Αμμες δε γ’ εσόμεθα πολλώ κάρρονες

Αμμες δε γ’ εσόμεθα πολλώ κάρρονες

Οι παλιότεροι θυμούνται το θρυλούμενο παιχνίδι των αρχαίων σπαρτιατών με τις γενιές να κοκορεύονται τραγουδιστά για τα επιτεύγματα. Πρώτα οι γέροι, έπειτα οι νιοι και τέλος τα παιδιά με το πεισματάρικο «Αμες δε γ’ εσόμεθα πολλώ κάρονες» = εμείς θα γίνουμε καλυτερότεροι (που θάλεγε και η σύγχρονη διαφήμιση). 

Σήμερα το χάσμα των γενεών συμπτύσσεται με την ταχύτητα που η τρύπα του όζοντος  πλαταίνει. Η πείρα δεν θεωρείται στοιχείο θετικό. Η σοφία συγκεντρώνεται ταχύτατα στα κυκλώματα των κομπιούτερ, κυκλοφορεί και αναδιατάσσεται.

 Αν και οι αρχαίοι έλληνες έλεγαν «σοφός ουχ ο πολλά ειδώς, αλλ’ ο χρήσιμα», σοφία σήμερα θεωρείται η γνώση μόνο των εμπορικά εκμεταλλεύσιμων στοιχείων. Η μονομέρεια επικρατεί στη σύγχρονη παιδεία, έτσι που κάθε χρόνο ν’ απολαμβάνουμε από τα χείλη της παρελαύνουσας νεολαίας την άποψη ότι την 28η Οκτωβρίου γιορτάζουμε τη νίκη του Κολοκοτρώνη κατά του Σαντάμ. Τα ίδια παιδιά ταχύτατα εξοικειώνονται στην πληκτρολόγηση γκρήγκις κωδικοποιημένων μηνυμάτων στα κινητά και στην στιγμιαία περιήγηση κάθε δυνατότητας του κυβερνοχώρου. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στοχεύει στην εξειδίκευση και τα μεταπτυχιακά δεν αποτελούν πλέον προθάλαμο της επαγγελματικής επιτυχίας, αλλά θυμίζουν φανταχτερά παράσημα από πόλεμο χαμένο. Η γνώση αποστρέφεται την διαδικασία της ωρίμανσης, που κρίνεται κατάλληλη μόνο για τα τυριά και τα αλκοολούχα. 

Οι νέοι περιφρονούν βαθύτατα τους μεγαλύτερους, αξιολογούν σαν άχρηστη κάθε εμπειρία, που ξεφεύγει από τους δικούς τους κώδικες αξιών και αποκτούν ταχύτατα επιδεξιότητες μηχανικές. Κάθε γενιά κομπιούτερ ή κινητού απαιτεί αναπροσαρμογή του χρήστη στο νέο σοφτγουέρ. Ακόμη και οι ηλεκτρικές συσκευές γίνονται δύσχρηστες για τους μεγαλύτερους, αφού προσφέρουν πολλές άχρηστες συνήθως δυνατότητες, που μπορεί να μπλοκάρουν την απλούστερη χρήση. Οι τηλεοράσεις δεν βρίσκουν «αυτόματα» τα κανάλια για τους μεγαλύτερους και οι κουζίνες σβήνουν αυτόματα για λόγους ασφαλείας γεφυρώνοντας παιδιά και παππούδες στην άγνοια χρήσης των.

 Οι νέοι ειρωνεύονται  όσους δεν είναι επιδέξιοι στο χειρισμό της τεχνολογίας. Όμως ο ανθρώπινος οργανισμός με την ηλικία αποκτά βραδύτερους ρυθμούς. Αυτό αποτελεί ασπίδα προστασίας από μια σειρά ατυχημάτων, συνήθων στους ηλικιωμένους. Η βραδύτερη πορεία δημιουργεί διαφορετική θέαση του κόσμου και μεγαλύτερη απόλαυση των απλών καθημερινών συμβάντων μιας ζωής που υπό πίεση, κανείς δεν προλαβαίνει να δει, πόσο μάλλον να βιώσει. Η ηλικία που κάποτε αποτελούσε μέτρο τιμής και τίτλο επιτυχίας, σήμερα αντιμετωπίζεται σαν βάρος ενοχής, που οι πλαστικές και οι κρέμες αντιγήρανσης δεν καλύπτει. Οι συνταξιούχοι επιβαρύνουν το κράτος με τις συντάξεις για τις οποίες πλήρωναν μια ζωή, και επιμένοντας ή εξαναγκαζόμενοι να δουλεύουν, κλέβουν θέσεις εργασίας από τους άνεργους νέους με τα πολλά πτυχία. Είναι βάρος για τα πολυάσχολα νιάτα, που ζουν στο δικό τους σπίτι, που συνήθως κληρονόμησαν από τους γονείς. Το σπίτι των παππούδων είναι χρήσιμο σαν παιδικός σταθμός, αλλά επικίνδυνο για τον ηλικιωμένο, που επιθυμεί στοιχειώδη ανεξαρτησία. Η εγκληματικότητα και η ανάγκη ιατρικής φροντίδας επιστρατεύονται για να πείσουν τους ηλικιωμένους να παραχωρήσουν στα παιδιά κάθε τους πόρο ως αντίτιμο της ασφάλειας. 

Το παράδοξο είναι ότι η πλειοψηφία των ελλήνων γονιών ευχαρίστως παραχωρεί τη συγκομιδή του μόχθου της ζωής τους. Ευτυχώς δεν είναι ακόμη η πλειοψηφία των παιδιών, που παραπετούν τους γονιούς σε οίκους εξαφάνισης γερόντων. Λένε πως ότι κάνεις στους γονείς, θα το δεις από τα παιδιά σου. Οι κοινωνικές συνθήκες αλλάζουν τόσο γρήγορα, που είναι απίθανο να ισχύει πια. Η οικογένεια και στην Ελλάδα αποσυντίθεται κατά τα αμερικανικά πρότυπα και ο εγωκεντρισμός κυριαρχεί. Οι κύκλοι των γενιών διασπάσθηκαν. Κανείς δεν ακούει τα παραμύθια των παππούδων, ούτε τις καυχησιολογίες των νέων. Και τα παιδιά πια δε διαλαλούν, ότι θα είναι καλύτερα. 

Να είσαστε ευτυχείς αν τα καταφέρουμε να επιβιώσουμε, όπως τα φτιάξατε, λένε. Αν προλάβουμε να πάρουμε τη σκυτάλη.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου