Ο μύθος της Ολυμπιακής φλόγας

O μύθος της Ολυμπιακής φλόγας

Και φέτος όλοι χειροκροτήσαμε την ολυμπιακή λαμπαδηφορία που έφθασε στο Σότσι ταξιδεύοντας από πόλη σε χωριό και από χώρα σε αεροδρόμιο για να δεχθεί όλη η ανθρωπότητα το περίφημο μήνυμα των Ολυμπιακών αγώνων λίγες ημέρες πριν ξεσπάσει η κρίση στην Ουκρανία. Και φέτος συγκινημένοι εκφωνητές θύμιζαν σε όλο τον κόσμο ότι «επαναλαμβάνουμε την αφή της Ολυμπιακής  φλόγας, όπως οι πρόγονοί μας έκαναν εδώ και χιλιάδες χρόνια» για να μεταλαμπαδεύσουμε το μήνυμα της ειρήνης και του πολιτισμού σε όλους τους βαρβάρους. Αβίαστα όλοι υιοθετούμε αυτό το μύθο με τον ίδιο ενθουσιασμό που νηστεύοντες και μη νηστεύοντες πάμε το βράδυ της Ανάστασης στην εκκλησιά, ανάβουμε τις «Ράμπο» και «Μπάρμπι» λαμπάδες στα χέρια των παιδιών μας, ασπαζόμαστε αλλήλους κάτω από τους ήχους βεγγαλικών και των «Χριστός Ανέστη» και (ελλείψει παραδοσιακών μαγειρισσών) σπεύδουμε στην πλησιέστερη ανοικτή ταβέρνα για τη μαγειρίτσα και τον οβελία. Και αν και είναι καλό να παραμυθιάζουμε τους ξένους με μια συμβολική χειρονομία, που στο κάτω κάτω, έστω και στα διαφημιστικά του σπόνσορα, προσπαθεί να προβάλει την ιδέα της παγκόσμιας ειρήνης, εμείς οι ίδιοι είναι σωστό να ξέρουμε την αλήθεια.

Όλη αυτή η μεγαλόπρεπη –αρχαιοπρεπής τελετή αφής της Ολυμπιακής φλόγας είναι δυστυχώς πρόσφατο κατασκεύασμα και μάλιστα συνδέεται με τους σύγχρονους Ολυμπιακούς του Βερολίνου του 1936, που θα έπρεπε να διαγράψουμε σαν «Ανολυμπιάδα», όπως έκαναν οι αρχαίοι για εκείνους τους Ολυμπιακούς στους οποίους θριάμβευσε ο Νέρων. Και ναι μεν οι νίκες μαύρων αθλητών κατάφεραν να συντρίψουν το ρατσιστικό μήνυμα που προσπάθησε να περάσει ο Χίτλερ, οι ολυμπιακές λαμπαδηδρομίες όμως δυστυχώς καθιερώθηκαν στα φασιστικά πρότυπα, εξ ου και τα βίντεο της Χρυσής Αυγής που με λαμπάδες δημιουργούσαν σβάστιγες.

Η ίδια η επίκληση της πρωθιέρειας στον Απολλωνα για ν’ ανάψει τη Φλόγα μέσα από το κοίλο κάτοπτρο, ακριβώς όπως ο «δικός μας» πατριάρχης κλείνεται μέσα στον Πανάγιο Τάφο για ν’ ανάψει το αναστάσιμο φως, είναι ανιστόρητη και εκτός τόπου, αφού στην Ολυμπία οι αγώνες διεξάγονταν προς τιμήν του Δία και όχι του Απόλλωνα. Τα Ολύμπια γίνονταν πάντα καλοκαίρι, την εποχή της πανσελήνου και οι αγώνες διεξάγονταν μέρα κάτω από τον καυτό ήλιο που βασάνιζε τους θεατές τόσο ώστε λέγεται ότι συνήθιζαν ν’ απειλούν τους σκλάβους τους με ένα ταξίδι την Ολυμπία!!!

Η πρώτη μέρα των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν πάντα αφιερωμένη στους θεούς και η μόνη φλόγα που άναβε, πλην του αειφώτου βωμού, ήταν η πυρά για τις εκατόμβες (από τι οποίες όλοι έτρωγαν) μπροστά στην οποία ορκίζονταν αθλητές και ελλανοδίκες.

Η αναγγελία των Αγώνων, που είχε σχέση με την εκεχειρία, δεν απαιτούσε την αφή κάποιας φλόγας. Πολλούς μήνες πριν, θεωροί ή σπονδοφόροι ταξίδευαν παντού, με σκοπό την αποδοχή της ιερής ανακωχής και επειδή ήταν ιεροσυλία η μη συμμετοχή κάθε πόλη έστελνε επίσημη αντιπροσωπεία και αποδεχόταν τους όρους της εκεχειρίας, η οποία δεν κρατούσε μόνο κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά για όσο διάστημα απαιτείτο για την μετάβαση και επιστροφή των προσκυνητών.

Φέτος ο Πούτιν περίμενε να λήξουν οι Ολυμπιακοί του Σότσι πριν εισβάλει στην Κριμαία προφανώς εκτιμώντας ότι το αεροπλάνο εκμηδένισε τον χρόνο επιστροφής των αθλητών, ενώ οι Παραολυμπιακοί  δεν χρειάζονται την ειρήνη για να πραγματοποιηθούν!  Άλλωστε δεν είναι η πρώτη ή η τελευταία φορά στη σύγχρονη ιστορία, που οι Ολυμπιακοί αγώνες λεκιάζονται με αίμα. Ουσιαστικά οι Ολυμπιακοί αγώνες που ματαιώθηκαν λόγω πολέμου ήταν από τους θερινούς το 1916 στο Βερολίνο λόγω του Α Παγκόσμιου πολέμου και το 1940 και 1944  στο Τόκυο και το Λονδίνο λόγω του Β Παγκοσμίου πολέμου και τους χειμερινούς το 1940 και 1944 στο Σαπόρο (Ιαπωνία) και Κορτίνα (Ιταλία).

Προφανώς οι αρχαίοι μας πρόγονοι έκαναν λαμπαδηδρομίες πολύ πριν τις ανακαλύψουν οι ναζί κυρίως στην Αθήνα προς τιμήν του Προμηθέα, του Ηφαίστου και της Αθηνάς κατά τα Μεγάλα Παναθήναια. Μετά τη μάχη του Μαραθώνα, πάντα στην Αθήνα καθιερώθηκαν προς τιμήν του ζαβολιάρη Πάνα, ενώ μετά τον 5^ο πΧ αιώνα λαμπαδηδρομίες άρχισαν να γίνονται και στην Θράκη προς τιμήν της Αρτέμιδας. Αυτές οι λαμπαδηδρομίες, γίνονταν  όπως ήταν φυσικό τη νύχτα, αρχικά από εφίππους και στη συνέχεια από πεζούς και ο νικητής ανέθετε τη λαμπάδα στο βωμό του τιμώμενου θεού (όπως εμείς ανάβουμε την αναστάσιμη λαμπάδα στο καντήλι) και έπαιρνε σαν έπαθλο «υδρία πλήρη ελαίου» αξίας 30 δραχμών! Υπήρχαν λαμπαδηδρομίες ατομικές και άλλες που διεξάγονταν σαν σκυταλοδρομίες (όπως συμβαίνει σήμερα με την Ολυμπιακή φλόγα) και τότε το έπαθλον ήταν κοινό.

Σήμερα ο μύθος της Ολυμπιακής φλόγας αγκάλιασε όλη τη γη και πολύ ενοχληθήκαμε όταν στις τηλεοπτικές οθόνες είδαμε σε κάποιο χωριό της Ρωσίας τη φλόγα κατά την αλλαγή να σβήνει και να την ξανανάβουν με ένα αναπτήρα! Για τους περισσότερους η φλόγα έχει ισχυρό συμβολισμό. Μέχρι και στο διάστημα την έστειλαν  αν και σβυστή!! οι ρώσοι! 

η φλόγα μπαίνει στο Σογιούζ προς το διάστημα

Στη Χιροσίμα επί υπουργίας Μελίνας Μερκούρη δημιουργήθηκε βωμός στον οποίο εξακολουθεί να καίει η "αιώνια φλόγα της Χιροσίμα" πυρά της ελπίδας για μια παγκόσμια ειρήνη σε ένα κόσμο χωρίς πυρηνικά. Με την ευκαιρία κάθε Ολυμπιακής διοργάνωσης, η Ελλάδα και η αρχαία Ολυμπία γίνονται ο ομφαλός του κόσμου και ιδέες ιερές παναθρώπινες έρχονται ξανά στο προσκήνιο. Η θεοποίηση του φωτός είναι παγκόσμια και η ελπίδα για μιαν ανθρωπότητα χωρίς πολέμους κοινή.

ο βωμός με την αιώνια φλόγα της ειρήνης από την Ολυμπία στη Χιροσίμα

Την εποχή που η Coca Cola γίνεται συνώνυμο των Ολυμπιακών αγώνων και η Samsung αναδύει τη Φλόγα μέσα από τη θάλασσα γιατί να μην εκμεταλλευτούμε και μεις τους μύθους, για μιαν ιστορία της οποίας στο κάτω κάτω δικαιούμεθα το κοπιράιτ;

Κάτω από το φως του ίδιου ήλιου, ο θεός της Ολυμπίας, ο αναστημένος Χριστός, το ελληνικό πνεύμα προσπαθούν να σμίξουν τους ανθρώπους. Και αν έχοντας επίγνωση του θεάτρου, συμμετέχουμε ενεργά σε αυτό το πανηγύρι, το δικαιούμεθα. Στην Ελλάδα μάθαμε να μεταμορφώνουμε τις φρικώδεις παραδόσεις σε αριστουργηματική ποίηση, να συνταιριάζουμε αντιθέσεις, να πλάθουμε τον πόνο σε ομορφιά. Μόνο εδώ ένα φασιστικής επινόησης σκηνικό μπόρεσε πάνω από κάθε εμπορευματοποίηση και εκφυλισμό να ενσαρκωθεί στο παγκόσμιο σύμβολο, που σήμερα βιώνουμε ότι πηγάζοντας από την αρχαία Ολυμπία συγκινεί όλη την ανθρωπότητα. Γιαυτό συνέλληνες ψηλά τη δάδα! Όποιος κι αν τη σχεδίασε το φως της μας ανήκει. Και χρέος μας ακόμη και στη σημερινή  κακοκαιριά αυτό το φως να το κρατάμε αναμμένο !

Επικαιροποιημένο κείμενο

Πρώτη δημοσίευση εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» 6 Αυγούστου 2004

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου