Εξομολογήσεις με αφορμή το Πάσχα

Εξομολογήσεις με αφορμή το Πάσχα

    

    Όσο μεγαλώνουμε οι αναμνήσεις γίνονται τόσο πολύτιμες, που αρνείσαι να επαναλάβεις τις παλιές εμπειρίες με την επίγνωση ότι η νέα βίωση θα καταστρέψει την γοητεία της τότε γεύσης.

    Το Πάσχα στη Σαντορίνη, την εποχή που ζούσε ο πατέρας μου ήταν εμπειρία ανεπανάληπτη. Όλη τη μεγαλοβδομάδα η εκκλησιά ήταν το σπίτι μας και συμμετείχαμε ενεργά σε όλη την τελετουργία που στη Σαντορίνη έχουν μοναδική θεατρικότητα, ενώ η ψαλτική ήταν πρώτου επιπέδου και πάντα συμμετείχε και το εκκλησίασμα, ενώ η κατάνυξη ήταν πραγματική. Τα έθιμα όπως ο ΄'Λάζαρος' και ο στολισμός του Επιταφίου, η μυστηριακή περιφορά, το Παπαδιαμαντικό "άρατε πύλας", οι καμπάνες και τα βαρελότα, η νηστεία με φάβα και τα ντόπια χόρτα- καρδαμίδες και πορίχια (αλάδωτα) μέχρι τη μαγειρίτσα, τα μελιτίνια και τα κόκκινα αυγά γέμιζαν ασφυκτικά το χρόνο με μια πλημμυρίδα ανεξίτηλων εντυπώσεων.

Μετά το θάνατο του πατέρα μου (που -σπουδασμένος ψάλτης από τη σχολή Σακκελαρίδη- πάντα πρωτοστατούσε στο τελετουργικό και σα μαέστρος συντόνιζε το εκκλησίασμα στην ουσιαστική συμμετοχή, ιδίως για τα Εγκώμια που ήταν κυρίως γυναικεία παράσταση) πήγα οικογενειακά μόνο μια φορά,τη χρονιά του Τσερνομπιλ, και αν και ζούσε ακόμη η μητέρα μου και ο παλιός και αγαπημένος παπα Λευτέρης, όλα είχαν αλλάξει και κυρίως εγώ. 

 Έκτοτε νοσταλγούσα όσο και φοβόμουν το Πάσχα στο χωριό μου. Το νησί άλλαξε και αν και τα έθιμα τηρούνται ακόμη ευλαβικά, εγώ δεν είμαι πια το παιδί, που ανακαλύπτει το μυστήριο της ζωής και του θανάτου. 

Καθώς τα παιδιά μου μεγάλωναν για να κρατήσω τις αποστάσεις συνήθιζα τέτοιες μέρες να ταξιδεύω γιορτάζοντας έτσι Πάσχα εντελώς διαφορετικά, όπως στη μαρτυρική σήμερα Συρία ή την Ιορδανία και την Αίγυπτο,  όπου όμως το "Χριστός Ανέστη" ψάλλεται ακριβώς όπως στην Ελλάδα.

Έτσι τα τελευταία χρόνια, που η οικονομική κρίση μας περιόρισε το Πάσχα στη Δίβρη, κάθε χρόνο νιώθω οργή για την υποβάθμιση της θρησκευτικής τελετουργίας. 

Γιατί σε αυτό το ορεινό χωριό η ψαλτική είναι η πιο κακόφωνη, που μπορεί άνθρωπος να φαντασθεί και (λόγω του ότι σπάνια δεν κάνει κρύο το Πάσχα) ποτέ δεν ανασταίνουν έξω από την εκκλησιά. Υπάρχει η περίεργη πεποίθηση ότι ο Χριστός ανασταίνεται κατά την πιο κατανυκτική της ακολουθίας δηλαδή όταν μέσα στο σκοτάδι αναμένεται το "Δεύτε λάβετε φως" και τότε -ακριβώς στις 12 τα μεσάνυχτα- αρχίζουν να ρίχνουν τα βαρελότα στα παράθυρα και τις πόρτες για να κάνουν μεγαλύτερο θόρυβο και να τρομοκρατήσουν το εκκλησίασμα και τα παιδιά που αρχίζουν να κλαίνε. Με το που βγαίνει ο παπάς στην πύλη ο άνδρας της οικογένειας παίρνει σε μάτσο και ανάβει με πατριαρχικό τυπικό όλα τα κεριά της οικογένειας, ασπάζονται χαρωπά καθώς μοιράζουν το φως και αρχίζουν να αποχωρούν από την εκκλησία πριν καν αρχίσει το Ευαγγέλιο. Το "Χριστός Ανέστη" παράφωνο!! (πώς μπορεί μια τόσο απλή και εύκολη ψαλμωδία να ψάλλεται τόσο λάθος;;) είναι μια ασήμαντη λεπτομέρεια, που διαλύεται στον ενθουσιασμό της αποχώρησης των πιστών της μαγειρίτσας και του οβελία. Η πραγματική γιορτή είναι το μεσημεριανό τραπέζι της επόμενης μέρας με μπόλικο ψητό αρνί κρασί και χορό σε κάθε σπίτι, όπου μαζεύεται η οικογένεια για το τελετουργικό του ψησίματος.

Φοβάμαι τους ετήσιους θρησκευτικούς εορτασμούς. Σκοτώνουν την γοητεία της επαναλαμβανόμενης εμπειρίας στην οποία η θρησκεία στηρίζεται. Αν και πλέον δεν προσδοκώ ανάστασιν νεκρών, αναπολώ τέτοιες μέρες την αθωότητα της τότε ακλόνητης πίστης μου.

Όμως και σε αυτό έμαθα να προσαρμόζομαι στο αναπόφευκτο των αλλαγών, το μαρτύριο της φθοράς του χρόνου και τη βεβαιότητα του προσωπικού θανάτου. 

Έχω παρακολουθήσει θρησκευτικές γιορτές κάθε θρησκείας με τον απαιτούμενο σεβασμό και απόσταση. Καιρός να αποστασιοποιηθώ και από την υπαρξιακή σύγκρουση, που το Πάσχα πυροδοτεί στον αποδομούμενο λόγω γήρατος εαυτό μου. 

Κι ενώ η φύση βροντοφωνάζει την αναγέννηση της φύσης ευγνωμονώ τη Ζωή για το ελάχιστο της ύπαρξης που μου χαρίστηκε πάνω σε αυτό τον καταδικασμένο σε θάνατο πλανήτη, που παραμένει γαλανή κουκκίδα ελπίδας σε ένα απέραντο όμορφο μα άδειο σύμπαν.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου