηνικά που θα συνενώνουν τα «πλεονεκτήματα» των παλιών σε «όλα σε ένα μέγεθος» και στη Ρωσία τα εκσυγχρονίζουν. Ακόμη και περιορισμένος πυρηνικός πόλεμος μπορεί να προκαλέσει λιμό με θύματα 2 δις ανθρώπους παγκόσμια. Στην Ελλάδα τα φυλασσόμενα σε Άραξο και Μαραθώνα πυρηνικά των ΗΠΑ ευτυχώς αποσύρθηκαν, αν και η Σούδα εξακολουθεί να αποτελεί ορμητήριο για σκάφη, που μεταφέρουν πυρηνικά όπλα. Η μετακίνηση αμερικανικών όπλων από το Ινσιρλικ στην Ελλάδα εγκυμονεί τον κίνδυνο να επιστρέψουμε στις καταστάσεις που ζούσαμε πριν από την τελική απόσυρση των αμερικανικών πυρηνικών που έγινε χάρη στην υπογραφή (1988) των ακυρωμένων σήμερα INF, όταν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις δήλωναν ψευδώς ότι τα πυρηνικά όπλα στην Ελλάδα ήταν ανύπαρκτα. 

Μόνη ελπίδα για την ανθρωπότητα είναι η Συμφωνία για την Πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών όπλων TPNW, η οποία μετά την υπερψήφιση της (2017) βρίσκεται στον ΟΗΕ σε διαδικασία υπογραφής και επικύρωσης και ήδη έχει υπογραφεί από 81 κράτη μέλη και έχει επικυρωθεί από 37. 

Η Ελλάδα δυστυχώς ανήκει στις χώρες που όχι μόνο δεν υπέγραψαν, αλλά ούτε καν ψήφισαν στον ΟΗΕ αυτή την ιστορική συμφωνία και με αυτή την ευκαιρία καλούμε και τη νέα κυβέρνηση να φανεί συνεπής με τις εξαγγελίες της ότι η Ελλάδα είναι υπέρμαχος του πυρηνικού αφοπλισμού και να υπογράψει στον ΟΗΕ την TPNW.

Η Πανδημία του COVID19 μας έδειξε στοιχειωδώς τι συμβαίνει σε καταστάσεις, που το σύστημα υγείας καταρρέει. Μια πυρηνική επίθεση εκτός από την φρικιαστική της δράση άμεσα και με μακρόχρονες επιπτώσεις, καταστρέφει κάθε υποδομή, αφού κατά την πτώση της προκαλεί κατάρρευση της επικοινωνίας και των ηλεκτρονικών μηχανημάτων στα οποία στηρίζεται και το σύστημα υγείας.

Αν θέλουμε να ελπίζουμε στην επιβίωση της ανθρωπότητας, τα πυρηνικά όπλα πρέπει να απαγορευθούν πλήρως. Η πυρηνική ενέργεια σε κάθε της μορφή, απειλεί την υγεία και τα δικαιώματα των μελλοντικών γενεών. Το παράδειγμα του πρώτου μάρτυρα του αντιπυρηνικού κινήματος Νίκου Νικηφορίδη μας επιτάσσει να συνεχίσουμε αυτή την προσπάθεια με κάθε κόστος.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου

 πρόεδρος της «Πανελλήνιας Ιατρικής Εταιρείας κατά της πυρηνικής και βιοχημικής απειλής» (ελληνικός κλάδος της IPPNW)

 αντιπρόσωπος της ICAN στην Ελλάδα