Albert von Szent-Györgyi Από την ανακάλυψη της Βιταμίνης C στον «Τρελό πίθηκο»

Albert von Szent-Györgyi

Από την ανακάλυψη της Βιταμίνης C στον «Τρελό πίθηκο»

Δεν είναι πολλοί οι γιατροί που συνταίριασαν την έρευνα με την ενεργό ειρηνιστική δράση. Γιαυτό και λυπήθηκα όταν διαπίστωσα πόσο λίγο γνωστός στην Ελλάδα είναι ο Ούγγρος γιατρός και ειρηνιστής Albert von Szent-Györgyi νομπελίστας, πατέρας της Βιταμίνης C και συγγραφέας του αντιπολεμικού πρωτοποριακού βιβλίου «Τρελός πίθηκος»

Ο Albert von Szent-Györgyi  γεννήθηκε στη Βουδαπέστη στις 16 Σεπτεμβρίου 1893, σε μια οικογένεια που είχε ήδη αναδείξει 3 γενιές ερευνητών και έτσι ενδιαφέρθηκε από νωρίς για την επιστήμη, αλλά αναγκάστηκε να σταματήσει τις σπουδές του για να πολεμήσει στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο, όπου όντας πρώιμος φιλειρηνιστής αυτοτραυματίστηκε (πυροβολώντας το μπράτσο του) το 1917 για να κερδίσει την αποστράτευση και να επιστρέψει στις σπουδές του.

 Σπούδασε σε πολλά πανεπιστήμια της Ευρώπης και σαν γιατρός , καθηγητής της Βιοχημείας,  οι έρευνές του επικεντρώθηκαν στις χημικές αλλαγές που γίνονται όταν τι κύτταρο χρησιμοποιεί διάφορες τροφές. Κάνοντας πειράματα απομόνωσε το 1928 (ταυτόχρονα με την ανακάλυψη της Πενικιλλίνης από έναν άλλο εξαιρετικό ανθρωπιστή ερευνητή γιατρό, τον Αλέξανδρο Φλέμιγκ 1881-1955), μιαν ουσία,  η οποία έχει χαρακτηριστικά Γλυκόζης και Οξέος και την οποία ονόμασε αρχικά Εξουρονικό οξύ.

Το 1930 έδειξε ένα δείγμα αυτής της ουσίας σε ένα ερευνητή βιταμινών από το Πίτσμουργκ τον J. L. Svirbely, με τον οποίο συνεργάστηκε και με σειρά πειραμάτων απέδειξε ότι το Εξουρονικό οξύ ήταν στην πραγματικότητα το Ασκορβικό οξύ ή βιταμίνη C. Για την μαζική παραγωγή της αρχικά πειραματιζόταν με εσπεριδοειδή, τα οποία επειδή περιέχουν πολλά σάκχαρα ήταν αδύνατο να την απομονώσει. Τελικά από την Πάπρικα, κατάφερε να κατασκευάσει καθαρό Ασκοβικό οξύ σε ποσότητες ικανές να αξιοποιηθούν για πειράματα σε πειραματόζωα.

Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία οι ναυτικοί που ταξίδευαν μακριά, χωρίς δυνατότητα λήψης φρέσκων λαχανικών και κρέατος, παρουσίαζαν αιμορραγία των ούλων και υποδόριες που κατέληγαν σε θάνατο, μια νόσο που ονομάστηκε Σκορβούτο. Ειδικά κατά το 15^ο αιώνα το Σκορβούτο ήταν η κύρια αιτία θανάτου των ναυτικών. Αν και οι ναυτικοί από τη Δανία είχαν αντιληφθεί ότι έχει σχέση με την έλλειψη φρέσκων λαχανικών, η ιατρική κοινότητα το αναγνώρισε σαν αίτιο μόλις το 1769 όταν ένας νέος βρετανός γιατρός ο William Stark έκανε πειράματα στον ίδιο του τον εαυτό τρώγοντας επί 31 ημέρες διαφορετικά είδη τροφής, χωρίς φρέσκα φρούτα ή λαχανικά, πειράματα που οδήγησαν στο θάνατό του. Όμως αν και όλοι ήξεραν ότι πρόκειται για μια ουσία που βρίσκεται σε αφθονία στα εσπεριδοειδή χρειάστηκαν οι εντατικές μελέτες του Albert von Szent-Györgyi για ν’ ανακαλυφθεί η ουσία που σήμερα ονομάζουμε  βιταμίνη C και ο ακριβής ρόλος της σημαντικότατης λειτουργίας της στον οργανισμό μας. (αντιοξειδωτικό, και ζωτικό για την ανάπτυξη και λειτουργία των οστών, δοντιών, αγγείων κλπ)

Γιαυτό τιμήθηκε με Νόμπελ Φυσιολογίας της Ιατρικής (1937). Το 1940 πρόσφερε όλο το χρηματικό ποσόν του βραβείου του στην Φινλανδία, η οποία το 1939 είχε υποστεί εισβολή από τους σοβιετικούς.

Μετά το Νόμπελ έκανε και νέες εξαιρετικές έρευνες και τεκμηρίωσε το ρόλο της ΑΤΡ (Αδενοσινο τριφωσφαταση) στον κύκλο του Κρέμπς, που είναι η βασική ερμηνεία του πώς το κύτταρο αποκτά ενέργεια διασπώντας οργανικές ουσίες παρουσία Οξυγόνου. Από το 1950 και μετά ασχολήθηκε εντατικά για τη θεραπεία του καρκίνου.
Ο Szent-Györgyi από το 1930 έγινε ενεργός αντιναζί, βοήθησε αρχικά εβραίους να δραπετεύσουν από το ναζιστικό καθεστώς  της Ουγγαρίας και ανήκε στην Αντίσταση. Αν και η Ουγγαρία ανήκε στις δυνάμεις του Άξονα το 1944 ο ούγγρος πρωθυπουργός Μίκλος Καλάι ανέθεσε στον Szent-Györgyi κατά τη διάρκεια ιατρικού συνεδρίου στο Κάιρο να μεσολαβήσει στους συμμάχους για συνθηκολόγηση. Οι Γερμανοί το έμαθαν και κυνηγήθηκε προσωπικά από το Χίτλερ, έτσι ώστε να δραπετεύσει από τη Γκεστάπο και να μεταναστεύσει αρχικά στην Ελβετία και αργότερα στις ΗΠΑ.

Είχε πολύ αναπτυγμένο το αίσθημα της επιστημονικής ευθύνης και ένιωθε ενοχές επειδή η ανακάλυψή του βοήθησε τα υποβρύχια της ναζιστικής Γερμανίας να κάνουν μακροχρόνιες καταδύσεις και καταδίκαζε το γεγονός ότι η γνώση της λειτουργίας των νεύρων έδωσε τη δυνατότητα κατασκευής των νευροτοξικών πολεμικών αερίων. Υποστήριζε σε όλη του τη ζωή τα ειρηνιστικά κινήματα και είχε ενεργό συμμετοχή κατά του πολέμου στο Βιετνάμ.

Το 1970 έγραψε τις ηθικές υποθήκες του σε ένα σημαντικό πρωτοποριακό έργο με τίτλο «Ο τρελός πίθηκος» στο οποίο επικρίνει τις πολιτικές ηγεσίες και εκφράζει προβληματισμό για τη δυνατότητα επιβίωσης του ανθρώπινου είδους.

Έκανε 4 γάμους και απέκτησε μια κόρη. Πέθανε στις 22 Οκτωβρίου 1986.

 

το εξώφυλλο του "Τρελού Πιθήκου"

Χαρακτηριστικά ρητά του.

« Ιδού λοιπόν στεκόμαστε στο μέσον αυτού του νέου κόσμου με το πρωτόγονο μυαλό μας, προσαρμοσμένο για την απλή ζωή στις σπηλιές με τεράστιες δυνάμεις στη διάθεσή μας, που αν και είμαστε αρκετά έξυπνοι για να απελευθερώσουμε δε μπορούμε να κατανοήσουμε τις συνέπειές τους.»

«Έρευνα είναι το να βλέπεις ότι ο καθένας βλέπει αλλά να σκέπτεσαι ότι κανείς άλλος δεν έχει σκεφθεί.»

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου