Καλημέρα Βιετνάμ

Καλημέρα Βιετνάμ

-Ταξίδεψα στο Βιετνάμ, ανακοίνωνα σε γνωστούς και φίλους. 

- Στο Βόρειο ή το Νότιο, με ρωτούν οι περισσότεροι κι έτσι αντιλαμβάνομαι ότι την εποχή της κουσκουσάδικης ενημέρωσης, ο ιστορικός χάρτης έχει παγώσει στα χρόνια της δικτατορίας (1973). Λογικό. Τι Βιετνάμ και τι Κορέα. Βόρειοι και Νότιοι θα υπάρχουν όσο κυριαρχούν οι καουμπόηδες. Βέβαια σε μια χώρα που ανώδυνα κοκορεύεται αντιαμερικανισμό βολεύει να ξεχνιέται το ότι ο τελικός θρίαμβος του μικρού Βιετνάμ στοίχισε εκατόμβες θυμάτων και 30 χρόνια εφευρετικής επώδυνης αντίστασης, όπου οι άνθρωποι αναγκαζόντουσαν να ζουν σα τυφλοπόντικες για να επιβιώσουν από τον ολοκληρωτικό αφανισμό της γης τους με δηλητηριώδη φλογοβόλα. Για να είμαστε δίκαιοι αυτή η νεφελώδης αντίληψη για τον κόσμο είναι αμοιβαία. Για τους βιετναμέζους το Greece  ή Γιουνανί δεν σημαίνει τίποτε απολύτως.

Σαιγκόν

Ένας μόνο απ’ όλους -που με ζωηρό ενδιαφέρον ρωτούσαν για την εθνικότητα μας- θυμήθηκε ότι είχαμε πάρει κάποτε κάποιο κύπελο στο Ποδόσφαιρο. Και οι Ολυμπιακοί  αγώνες; ρωτούσαμε με έκδηλο υπαρξιακό άγχος. Θα γίνουν στην Κίνα, μας πληροφορούσαν πρόθυμα. Βέβαια ο πανεπιστημιακής μόρφωσης και άμεμπτος ξεναγός τη δεύτερη μέρα μας παρηγόρησε ότι, όπως διάβασε στο Ίντερνετ, η χώρα μας έχει ιστορία και τουρισμό, αλλά η κρίση ταυτότητας υποχωρούσε μόλις διευκρινίζαμε ότι ανήκουμε στην Ευρώπη, ενώ η ακατανόητη γλώσσα μας -που δεν ήταν τα αγγλικά που όλοι μιλούν- σε όλους θύμιζε παράγωγο της Γερμανικής!! Βέβαια και στην Ελλάδα οι «ενημερωμένοι» γνωρίζουν πολλά για το Βιετνάμ από τα εξομολογητικά φιλμ των αμερικάνων από τον «Ελαφοκυνηγό» και την «Αποκάλυψη» μέχρι το «Good morning Vietnam» και το «Φόρεστ  Γκάμπ», αλλ΄ αγνοούν πλήρως την ιστορία αυτής της γωνιάς της Ινδοκίνας, που είναι  τόσο διαφορετική από τους γείτονές της, όσο εμείς με τους υπόλοιπους Βαλκάνιους, πολιτισμικά βρίσκεται εγγύτερα στην Κίνα κι τη Γαλλία απ΄ ότι στην Καμπότζη, το Λάος ή την Ταϊλάνδη και γαστρονομικά αποτελεί την κορωνίδα στις απολαύσεις της ΝΑ ασιατικής κουζίνας.

Όλοι γνωρίζουμε για την Απαγορευμένη πόλη στο Πεκίνο και τους γιγάντιους αυτοκρατορικούς τάφους, αλλά αγνοούμε τα ανάλογα κτίσματα στο Χουέ, όπου ακόμη και στους τάφους οι βασιλιάδες άκουγαν όπερα. Όλοι λίγο πολύ έχουμε ακούσει για τα 450 χιλιόμετρα λαγούμια που συνέτριψαν την αμερικάνικη υπεροπλία, αλλ’ αγνοούμε το ευρωπαϊκό Ανόι με τις 18 παραμυθένιες λίμνες, τις πλατιές δενδροφυτευμένες λεωφόρους και τα γαλλικής φινέτσας κτίρια. Το καλό με το Βιετνάμ είναι ότι δεν αρνείται τον πλούτο που αποκόμισε από τα δεινά της ιστορίας του. Όταν εμείς καταστρέφουμε οθωμανικά τεμένη και εγκαταλείπουμε φράγκικα μοναστήρια, στο Βιετνάμ αναστηλώνουν ανάκτορα καταπιεστών κι επιδεικνύουν πολυβολεία γάλλων κι αμερικανών που πέρασαν, για να μη ξανάρθουν.

35 χρόνια μετά τον πόλεμο κι 24  από τη φιλελευθεροποίηση του κουμμουνιστικού καθεστώτος, οι βιετναμέζοι αντιμετωπίζουν τους Αμερικανούς με την ανοχή, που εμείς σήμερα συμβιώνουμε με τους Γερμανούς. Ο αμερικανικός πόλεμος λένε ήταν απλώς το πιο πρόσφατο επεισόδιο   σε μιαν αλυσίδα πολεμικών συγκρούσεων. Χίλια εκατό χρόνια πάλευαν με τους κινέζους και μεταξύ τους έπειτα ήλθαν οι μογγόλοι, οι γάλλοι και τέλος οι αμερικανοί. Απ’ όλους κάτι πήραν και το κράτησαν σφιχτά, όπως κρατάς ό,τι αποκόμισες από κάθε πολύτιμη επώδυνη εμπειρία. Κατασκευές, κουλτούρα, γευσιγνωσία, θρησκεία, παράδοση. Για όλους τους αυτοκράτορές τους, καλούς- κακούς, στήνουν βωμούς λατρείας, εξακολουθούν ν’ αποθέτουν προσφορές ακόμη και σ’ εκείνους που όσο ζούσαν ήταν μισητοί -αφού όχι μόνο συνεργάστηκαν με τους γάλλους αλλά αύξησαν και τη φορολογία στους εξαθλιωμένους υπηκόους τους για να χτίσουν πολυτελείς τάφους- τους οποίους συντηρούν και οι κομουνιστές απόγονοι.

Το Βιετνάμ είναι η χώρα όπου εξατμίζεται κάθε σουρεαλισμός από τα «100 χρόνια μοναξιάς» του Μαρκές, αφού οι νεκροί θεωρούνται επιθυμητές υπάρξεις. Τα ριζοχώραφα είναι διάσπαρτα με τάφους μακρινών προγόνων, τους οποίους εξακολουθούν να τιμούν οι σημερινοί αγρότες. Κάποτε ήταν ζωτικής σημασίας για την ευκαρπία του χωραφιού και την ευημερία των ζώντων να γονιμοποιείται το έδαφος με την ταφή των κτητόρων, οι οποίοι τακτικά δέχονται τις καθιερωμένες εκδηλώσεις σεβασμού. Ακολούθησε η κουμμουνιστική κοινοκτημοσύνη και ο σημερινός αναδασμός, που ανακατατάσσει τον αγροτικό κλήρο ανά πενταετία, τίποτε όμως δε στάθηκε ικανό να ξεριζώσει την λατρεία των προγόνων, η οποία συμβαδίζει αρμονικά με εντυπωσιακούς καθεδρικούς και γοητευτικές παγόδες πάνω από φτωχόσπιτα.

Άλλωστε βιετναμέζικης έμπνευσης είναι και η θρησκεία του «Ιερού ματιού» που είναι κράμα βουδισμού, ινδουισμού, χριστιανισμού και Ισλάμ. Χωρίς ιερείς με τη μεσολάβηση μόνο ενός παρθένου νεανία σε ρόλο Πυθίας επικοινωνούν με τον ένα θεό και ερμηνεύουν τα κελεύσματά Του μέσω των κειμένων τριών ποιητών, ενός κινέζου, ενός Βιετναμέζου και του Βίκτωρα Ουγκώ!! ο οποίος θα ξαφνιαζόταν αν μάθαινε όχι ότι τα βιβλία του έγιναν ιερές Βίβλοι, (οι Άθλιοι φιλοδοξούν και έπαιξαν τέτοιο κοινωνικό ρόλο) αλλά ότι ο ίδιος «άγιασε» τόσο παράδοξα. 

πυροβολώντας με τα εναπομείναντα πυρομαχικά των ΗΠΑ

η είσοδος στα λαγουμια

Το Βιετνάμ σήμερα βαδίζει με τεράστια βήματα προς τα δυτικά πρότυπα ανάπτυξης. Αυτή τη στιγμή επιφανειακά τουλάχιστον υπερτερεί των γειτόνων της. Πουθενά κραυγαλέα εξαθλίωση, επαιτεία, παιδιά να ζητιανεύουν καραμέλες ή στυλό, απαιτητικοί μικροπωλητές, πόρνες και καταγώγια τύπου Ταϊλάνδης. Σε προειδοποιούν για τους πορτοφολάδες και τη χολέρα.

Οι βιετναμέζοι βρίσκονται σήμερα στην έξαψη δημιουργικότητας που είχαν οι πατεράδες μας τη δεκαετία του 50. Το σύνδρομο κατοχής. Αφού επιβίωσαν και σε αυτό τον πόλεμο τίποτε δεν τους τρόμαζε, αρκεί να μην ερχόταν ξανά η πείνα. Σήμερα στο Βιετνάμ δεν είναι μόνο η γιγαντιαία προσέλκυση κεφαλαίων από την Ιαπωνία, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ που μεταμορφώνουν τη χώρα. Είναι κυρίως τα εμβάσματα των μεταναστών (μόνο στην Καλιφόρνια 2 εκατομμύρια) που ακολούθησαν τους αμερικανούς στην αποχώρησή τους, πρόκοψαν στη νέα τους πατρίδα και μένοντας πιστοί στην οικογενειακή παράδοση μεταμορφώνουν τα φτωχικά τους χωριά σε τουριστικούς παραδείσους. Σε αυτή τη χώρα το χρήμα παραμένει σχετική αξία. Όταν ρωτήσαμε το επίπεδο μισθών σε αυτή την πάμφθηνη για μας χώρα, μάθαμε ότι το 78% του πληθυσμού είναι γεωργοί και συναλλάσσονται με ρύζι, το οποίο πουλούν στις υπαίθριες αγορές ανταλλάσσοντας το με κάτι άλλο. Δυστυχώς η παιδεία στο κουμμουνιστικό αυτό κράτος είναι δωρεάν (πρακτικά όχι υποχρεωτική) μόνο στο δημοτικό. Από κει και πέρα πρέπει να πληρώσεις γιαυτό και λειτουργούν ΜΚΟ όπως η ACTION AID που «υιοθετούν» την εκπαίδευση κάποιων τυχερών νέων. Ούτε η υγεία είναι πια δωρεάν. Γιατροί και δάσκαλοι εξακολουθούν και είναι σεβαστοί και προνομιούχοι, αφού εκτός από το μισθό  να ασκούν και ιδιωτικό επάγγελμα.

Η πιο προνομιούχα τάξη είναι αυτή των κυβερνητικών υπαλλήλων στην οποία είναι δύσκολο να ενταχθείς, εκτός αν έχεις «μπάρμπα στην Κορώνη». Το ίδιο επιθυμητή είναι η δουλειά σε πολυεθνικές, με δεκαπλάσιες του τρέχοντος απολαβές, ενώ η Πανεπιστημιακή μόρφωση εξακολουθεί να είναι σεβαστή και καλά αμειβόμενη, επειδή είναι δύσκολο να αποκτηθεί από όλους.

Για να εκτιμήσουμε τη δημοκρατική εκπροσώπηση που εκφράζουν τα ποσοστά εκλογών που μεταδίδονται ασχολίαστα από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης από αυτό το μονοκομματικό κράτος πρέπει να ξέρουμε ότι στην επαρχία όπου ζει το 78% του πληθυσμού η ψηφοφορία νομίμως διεξάγεται δι αντιπροσώπου, Σε μιαν οικογένεια με 9-10 παιδιά συνήθως ψηφίζει ο πατέρας για όλους. Έτσι όλοι δηλώνουν πανευτυχείς και κυρίως οι επενδυτές που ψάχνουν για κυβερνητική σταθερότητα.  Στις πόλεις οι άνθρωποι έχουν δυτικοποιηθεί. Με τα εστιατόρια, τα σουπερμάρκετ  και κυρίως με τα μηχανάκια που καβαλούν οικογενειακώς σαν ακροβάτες. Μόνο στο Ανόι των 3,5 εκ κατοίκων κυκλοφορούν 2,5 εκ μηχανάκια (χώρια τα ποδήλατα της νεολαίας) με χαοτικό αυτοκτονικό τρόπο. Χρειάζεσαι ειδική εκπαίδευση και μόνο για να διασχίσεις το δρόμο. Το κράνος θα θεωρηθεί νομοθετικά αναγκαίο από το 2008 σε μηχανάκια με 4-5 αδύνατους αναβάτες (τα παιδιά συχνά πισωκάπουλα χωρίς καν να κρατούνται από τον προηγούμενο) ενώ με δίκυκλο μεταφέρονται τεράστια κλουβιά με ζωντανές κότες, γουρούνια αριστοτεχνικά δεμένα και βουβάλια!! καθώς και μεταλλικά παλούκια  τα οποία ο αναβάτης στηρίζει στον ώμο με επιδεξιότητα που θα ζήλευε κάθε ιππότης στις κονταρομαχίες. Το μόνο σύνηθες αξεσουάρ των ξέγνοιαστων καβαλάρηδων της βιετναμέζικης ασφάλτου είναι το φίμωτρο! Οι περισσότεροι κυκλοφορούν με μάσκα και  καπέλο, όχι όπως πιστεύαμε εμείς οι αδαείς για λόγους ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αλλά για λόγους αισθητικής, σε μια χώρα όπου το λευκό και όχι το ηλιοψημένο δέρμα αποτελεί την επιταγή της καλαισθησίας. 

Τα αστικά σπίτια αποτελούν ένα ακόμη αξιοπερίεργο. Αν και σήμερα χτίζονται υπερεντατικά θηριώδη συγκροτήματα κατοικιών το παραδοσιακό σπίτι για κλιματικούς λένε λόγους απαιτεί τουλάχιστον 3 ορόφους, όπου στεγάζονται 4 γενιές. Κάτω κουζίνα και χώροι υγιεινής, στη μέση κρεβατοκάμαρες και στην κορυφή καθιστικό μισό καλυμμένο, μισό ανοιχτό και στην κορφή, σαν κερασάκι σε τούρτα, ένας θόλος πότε σε στυλ παγόδας και πότε σαν τρούλος που μετανάστευσε από τις Βερσαλλίες. Όλο το οίκημα είναι βαμμένο έντονα και φορτωμένο με γύψινα διακοσμητικά στην πρόσοψη, η οποία επειδή στις πόλεις η γη είναι ακριβή συχνά δεν ξεπερνά το ενάμισι μέτρο.

Το Βιετνάμ, τέταρτη σε πληθυσμό χώρα  στον κόσμο, έχει και πετρέλαιο και ρύζι και καφέ για εξαγωγή. Ο μεγαλύτερος όμως πλούτος του είναι η φύση. Τα ατέλειωτα χιλιόμετρα ακτογραμμών στην Κινεζική θάλασσα αντιμετωπίζουν κάθε χρόνο τη μανία των τυφώνων και των πλημμυρών για ν’ αναγεννηθούν με μεγαλύτερο μεγαλείο. Τα γονιμοποιά Δέλτα δυο γιγάντιων ποταμών του Ερυθρού στο Βορρά και του Μεκόγκ στο Νότο, άντεξαν τον ανελέητο βομβαρδισμό με τον περίφημο Πορτοκαλί παράγοντα και επουλώθηκαν. Η φύση σπλαχνικά κάλυψε την καψαλισμένη γη με οργιαστική βλάστηση, αφήνοντας μόνο τις ουλές στην ανθρώπινη σάρκα. Μια γενιά ανθρώπων σημαδεμένων από τα χημικά παλεύει ν’ αντισταθεί στην αναπηρία μέσα από ιδρύματα εκπαίδευσης που στήριξαν μέσα στις τύψεις τους και οι ίδιοι οι εισβολείς. Η φύση αποκαλυπτικά εκθέτει στο Halong Bay

τον πέτρινο μαστό της μάνας του Βιετναμέζικου λαού, που λένε ότι γεννήθηκε από το σμίξιμο μιας πριγκίπισσας κι ενός δράκου, που άφησαν πίσω τους παιδιά θεριά και πέτρες δράκους που αναδύονται από το νερό, θάλασσα ή ποτάμι, γλυπτά απαράμιλλα, σπήλαια καθεδρικοί με φυσικά σιντριβάνια και σταλαχτίτες ένδοξους που διηγούνται παραμύθια εξωτικά, μνημεία γαλήνης, βεβαιότητα αθανασίας σε ένα κόσμο αιώνια σπαραγμένο κι αναγεννώμενο.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου