Στο Σκάρο του Μεροβιγλιού

Ιουνίου 23, 2020

Στο Σκάρο του Μεροβιγλιού

Αν και στη Βικιπαίδεια δίνεται διαφορετική ετυμολογία για το Μεροβίγλι

«Το όνομα του είναι σύνθετο, από τις λέξεις ημέρα και βίγλα (Λατινικά vigilare: "κάνω σκοπός") και πιθανότατα προέρχεται από την ύπαρξη εκεί, δηλαδή στην θέση του σημερινού οικισμού, ημεροβιγλίου, δηλαδή μικρού πύργου που λειτουργούσε ως παρατηρητήριο ημέρας, καθώς η θέση του επέτρεπε την παρατήρηση όλου του χώρου και την έγκαιρη ειδοποίηση των κατοίκων του νησιού για την εμφάνιση πειρατών»

εγώ βρίσκω ότι ετυμολογικά του ταιριάζει η ερμηνεία από το ήμερη και βίγλα (στα ελληνικά σημαίνει το καλύτερο σημείο για θέα) γιατί ίσως αποτελεί τον γαλήνιο τόπο για ν’ αγκαλιάσεις με το βλέμμα και την ψυχή σου ολόκληρη την Καλντέρα και τα απέναντι νησιά.

Οι περιορισμοί λόγω πανδημίας του Κορωνοιού μετέτρεψαν το Ημεροβίγλι, που τα τελευταία χρόνια είχε παραδοθεί στην υψηλού επιπέδου τουριστική εκμετάλλευση, σε κυριολεκτικά νεκρή, αλλά πάντα πανέμορφη πολιτεία. Τέλος Ιουνίου και μόνο σε ένα κατάλυμα κάποιοι εργάτες προσπαθούσαν να καθαρίσουν την πισίνα από τα πράσινα βαλτόνερα.

Από ψηλά κανείς δεν υποπτεύεται ότι ο όμορφος βράχος που κρέμεται πάνω από τα γκρεμνά κάποτε ήταν ολάκερη καστροπολιτεία με 200 σπίτια εκκλησιές, δρόμους και παλάτια, συνδεόταν με την υπόλοιπη στεριά με κινητή γέφυρα καθώς μέχρι το 18ο αιώνα ήταν πρωτεύουσα του νησιού. Το Καστέλι του Σκάρου το πιο σημαντικό από τα πέντε που υπάρχουν στη Σαντορίνη χτίστηκε 1205-1230 μΧ επί Ενετοκρατίας και δεν κατακτήθηκε ποτέ. Ότι όμως δεν κατάφεραν οι εισβολείς το πέτυχε η ιδιορρυθμία του νησιού, αφού διαρκείς σεισμοί κατά τις εκρήξεις του 1650, 1701-1711 και 1866-1870 προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές και ανάγκασαν τους κατοίκους σταδιακά να το εγκαταλείψουν, έτσι που ο αρχαιολόγος Ludvig Ross που το επισκέφθηκε το 1836 αναφέρει ότι ήταν εντελώς άδειο. Στο γεγονός της εγκατάλειψης του συνέβαλε η αλλαγή του ιστορικού πλαισίου καθώς η πειρατεία είχε εκλείψει και οι κάτοικοι δε φοβόντουσαν πια να μένουν κοντά στα χωράφια τους.

Η Σαντορίνη από την Μινωική εποχή έχει μάθει να προσαρμόζεται στην κάθε αλλαγή. Το 1956 οι κάτοικοι της Μέσα Γωνιάς αναγκάστηκαν να μετοικήσουν στα τρισάθλια βαρελάκια που απετέλεσαν τα θεμέλια του χωριού στο Καμάρι, αλλά έσπευσαν να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους στη Μέσα Γωνιά μόλις ο κίνδυνος πέρασε και οι συνθήκες το επέτρεψαν. Από τον αρχαιολογικό χώρο στο Ακρωτήρι μέχρι το κοιμισμένο Μεροβίγλι όλα σε αυτό τον τόπο μιλούν για την ευθραυστότητα την ανθρώπινης ύπαρξης και για την προσωρινή λάμψη κάθε επιτεύγματος. Τα σπίτια με τις πισίνες που ακροβατούν στο χάος ξεχνούν το ιστορικά πολύ πρόσφατο γεγονός της κατακρήμνισης ολόκληρων συνοικιών κατά το σεισμό του 1956 στην Οία, ενώ όλοι λησμονούν ότι κατά τη διάρκεια της δικτατορίας το νησί μας ήταν τόπος εξορίας. Σήμερα που η Σαντορίνη είναι κορυφαίος τουριστικός προορισμός, όλοι δεν θέλουν να θυμούνται τη φτώχεια, και τις σοβαρές αρρώστιες (λέπρα τραχώματα) που θέριζαν τον τόπο ακόμη και πριν από μισόν αιώνα, τις αέναες αλλαγές από τον πλούτο, που σαφώς εκτίθεται στους αρχαιολογικούς χώρους του Ακρωτηριού και της Αρχαίας Θήρας, στην εγκατάλειψη και την παρακμή, που σκόπιμα αποσιωπούνται.

Αν και όλοι φέτος ανησυχούν για την οικονομική κρίση που επιβάλουν οι απαγορεύσεις λόγω Κορωνοιού είναι μια ευκαιρία όλοι να ξανασκεφθούμε πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες ειδικά σε αυτό το νησί που είναι μικρό και ήδη ασφυκτιά από τον στραγγαλισμό της υπερεκμετάλλευσης. Ευτυχώς υπάρχουν ακόμη πολλοί άνθρωποι στο νησί που ασχολούνται με την ιστορία, τις παραδόσεις και τον πολιτισμό του και δημιουργούν γόνιμες εστίες εκπαίδευσης των ξένων και των νεότερων και με κάνουν να νιώθω πολύ περήφανη και αισιόδοξη.

Ευγνωμονώ τον Κορωνοιό γιατί επέτρεψε μια βαθιά ανάσα ζωής σε κάθε σαντορινιό πριν βουτήξει ξανά στη δίνη της πλεονεξίας. Ήταν μια ευκαιρία παρά το άγχος για το αύριο να ξαναδούν τη Σαντορίνη έρημη όπως παλιά, πανέμορφη όπως κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Και σήμερα οι συνθήκες για μια μοναχική περιήγηση στο Σκάρο ήταν ιδανικές. Πρωί πρωί με το δροσό και με λίγα σύννεφα να σπάνε το υπέροχο γαλάζιο.

Παρ’ ότι συνηθίζω να λέω ότι μόνο από το Μεγαλοχώρι είναι η ιδανική θέα της Καλντέρας, καθώς οι δυο Καμμένες ξεχωρίζουν και ο ήλιος κάποιες εποχές βυθίζεται ανάμεσά τους, μετά τη σημερινή μου επίσκεψη στο Σκάρο τείνω στην άποψη ότι εκεί είναι η πιο ήμερη και γοητευτική θέα (Ημεροβίγλι) στο νησί μας. Περπάτησα κυκλικά το μονοπάτι μέχρι τη Θεοσκέπαστη κι ανέβηκα από την απέναντι πλευρά, ξαφνιάζοντας τις πολλές πέρδικες, που κατοικούν στα γκρεμνά και ακούγοντας τα ήρεμα κύματα, που φιλούσαν τα πόδια του βράχου.

Οι ρημαγμένοι τοίχοι που επιβίωσαν δένουν αρμονικά με το φαγωμένο βράχο που ακροβατεί λες και θέλει να παραδοθεί επιτέλους στο θάνατο. Και όμως η Σαντορίνη είναι δοξολογία στη ζωή και την κάθε φευγαλέα ύπαρξη από το έντομο που σπεύδει να τρυπώσει όπου βρει στο άκουσμα των βημάτων μου μέχρι το θαρραλέο ψαροπούλι που αιωρείται παρατηρώντας με. Τα λουλούδια με τα έντονα χρώματα και τις μεθυστικές ευωδιές σχίζουν τον εύθραυστο βράχο συμβάλλοντας στην αποσάρθρωση. Όμως η ομορφιά υπάρχει ακριβώς επειδή είναι φευγαλέα και η ζωή αξίζει ακριβώς επειδή είναι μοναδική. Δε χορταίνεις την ομορφιά του τοπίου και καμιά φωτογραφία δε μπορεί να μεταφέρει το βίωμα της απόλυτης ταύτισης με την διαχρονική ύπαρξη αυτού του τόπου. Θαρρείς και απλώνοντας το χέρι θ’ αγγίξεις, το Ασπρονήσι, τις Καμμένες, τη Θηρασιά, την Οία, τα Φηρά με το Φηροστεφάνι τους, τον Πύργο και τον Προφήτη, το Ακρωτήρι και το Φάρο που λίγο αν προσέξεις θα δεις την ώρα που ανάβει.

Μια επίσκεψη στο Σκάρο είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια τουριστική εκδρομή. Είναι μια διδακτική ερμηνεία της ιστορίας του τόπου, μια καταβύθιση στον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης, μια θρησκευτική ενατένιση στην ίδια μας την ψυχή, μια γαλήνια αποδοχή της βεβαιότητας του θανάτου αφού μάθαμε πια ότι καθένας μας στο DNA του κουβαλά όλες της πληροφορίες των προηγούμενων γενεών και σα σε σκυταλοδρομία αναγκαστικά τις παραδίδουμε στις γενιές που θάρθουν, όσο υπάρχουν άνθρωποι. Γιατί σε αυτό το βράχο λες και πήζει η σοφία που κουβαλά θριαμβευτικά η αιώνια μεταμορφούμενη και αναγεννώμενη Σαντορίνη.