1988 Πανευρωπαϊκό Συνέδριο IPPNW εν πλω στο Ρήνο

Πρώτη μου επαφή με τη μεγάλη μου διεθνή οικογένεια της IPPNW

Με τον υποχρεωτικό εγκλεισμό λόγω COVID/19 άρχισα να ξεσκονίζω τα αρχεία και τις παλιές φωτογραφίες μου ανακαλύπτοντας εμπειρίες, που θα έπρεπε να αναδιατάξω για να μοιραστώ με τους νεότερους.

Μια από αυτές ήταν η πρώτη μου επαφή με τη μεγάλη μου διεθνή οικογένεια της IPPNW κατά τη διάρκεια ενός Ευρωπαϊκού Συνεδρίου ταξιδιού εν πλω πάνω στο Ρήνο 15-18 Οκτωβρίου 1988.

Το ταξίδι πάνω σε ποταμόπλοια αποφασίστηκε επειδή ο Ρήνος θεωρείτο από τους πιο μολυσμένους ποταμούς στην Ευρώπη κι επειδή έτσι μπορούσαμε εν πλω να συζητούμε τα εσωτερικά μας θέματα ενώ κάθε μέρα σταματούσαμε σε διαφορετικές χώρες Ελβετία (Βασιλεία), Γαλλία (Στρασβούργο), Δυτική Γερμανία (Βόννη) και Ολλανδία (Ρότερνταμ) όπου διοργανώθηκαν από τους τοπικούς κλάδους μεγάλες ενημερωτικές για το κοινό εκδηλώσεις. Την οργάνωση είχε αναλάβει ο γερμανικός κλάδος αφού εκείνη την εποχή αντιπρόεδρος για την Ευρώπη ήταν ο Urlich Gotsein που ετοίμασε τα πάντα με την λογιστική υποστήριξη του γραμματέα του γερμανικού κλάδου Michi Roelen

με το Θεοφιλο Ροζεμπεργκ

Την Ελλάδα εκπροσωπούσαμε τα μέλη του ΔΣ Θεόφιλος Ρόζεμπεργκ (αργότερα πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου) κι εγώ, καθώς και ο Σωτήρης Σωτηρόπουλος μέλος της Εταιρείας. Το βιβλίο μου «Γρηγόρης Λαμπράκης ο πρωτοπόρος ειρηνιστής γιατρός» είχε μόλις παραδοθεί από το τυπογραφείο, δεν είχε ακόμη παρουσιαστεί στην Ελλάδα και πήρα μαζί μου κάποια αντίτυπα να παραδώσω στους ξένους συναδέλφους μας, που μάλλον γνώριζαν το Λαμπράκη από το φιλμ Ζ του Κώστα Γαβρά.

Ταξιδέψαμε αεροπορικά μέχρι Ζυρίχη κι από εκεί με τα εκπληκτικά τότε για μας σε ακρίβεια χρόνου ελβετικά τρένα μέχρι την πεντακάθαρη μέχρι βαθμού αποστειρώσεως Βασιλεία που μας υποδέχθηκε με τη θαμπάδα ιμπρεσιονιστικού πίνακα. Είναι εντυπωσιακό πώς τα καταφέρνουν και διατηρούν πεντακάθαρα και νοικοκυρεμένα ακόμη και τις παράγκες και τα εργοτάξια, ενώ στολίζουν με πάντα ανθισμένα λουλούδια και τις πιο απίθανες γωνιές.

Με εντυπωσίασε μια επιγραφή στα εκδοτήρια εισιτηρίων των τρένων σύμφωνα με την οποία τα παιδιά μέχρις 6 ετών ταξίδευαν δωρεάν συνοδευόμενα οπωσδήποτε από ενήλικο, 6-16 πλήρωναν μισό εισιτήριο, όπως και οι σκύλοι!!!

Θεοφιλος Ροζεμπεργκ Σωτήρης Σωτηρόπουλος

Η πρώτη συγκέντρωση της ολομέλειας έγινε σε ένα επισκοπικό μεσαιωνικό μέγαρο και ήταν εντυπωσιακή η αναλογία των νέων ανθρώπων που συμμετείχαν ενεργά στο αντιπυρηνικό κίνημα, η φιλική ατμόσφαιρα και ο ενθουσιασμός που μας αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή. δεν υπήρχαν από καθέδρας απόψεις, τα αγγλικά ήταν για τους περισσότερους δεύτερη γλώσσα και δεν υπήρχε πρόβλημα αν δεν τα μιλούσες σαν γηγενής εγγλέζος, ενώ όλοι ήθελαν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και ν’ ακούσουν τους άλλους πολύ περισσότερο αν ερχόντουσαν από εντελώς διαφορετικό περιβάλλον. Την έναρξη του Συνεδρίου έκανε με εμπνευσμένη, λογοτεχνικά άρτια και επιστημονικά τεκμηριωμένη ομιλία ο αμερικανός ιδρυτής της IPPNW διάσημος καθηγητής καρδιολογίας Bernard Lown (ο σοβιετικός συνιδρυτής ήταν ο Evgeni Chazov) και καταχειροκροτήθηκε από την ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα. Οι ελβετοί ομιλητές με θέμα «ο ρόλος των μικρών κρατών στην παγκόσμια ειρήνη» αναλώθηκαν στη δική τους θέση. Αγνοούσα το γεγονός ότι η Ελβετία πριν από 2 χρόνια έκανε δημοψήφισμα και αποφάσισε να ΜΗΝ είναι κράτος μέλος του ΟΗΕ.. 

μπροστά από το πλοίο με Θεόφιλ Ροζεμπεργκ

Επιβιβαστήκαμε σε πλοία που έμοιαζαν μικρά, αλλά χωρούσαν 300 άτομα το καθένα. Ήταν τριώροφα και καθαρά σα να βρίσκεσαι σε χειρουργείο. Στο κάτω μέρος βρισκόταν η τραπεζαρία, που τα παράθυρά της, με λουλούδια και λάμπες στολισμένα σχεδόν ακουμπούσαν το νερό. στον πρώτο όροφο ήταν οι καμπίνες στενάχωρες αλλά όλες με προσωπική τουαλέτα, και ο πάνω όροφος είχε σαλόνια και βεράντες στα οποία γινόντουσαν όσο ταξιδεύαμε τα meeting των συνέδρων.

Η κάθοδος του Ρήνου γίνεται μέσα από κανάλια. Όταν το πλοίο βγαίνει στ’ ανοιχτά αναπτύσσει ταχύτητα ενώ αργότερα σταματά σε ειδικές δεξαμενές που λειτουργούν σαν ασανσέρ που μεταφέρουν σε διαφορετικό επίπεδο πλεύσης. 

Το πρώτο πρωί παρουσίασα το βιβλίο μου για το Λαμπράκη σε μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με γιατρούς από διάφορα κράτη. Εντυπωσιάστηκαν γιατί ακόμη κι εκείνοι που είχαν δει το Ζ (και ήταν πολλοί) αγνοούσαν την πραγματική ιστορία. περισσότερο ενθουσιάστηκαν ένας Ιταλός κι ένας Βέλγος γιατρός, ο οποίος είπε ότι θα δημοσιεύσει γιαυτό στον Βελγικό τύπο.

με τους Τουρκους συναδέλφους

Σε αυτή τη συνάντηση γνώρισα για πρώτη φορά τους Τούρκους συναδέλφους, (Leziz Onaran με το σύζυγό της και Ferruk Yavouz) οι οποίοι είχαν έλθει ανεπίσημα, σαν τουρίστες, επειδή η κυβέρνηση δεν τους αναγνώριζε επίσημα σαν σωματείο και με τους οποίους δημιουργήσαμε στενή φιλική σχέση με πολλές κοινές εκδηλώσεις  για την ειρήνη σε περιόδους κρίσης, κατά των πυρηνικών όπλων και κατά της κατασκευής του πυρηνικού εργοστασίου στο Ακούγιου. όλα τα χρόνια που ακολούθησαν.

με τούρκους και γερμανού συναδέλφους

Πολύ ενδιαφέρον έδειξε και ο Βούλγαρος εκπρόσωπος ο οποίος είπε ότι ο πρόεδρος της Βουλγαρικής Ακαδημίας Μάλεφ, ήταν και επίτιμος πρόεδρος του Βουλγαρικού κλάδου της IPPNW, και θα ήθελαν να διοργανώσουν Διαβαλκανικό συνέδριο στη Σόφια.

Ο Βέλγος αντιπρόσωπος είπε ότι αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη ογκώνεται ένα φασιστικό κλίμα. Στο Βέλγιο οι φασίστες κέρδισαν 17% στις εκλογές και οι ξένοι εργάτες αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα λόγω του ρατσισμού που έχει επικρατήσει. 

Το Στρασβούργο είναι μια γοητευτική πόλη με παλιά οικήματα και κουκλίστικες γωνιές στα κανάλια. Η εκδήλωση του Συνεδρίου έγινε στο γεμάτο αμφιθέατρο της Ιατρικής Σχολής με θέμα την «εικόνα του εχθρού που σχηματίζεται στα παιδιά, ενώ το απόγευμα ο δήμαρχος μας παρέθεσε δεξίωση στο Δημαρχείο που ήταν παλάτι. 

Ενώ για μας το θέμα των πυρηνικών όπλων είναι προτεραιότητα για τους περισσότερους ευρωπαίους το θέμα της πυρηνικής ενέργειας και της μόλυνσης του περιβάλλοντος επικρατούν. Όπως είπε ο Βέλγος εκπρόσωπος δεν είναι ανάγκη να γίνει πυρηνικός πόλεμος για να εξαφανιστεί η Ευρώπη. Αρκεί συμβατικές βόμβες να πλήξουν τα πυρηνικά εργοστάσια που είναι πολλοί γνωστοί στόχοι. Την αποψή του συμμεριζόταν και ο Βούλγαρος εκπρόσωπος προφανώς επειδή ήξερε τον κίνδυνο του Κοζλοντούι την εποχή που εμείς αγνοούσαμε την ύπαρξή του. 

έξω από το τεράστιο συνεδριακό κέντρο στη Βόννη

Ταξιδέψαμε προς Βόννη με μουντό καιρό και φθινοπωρινό σκηνικό. Αφήσαμε πίσω μας την ατέλειωτη εναλλαγή καναλιών και βιομηχανικών περιοχών και μπήκαμε στην περιοχή με τα υπέροχα κάστρα, τα γραφικά χωριά και τους νοικοκυρεμένους αμπελώνες που θυμόμουν από την Σίσσυ. 

Η Βόννη είναι μια νοικοκυρεμένη καυαρή πόλη που μοσκοβολά επαρχιώτικο πνεύμα και όμως σήμερα είναι πρωτεύουσα της κραταιάς Δυτικής Γερμανίας. Το Πανεπιστήμιο, που ήταν κάποτε ανάκτορο και το σπίτι του Μπετόβεν είναι τα αξιοθέατα της, αν και όλη η παλιά πόλη πεζοδρομημένη έχει διατηρήσει ευλαβικά την προσωπικότητά της και τα αιωνόβια κτίρια μοιάζει σα να χτίστηκαν χθες. 

Το απόγευμα σε μια τεράστια γεμάτη αίθουσα συνεδρίων οι γερμανοί είχαν ετοιμάσει μιαν εξαιρετική εκδήλωση. Με συντονίστρια μια πανέξυπνη τηλεοπτική παρουσιάστρια και συνομιλητές βυλευτές από τα κόμματα των Πρασίνων, Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών και αντιπρόσωπο της IPPNW συζητήθηκε το θέμα της απόσυρσης των πυρηνικών όπλων. Ο Χριστιανοδημοκράτης έκανε τη γκάφα να απειλήσει με κάθοδο των Κοζάκων στη Γερμανία και γιουχαίστηκε από την γεμάτη αίθουσα. Και όμως αυτός ο βουλευτής ανήκει στην πλειοψηφία και είναι υπεύθυνος για θέματα εξοπλισμών. Ακούστηκαν πράγματα που ποτέ δεν πίστευα ότι θα τα εκφωνούσαν Γερμανοί πολίτες. Για παράδειγμα ειπώθηκε η διακήρυξη της IPPNW ότι τα πυρηνικά είναι όπλα γενοκτονίας ακριβώς όπως οι θάλαμοι αερίων. Στο τέλος μάλιστα μια γυναίκα σηκώθηκε και είπε «Εγώ που επέζησα από τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο τρομάζω με αυτά που είπατε κύριοι βουλευτές. Φοβάμαι ότι θα επαναλάβετε τα ίδια ακριβώς λάθη».

Στα σύνορα με την Ολλανδία για πρώτη φορά τα πλοία σταμάτησαν για έλεγχο διαβατηρίων και μας απαγόρευσαν να ανεβούμε στο κατάστρωμα. Μέχρι τότε δεν είχαμε καταλάβει ΄το περνάμε σύνορα. 

Στο στρογγυλό τραπέζι πάνω στο πλοίο ακούστηκαν πολύ ενδιαφέροντα για τα οικονομικά των εθνικών κλάδων. Οι Άγγλοι πληρώνουν  κάθε μέλος 150 Λίρες το χρόνο και στις 6 Αυγούστου (ημέρα Χιροσίμα) καταθέτουν το μεροκάματό τους. Οι δυτικογερμανοί πληρώνουν 20 μάρκα το μήνα μέσω τραπεζικού λογαριασμού. Στην Τσεχοσλοβακία εκτός από τις συνδρομές των μελών τους ενισχύονται και από τους Ιατρικούς Συλλόγους για τη διεξαγωγή συνεδρίων. Το ίδιο και οι Ανατολικογερμανοί που παίρνουν επιχορήγηση από τους Ιατρικούς συλλόγους ενώ δεν πληρώνουν συνδρομή τα μέλη μόνο εγγραφή 20 μάρκα. Στην Ελβετία πληρώνουν συνδρομή τα μέλη αλλά και ζητούν πρόσθετη ενίσχυση μέσω των εντύπων τους. Οι Ούγγροι βγάζουν έξτρα λεφτά χρεώνοντας τις εμφανίσεις τους σε τηλεοπτικές εκπομπές, αν και ανήκουν στο ανατολικό μπλοκ. Στη Σουηδία η συνδρομή είναι 50 μάρκα ενώ παίρνουν επιχορηγήσεις τόσο από το κράτος όσο και από τις ιατρικές Εταιρείες. Στην Ελλάδα εκείνη την εποχή παίρναμε επιχορηγήσεις για συνέδρια από το κράτος και φαρμακευτικές εταιρείες ενώ υπήρχε και συνδρομή μελών. Αργότερα πήραμε απόφαση να μη ζητάμε χρήματα ούτε από το κράτος ούτε από τις φαρμακευτικές εταιρείες για να έχουμε ανεξαρτησία έκφρασης.

Η Ολλανδία είναι μια επίπεδη χώρα πράσινη αλλά κάπως πληκτική. Αν και δεν έχει χαμηλά σύννεφα ο ουρανός είναι θαμπός. Γη κομμένη σε φέτες από υδάτινα μαχαίρια. Πράσινο κι οι αγελάδες σεργιανούν πλάι στο κανάλι. Τα σπίτια με σκοτεινόχρωμες σκεπές κι οι δρόμοι σκαρφαλωμένοι στ’ αναχώματα. Αναρωτιέμαι τι ψυχολογία μπορεί να έχουν τούτοι οι άνθρωποι που καθημερινά κλέβουν γη από τη θάλασσα. Για μας η θάλασσα είναι θεότητα. Εδώ που το νερό κι ο ουρανός είναι γκρίζα, οι φράχτες προχωρούν μέσα στο νερό μοιράζοντας την αγέννητη ακόμα στεριά. Τα πλοία κοντόχοντρα και μακριά , τα σπίτια κρυμμένα πίσω από τ’ αναχώματα. 

Στο Ρότερνταμ η κατάληξη του συνεδρίου. Μια πόλη που βομβαρδίστηκε πολύ σχεδόν ισοπεδώθηκε κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκόσμιου πολέμου. Γιαυτό και επέλεξαν την εκκλησία στο Ρότερνταμ, που μόλις ανακαινίστηκε για την καταληκτική ολομέλεια του Συνεδρίου μας. Περπατήσαμε αρκετά στην πόλη πριν καταλήξουμε στο ιστορικό δημαρχείο όπου ο δήμαρχος μας πρόσφερε πολύ καλό κρασί. Στην εκκλησία είχε και συναυλία με το εκκλησιαστικό όργανο πριν από τις ομιλίες και συντελούντος του προηγηθέντος εκλεκτού οίνου βρήκα την ευκαιρία να αποδράσω σε μια πόρτα που οδηγούσε σε μια σκάλα στριφογυριστή που την ανέβηκα με την επίγνωση να σβήσουν ξαφνικά τα φώτα και να μη ξέρω που να πάω. Η ατμόσφαιρα μου θύμιζε Παναγία των Παρισίων. Τα σκαλιά οδηγούσαν στον όροφο που στεγάζει το Όργανο και από κει συνέχιζαν μέχρι το καμπαναριό απ’ όπου αναδυόταν το απόλυτο σκοτάδι. Βιάστηκα να επιστρέψω στην αίθουσα ακούγοντας το μεγάφωνο του πρώτου βρετανού εισηγητή. 

Η πρώτη μου επαφή με την οικογένεια της IPPNW στάθηκε πολύ διδακτικότερη από οποιαδήποτε περιηγητική εμπειρία. Όμως από την αρχή αμφέβαλα αν μπορούμε να πιέσουμε αποτελεσματικά διαμορφώνοντας το μέλλον του κόσμου.

Οι δυτικογερμανοί αντιμετώπιζαν με ειρωνική δυσπιστία τους ανατολικογερμανούς. Οι Ανατολικοευρωπαίοι παρουσιάζουν διχασμό. Στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους είναι γκρινιάρηδες, ενώ στις δημόσιες ενθουσιώδεις. Όλα πάνε καλά, περίφημα ισχυρίζονται, όταν εκπροσωπούν τη χώρα τους. Τίποτε δεν πάει καλά, λένε όταν απομονωθούν. Από την άλλη οι δυτικοί παριστάνουν τους ανεξάρτητους κι αδέσμευτους, μιας κι έχουν εξασφαλίσει την οικονομική τους αυτάρκεια. Δεν ξέρω μέχρι που φθάνει το όραμα της Ελευθερίας των δυτικών κρατών, όμως αυτή η αμφιβολία που κάθε ταξίδι μου γεννά είναι πάντα γόνιμη. Ίσως τα ταξίδια βοηθήσουν και στη βελτίωση της ζωής στην Ελλάδα. 

Το Συνέδριο βοήθησε πολύ στην προσέγγιση ανθρώπων από εντελώς διαφορετικές χώρες. Ενδιαφέρον είχε μια συζήτηση που είχα μ’ έναν Ελβετό για τη μόλυνση του περιβάλλοντος. Στην Ελβετία, μου είπε είχαν μεγάλο πρόβλημα γιατί οι τράπεζες και τα γραφεία έχουν καταλάβει το κέντρο των πόλεων και ο κόσμος μένει μακριά. Έτσι αναγκάζονται να χρησιμοποιούν αυτοκίνητα και οι ρύποι συγκεντρώνονται στα βουνά, όπου ο ήλιος κάνει φωτοχημική αντίδραση, όπως στην Αθήνα, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν τα δάση, που στηρίζουν τα βουνά. Έτσι απειλείται η επιβίωση οικισμών και ξοδεύονται τεράστια ποσά για να ξαναδημιουργηθούν τα δάση. Μου είπε ακόμη ότι στη χώρα τους γίνονται πολλά δημοψηφίσματα όμως συνήθως δεν συμμετέχει πάνω από το 15% του εκλογικού σώματος. Οι πιο πολλοί Ελβετοί είναι αδιάφοροι. Αν και σε δημοψηφίσματα με σοβαρό αντίκτυπο επιβάλλονται πρόστιμα σε όσους δεν ψηφίζουν είναι πολλοί εκείνοι που προτιμούν να πληρώσουν το πρόστιμο παρά να προσέλθουν στις κάλπες. Έτσι η γνώμη του εκλογικού σώματος επηρεάζεται εύκολα από κάποιες κοινωνικές ομάδες κυρίως το κεφάλαιο. 

Τότε στην Ελλάδα ακόμη ψηφίζαμε με φανατισμό και όσοι αργότερα υποστήριζαν το ΔΕΝ ψηφίζω ακόμη πήγαιναν στο νηπιαγωγείο. 

Μέσα από την οικογένεια της IPPNW έμαθα ν’ αφουγκράζομαι τι συμβαίνει γύρω μου στον κόσμο που πια είναι τόσο μικρός κι οι πυρκαγιές εύκολα εξαπλώνονται και η ραδιενέργεια όπως και οι ασθένειες πλέον δε γνωρίζουν σύνορα. Οι εμπειρίες των άλλων συνήθως ήταν αστραπές του δικού μας μέλλοντος. Κυρίως στην αγκαλιά της IPPNW παρηγορήθηκα από τη μοναξιά και τη γύμνια των ιδεών που συνήθως ένιωθα να με πνίγουν στην Ελλάδα. Παρ ότι οι κατακτήσεις μας όλα αυτά τα χρόνια (από το 1973 που εντάχθηκα) μας δικαίωσαν αποφέροντας 2 Νόμπελ ειρήνης και την πρόσφατη πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών όπλων στον ΟΗΕ, δεν είναι λίγες οι φορές που σαν τις Κασσάνδρες μάταια παλεύαμε να προλάβουμε πολέμους που ήλθαν κι επιμένουν να υπάρχουν. Επειδή τελικά η ζωή δεν τελειώνει με οποιαδήποτε νίκη ή ήττα σε οποιαδήποτε προσπάθεια. Η ζωή είναι αγώνας μέχρι τέλους. Και μόνο μέσα από τους αγώνες η ζωή δικαιώνει την ύπαρξή της.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου