Απάθρωπη ζωοφιλία

ΑΠΑΝΘΡΩΠΗ ΖΩΟΦΙΛΙΑ

          Η σχέση του ανθρώπινου είδους με το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο ήταν πάντα ανταγωνιστική. Η εβραϊκή Γένεση που επηρέασε και τις θυγατρικές θρησκείες, όπως ο Χριστιανισμός, τοποθετούσε τον άνθρωπο απόλυτο κυρίαρχο των φυσικών και ζωικών πόρων του πλανήτη. Ο άνθρωπος είναι ζώο θηλαστικό, σαρκοβόρο κι άπληστο. Είναι το μόνο είδος που σκοτώνει για διασκέδαση και όχι απλώς για να εξασφαλίσει την επιβίωσή του. Ο άνθρωπος ήταν αρχικά κυνηγός και μάλιστα ανασφαλής σ’ ένα κόσμο βίαιο. Η καλλιέργεια της γης τον ανάγκασε να διαχωρίσει τα ζώα σε χρήσιμα κι επιζήμια. Τα χρήσιμα μπορούσε νάναι συντροφικά (όπως ο σκύλος) ή αναλώσιμα (κατοικίδια προορισμένα για τροφή, ένδυση, καλλωπισμό, διασκέδαση κι επιστημονικά πειράματα).

Η αστικοποίηση κι η μόδα των ανατολικών θρησκειών οδήγησαν πρόσφατα τους ανθρώπους σε μιαν αναθεώρηση της στάσης τους προς τα ζώα. Έτσι ο μοναχικός κάτοικος της πολυκατοικίας επενδύει ψυχολογικά στο σκυλί που φυλακίζει στο μπαλκόνι του (φθάσαμε στο σημείο να διαφημίζονται σαν κατοικίδια σε διαμερίσματα ερπετά και στρουθοκάμηλοι!) και φθάνει στο σημείο να διακηρύττει την ψυχική ανωτερότητα των ζώων, αφού δεν είναι απρόβλεπτα και κυρίως αχάριστα (!) όπως οι άνθρωποι. Έτσι εξ ορισμού κάθε ζώο είναι  ευγενέστερο από τον άνθρωπο. Έτσι εισάγεται σαν πρότυπο προς μίμηση η αντιφατική φιλοσοφία των Ινδών που πεθαίνουν από την πείνα λατρεύοντας τις αγελάδες και που στα μοναστήρια τους ταίζουν με το αίμα τους τα έντομα, ενώ θεωρούν τις γυναίκες τόσο βρώμικες, ώστε οι γιόγκι να εφαρμόζουν τεχνικές αναρρόφησης του σπέρματος από τον κόλπο όποτε υποκύψουν στον πειρασμό του σεξ.

Σε μια πόλη που άνθρωποι κοιμούνται στους δρόμους και πεθαίνουν αβοήθητοι υπάρχουν άνθρωποι που συγκινούνται μόνο από το θέαμα των νεκρών περιστεριών ή των πεινασμένων σκύλων. Το δελφίνι που χάνει τον προσανατολισμό του κι η φώκια που εξόκειλε είναι για τα ΜΜΕ σημαντικότερη είδηση από τις εκατόμβες των νεκρών από θεομηνίες, λιμούς ή πολέμους. Τα εκατομμύρια καραβίδων που αυτοκτόνησαν στις ακτές της Αυστραλίας είναι θεαματικότερη είδηση από τις δεκάδες των νεκρών από ναρκωτικά και την ώρα που τα παιδιά μας εκπαιδεύονται να χτίζουν φωλιές για τα χελιδόνια οι τηλεοπτικοί οχετοί προβάλουν τις σαδιστικές μεθόδους αντεκδίκησης των συγγενών θυμάτων μανιακού δολοφόνου και δυσφορούν γιατί -στις μέρες μας- μια δεκαεννιάχρονη στην Αθήνα γέννησε στη μπανιέρα ένα μωρό και το πέταξε απ’ το φωταγωγό στον ακάλυπτο ελπίζοντας  ότι «κάποιος θα το φροντίσει».

Στην καταναλωτική μας κοινωνία μια κερδοφόρα βιομηχανία «οικολογικών» προϊόντων στηρίζεται στη διαφήμιση «μη πειραμάτων σε ζώα» πλουτίζοντας από την καλλιεργημένη ευαισθησία ανθρώπων ξεκομμένων από τη φύση, που  αγοράζουν σε μπουκαλάκια πλαστικά την ομορφιά της φύσης, εθελοτυφλώντας στη σκληρότητα με την οποία η φύση φέρεται στους θεράποντές της. Ενώ οι αγρότες κι οι ψαράδες γερνούν πρόωρα για ν’ αποσπάσουν με τόσες δυσκολίες απ’ τη φύση την τροφή όλων μας, οι διαφημίσεις προβάλλουν καλλονές να λούζονται σε καταρράκτες και διαλαλούν την επιστροφή στον πρωτογονισμό  μέσα από τις τηλεοπτικές οθόνες. Έτσι  καταναλώνοντας, γινόμαστε οπαδοί της πλαστικής Οικολογίας, σε πλήρη αντιστοιχία με τους οπαδούς των σπορ που «αθλούνται» ζητωκραυγάζοντας από τον καναπέ τους χρυσοφόρους επαγγελματίες που με τις υπερβολές του πρωταθλητισμού καταστρέφουν την υγεία τους στο παζάρι της εφήμερης δόξας.  

Όμως δυστυχώς παρά τις αστήρικτες «αποδείξεις» κάποιων οικολόγων η πρόοδος της Ιατρικής στηρίχτηκε ακριβώς στη θέση του ότι ο άνθρωπος δεν είναι παρά η εξέλιξη της ζωικής αλυσίδας. Κάθε πείραμα σε κάθε επιστημονικό τομέα εφαρμόζεται πάντα στα ζώα. Μια σκυλίτσα η Λάικα ήταν ο πρώτος επιβάτης του διαστήματος, στα ζώα πρωτομάθαμε ανατομία, στα ζώα εξακολουθούμε και δοκιμάζουμε τα φάρμακα και τα γενετικά μας πειράματα τύπου Ντόλλυ, από τα ζώα παίρνουμε πολύτιμα εμβόλια και ορρούς που σώζουν ανθρώπινες ζωές και φυσικά πρώτα πάνω σε ζώα δοκιμάζουμε τα εμβόλια και τα φάρμακα κατά του AIDS. Βέβαια σήμερα εκτιμούμε σα βαρβαρότητα το πείραμα του Παβλώφ που άνοιξε σωληνάκι στο στομάχι κάποιου σκύλου και μετρούσε τις αντανακλαστικές εκκρίσεις του ζώου και μόνο από την θέα ή την οσμή της τροφής. Χάρη όμως σ’ αυτά τα πειράματα εφαρμόστηκαν αργότερα οι τεχνικές της βαγγοτομής που ανακούφισαν κάποιους ελκοπαθείς. Σήμερα λέμε ότι το έλκος οφείλεται στο Ελικοβακτηρίδιο και το καταπολεμούμε με αντιβιοτικά, όμως η Επιστήμη υπάρχει ακριβώς επειδή δεν έχει δόγματα, όπως η θρησκεία και μπορεί ν’ αλλάξει δρόμο μόλις μια νέα θεωρία αποδειχθεί στην πράξη σωστότερη.

Η οικολογική απολυτότητα του δόγματος «όχι πειράματα στα ζώα» θυμίζει θρησκευτική προσήλωση και δεν έχει σχέση με την επιστήμη της οποίας προσπαθεί μα μασκαρευτεί το μανδύα. Και βέβαια  όλοι συμφωνούμε στο «όχι το πείραμα για το πείραμα”,  και «όχι σαδισμός στην έρευνα» όμως η Ιατρική είναι από τη φύση της σκληρή και κάθε εκπαιδευόμενος γιατρός έχει ταλαιπωρήσει δυστυχώς ανθρώπους στην προσπάθειά του πχ να κάνει αιμοληψία ή να ράψει κάποιο μικρό τραύμα. Ολόκληρες γενιές εκπαιδευμένων μάγων κατά τη διάρκεια της χούντας επάνδρωσαν τα αγροτικά ιατρεία της χώρας με μόνο όπλο την απειρία τους, το τότε νοσοκομείο Λοιμωδών στην Αθήνα λειτουργούσε με ένα ανειδίκευτο γιατρό και δεχόταν 10-15 εγκεφαλίτιδες την ημέρα (μέχρι και 5 θανάτους ημερήσια από έλλειψη πείρας και υποδομής) και την ίδια ώρα τα σκυλιά κυκλοφορούσαν λεύτερα στον περίβολο τρώγοντας και διασπείροντας τ’ αποφάγια των χανσενικών δαγκώνοντας τα παιδιά της αγίας Βαρβάρας που ερχόντουσαν για την ταλαιπωρία του αντιλυσσικού (και λοιπόν; Τα περισσότερα ήταν γυφτάκια, έλεγαν κάποιοι) και όλοι δήλωναν αναρμοδιότητα επί του θέματος των αδεσπότων κυνών. Από τότε η σκυλίσια ζωή ήταν ακριβότερη απ’ των ανθρώπων και φαίνεται ότι εξακολουθεί να είναι έτσι τα πράγματα. 

Από σκόπιμη διαστρέβλωση της  συλλογικής εμπειρίας φθάσαμε σε μιαν ιεροποίηση της «ψυχής» κάποιων επιλεγμένων ζώων, που θυμίζει την ινδουιστική προσήλωση στις ιερές αγελάδες ή τη μουσουλμανική κι εβραϊκή απέχθεια για τους ακάθαρτους χοίρους. Όμως αν πρέπει να θεωρήσουμε κάθε Ζωή ιερή τότε θα πρέπει ν’ απαρνηθούμε τη δική μας επιβίωση (έμβια είναι κι οι ιοί και τα μικρόβια)  και να μιμηθούμε τους βουδιστές μοναχούς που δεν κάνουν βήμα μπρος απ’ το φόβο ότι θα πατήσουν κάποιο μυρμήγκι. Και πώς μπορούμε να θεωρούμε χρήσιμη τη μυοκτονία και τα εντομοκτόνα και να μας πιάνει ευαισθησία μόνο για τα περιστέρια, που περιβάλλονται με φωτοστέφανο αθωότητας (σύμβολα της ειρήνης γαρ) και γιαυτό δικαιούνται να καταστρέφουν κάθε οικοδομή, να ρυπαίνουν ανεξέλεγκτα κάθε ακάλυπτο και να προστατεύονται επιλεκτικά (ακόμη κι όταν λούζουν με κουτσουλιές τους ζητιάνους των πεζοδρομίων) από τους αυτόκλητους οικολόγους κομάντος. Όσο για την αιματηρή τουριστική διαφήμιση- δυσφήμισης των κυνηγών γούνας, ποιος μας πείθει για τον αλτρουισμό των ξεπεσμένων σταρ, όταν οι κατασκευαστές «οικολογικών» ήτοι πλαστικών γουνών θησαυρίζουν και γιατί κανείς δε στρέφεται και κατά της βιομηχανίας δέρματος; Μήπως το δέρμα δεν είναι ζωικό ένδυμα; 

Όλοι συμφωνούμε ότι ο άνθρωπος κάνει πολλά εγκλήματα για τη ματαιοδοξία του. Όμως η γούνα για κάποιες περιοχές της γης είναι το ένδυμα που επέτρεψε στον άνθρωπο να επιβιώσει σαν είδος. Δε μπορούμε να πάψουμε να χρησιμοποιούμε και τη γούνα, όπως δε θα πάψουμε να τρώμε το κρέας. Μπορούμε να προστατέψουμε κάποια είδη που βαίνουν προς εξαφάνιση και να «εξανθρωπίσουμε» το «φόνο» που μας χορταίνει. Όποιος έχει ζήσει σε χωριό δε μπορεί να ξεχάσει την εικόνα του ακέφαλου πουλερικού που εξακολουθεί ν’ αναπηδά στη ματωμένη αυλή, στοιχειώνει στα όνειρά του, μέχρι να μάθει ότι κι ο άνθρωπος το ίδιο αναπηδά κάτω απ’ το μαχαίρι.

          Ο οίκτος είναι πράγματι ανθρώπινο συναίσθημα. Στη Φύση ισχύουν κανόνες επιβίωσης όχι του ισχυρότερου, αλλά του ικανότερου σε προσαρμογή. Όλοι συμφωνούμε ότι η άσκοπη βία ή ταλαιπωρία των ζώων, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, δεν αποτελούν εχέγγυα πολιτισμού. Δυστυχώς ο άνθρωπος εξακολουθεί να βασανίζει οτιδήποτε είναι ασθενέστερο. Τα παιδιά δεν κρεμούν μόνο τενεκεδάκια στην ουρά της γάτας, αλλά διασκεδάζουν κοροϊδεύοντας τους «διαφορετικούς» στην τάξη κι εδώ καλείται η Παιδεία να συμβάλει καλλιεργώντας την ανθρωπιά σ’ έναν απάνθρωπο κόσμο. Δεν εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας στην ευαισθησία αγοράζοντας κλωσοπουλάκια τις παραμονές του Πάσχα, ούτε οδηγώντας τα στη διασκέδαση του τσίρκου. Από την άλλη όμως είναι τουλάχιστον ύποπτη η φιλοζωϊκή φιλολογία, όπως εκφράζεται μέσα από τις ειδικές μόνιμες στήλες των εντύπων, όπου  κάθε κεραμιδόγατος αποκτά μεγαλύτερη αξία στα μάτια των βολεμένων αστών από τα προσφυγάκια που πέφτουν σαν ακρίδες στο παρμπρίζ ή τους γέρους που ζητιανεύουν στα πεζοδρόμια. Και είναι γεγονός ότι οι στρατευμένοι φιλόζωοι ανήκουν πάντα στους έχοντες και κατέχοντες. Όπου ο άνθρωπος παλεύει για να επιβιώσει (και το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της γης όπως ξέρουμε λιμοκτονεί) τα φιλοζωικά αισθήματα είναι είδος πολυτελείας.

         Τα ζώα είναι συγκάτοικοί μας σ’ αυτό τον πλανήτη. Υποτίθεται ότι ο άνθρωπος ξεχωρίζει απ’ αυτά χάρη στη λογική που έχει προικιστεί. Κι αυτός ο κοινός νους πρέπει να μας διατηρεί την ισορροπία του μέτρου. Γιατί όταν ξεφεύγουμε απ’ το χρυσό κανόνα η θεμιτή προσπάθεια της προστασίας της φύσης  καταλήγει στη γελοιότητα.

Mαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου