Αγκυρα 20 χρόνια μετά

Άποψη της Αγκυρας με μοντέρνο εμπορικό κέντρο Περισσότερες γυναίκες κυκλοφορούν χωρίς μαντήλι παρά την προπαγάνδα

Άγκυρα 20 χρόνια μετά

Ήταν Σεπτέμβρης 1994 όταν είχα επισκεφθεί για τον εορτασμό της Παγκόσμιας ημέρας ειρήνης της Άγκυρας προσκεκλημένη του τουρκικού κλάδου της IPPNW και φιλοξενούμενη στο σπίτι του γενικού γραμματέα της οργάνωσης Derman Bozdok.

Οι τούρκοι μας μοιάζουν σε πολλά, όπως πρόσφατα ανακαλύψαμε από τα τουρκικά σήριαλ. Παραμένουν φιλόξενοι και ευγενικοί. Το μέσο αστικό σπίτι που με φιλοξένησαν, στο δωμάτιο της μοναχοκόρης τους, ήταν ένα τριάρι σε μια γιγάντια πολυκατοικία στα όρια της πόλης, που τότε ήταν φθηνό. Με είχε παραξενέψει τότε ότι υπήρχε παροχή γκαζιού με κάτι γιγάντιες μπουκάλες στην είσοδο του κάθε διαμερίσματος και τ’ ότι μόλις μπεις βγάζεις τα παπούτσια σου και βάζεις παντόφλες.

παραδοσιακό γυάλισμα παπουτσιών στο δρόμο

Η Άγκυρα. αν και πρωτεύουσα είχε κάτι το επαρχιώτικο, σε σύγκριση με την Πόλη, που παραμένει  κορωνίς των πόλεων και όχι μόνο στην Τουρκία. Καταπληκτικό μουσείο, πολλοί ελεύθεροι χώροι, μοντέρνο προεδρικό μέγαρο, το μνημείο του Ατατούρκ, όπου τα τουρκόπουλα ντυμένα μασκαραδάκια επισκέπτονται την ημέρα που κάνουν περιτομή, πεζόδρομοι όπου όπως το Χαυντ πάρκ γίνονται συζητήσεις και ανοικτές εκδηλώσεις κυρίως από αριστερούς κύκλους, όλα αυτά δεν ταράζουν τους χαλαρούς ρυθμούς των κατοίκων της.

το Χάυντ παρκ της Αγκυρας σήμερα

στο "Χάυντ παρκ" της Άγκυρας πριν 20 χρόνια

20 χρόνια μετά με την ευκαιρία του Ευρωμεσογειακού Φόρουμ επισκέφθηκα ξανά την Αγκυρα. Στο μεσοδιάστημα είχα επισκεφθεί πολλές φορές την Πόλη καλεσμένη του Πατριαρχείου για τα Σεμινάρια προστασίας του περιβάλλοντος στη Χάλκη και τα γοητευτικά παράλια της Μικράς Ασίας.

πρωί πρωί ο εποχούμενος οδοκαθαριστής στους δρόμους της Αγκυρας

Η αλλαγή στην Τουρκία είναι εντυπωσιακή και εξηγεί την επιβίωση του Ερντογάν παρά τα σκάνδαλα.

αεροδρόμιο Σμύρνης

Πήγα με πτήση της οικονομικής εταιρείας Pegasus (ξεχάσαμε να εξασφαλίσουμε το κοπυράιτ στον Πήγασο) μέσω Σμύρνης με αναμονή 5 ώρες.

Το αεροδρόμιο της Σμύρνης κάνει το «Ελ. Βενιζέλος» να μοιάζει χωριάτης νάνος.

αεροδρόμιο Αγκυρας

Ωραιότατα εστιατόρια και χώροι αναψυχής, πολλοί χώροι προσευχής, αλλά χωρίς τσάμπα ίντερνετ. Παραδόξως - όπως μου εξήγησαν αργότερα- όλα τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ έχουν σε κάθε θέση πρίζα για το κομπιούτερ και δωρεάν Ίντερνετ έτσι που να μπορούν να δουλεύουν όσοι ταξιδεύουν από πόλη σε πόλη και οι αποστάσεις είναι μεγάλες.

Στο διεθνές αεροδρόμιο δεν πουλούν οινοπνευματώδη στα εστιατόρια. Το ίδιο συμβαίνει και στα εστιατόρια της πόλης. Στο Φόρουμ μας έκαναν Κοκτέιλ πάρτυ με πολλά μεζεδάκια και ποικιλία αναψυκτικών (το κοκτέιλ προφανώς αφορούσε τη μείξη των φρούτων) αλλά χωρίς κανένα αλκοολούχο! Όπως μου εξήγησαν οι ντόπιοι αργότερα είναι ο τρόπος που ο Ερντογάν επιβάλει τον ισλαμισμό βήμα μα βήμα. Τα μαγαζιά που δεν προσφέρουν οινόπνευμα παίρνουν σαν μπόνους φοροαπαλλαγή και άλλα προνόμια.

Φθάσαμε Αγκυρα τη νύχτα και μέσα από το πολυτελές πούλμαν που οδηγεί από το ωραιότατο αεροδρόμιο στην πόλη έβλεπες γιγάντιους καταρράκτες φωτός που όταν πλησίαζες διαπίστωνες ότι δεν ήταν παρά τα νέα οικιστικά συμπλέγματα της Άγκυρας εντυπωσιακά φωτισμένα.

γάμος και στην Τουρκία αμερικανικού στυλ σε ξενοδοχείο

Παντού νέα τζαμιά σχεδόν όλα αντίγραφα της αγια Σοφιάς. Το Ισλάμ δε ντρέπεται να εμπορευθεί, γιατί μόνο έτσι μπορεί να αξιοποιήσει όσα κερδίζει από τις επιχειρήσεις του για την ανακούφιση των ενδεών πιστών και την προσέλκυση νέων. Κοντά στο ξενοδοχείο μας στην παλιά πόλη ήταν το μεγαλύτερο τζαμί.

το μεγαλύτερο τζαμί

τα γραφεία του κόμματος του Ερντογάν απέναντι από την  είσοδο του τζαμιού

Η αύρα και το πούλμαν για τους πανέτοιμους αστυνομικούς 

το σουπερ μάρκετ κάτω από το τζαμί

Στο ισόγειο στεγάζεται τεράστιο σούπερ μάρκετ και το υπόγειο είναι γιγάντιο επί πληρωμή πάρκιν. Απέναντι από την είσοδο του τζαμιού, ένα πολυόροφο κτίριο με τη φωτογραφία του Ερντογάν στεγάζει τα γραφεία του κόμματός του και φρουρείται από αύρα από αυτές που βλέπουμε στα επεισόδια των διαδηλώσεων.

Η Τουρκία έχει προχωρήσει στην ιδιωτικοποίηση πολύ περισσότερο από μας. Απέναντι από το ξενοδοχείο ήταν ένα νεοκλασσικό κτίριο που στέγαζε σχολείο. Η αυλή του τ’ απογεύματα και τα σαββατοκύριακα ήταν πάρκιν (κάτι που γίνεται στα τουριστικά μας νησιά αλλά δωρεάν). Στην Τουρκία το σχολείο δεν παίρνει τίποτε από τον ιδιώτη που αξιοποιεί την αυλή του. Ο χώρος νοικιάζεται από το δήμο και ο ιδιώτης εισπράττει με έναν υπάλληλο στην είσοδο!!

Πολλά νέα πολυκαταστήματα, υπόγειες διαβάσεις με μικρομάγαζα μνημεία και τεράστια λουναπαρκ. Σ’ ένα λοφάκι φαινόντουσαν κάποιες θολωτές κατασκευές και μια γιγάντια τουρκική σημαία. Τι είναι; Ρώτησα. «Α monument of our martyrs” Μνημείο των μαρτύρων μας. Ουσιαστικά είναι ένα ηρώον, όπως αυτά που και μεις στήνουμε τιμώντας τους νεκρούς των εθνικών μας αγώνων. Αυτό που με παραξένεψε ήταν η «διαστροφή» στην έννοια της ελληνικής λέξης μάρτυρας από χείλη σε χείλη. Για μας μάρτυρας είναι μόνο ο αθώος που ποτέ δεν επιτίθεται, οι χριστιανοί στο Κολοσσαίο, τα θύματα των Ναζί στο Δίστομο, έστω οι σουλιώτισσες και οι κρητικοί στο Αρκάδι αφού η επιλογή της ζωής ήταν χειρότερη από το θάνατο. Οι στρατιώτες, οι αγωνιστές, οι επαναστάτες, όποιος επιτίθεται για οποιοδήποτε σκοπό, είναι ήρωες αλλά όχι μάρτυρες. Για τους μωαμεθανούς μάρτυρας είναι όποιος θυσιάζεται για την πίστη του θρησκευτική ή εθνική, όποιος δίνει τη ζωή του μαρτυρία στο δικαστήριο της αιωνιότητας.

το σχολείο με την αυλή πάρκιν πρωί πρωί 

Είμαστε τυχεροί, μας είπαν, γιατί δεν έγιναν διαδηλώσεις όσο μείναμε. Οι διαδηλώσεις είναι πια μέρος της καθημερινότητάς τους.

-Δυστυχώς αυτή η κυβέρνηση, «η χειρότερη σε όλη την ιστορία της Τουρκίας» επιβιώνει παρά τα σκάνδαλα, επειδή χρηματοδοτεί γενναία τους φτωχούς ψηφοφόρους της με τη συνεργασία του κλήρου, είπαν οι τούρκοι προοδευτικοί.

Όχι μόνο γιαυτό. Το βιοτικό επίπεδο της μέσης τάξης έχει ανέβει. Πριν από 10 χρόνια σε συνέδριο στην Αττάλεια, οι τούρκοι γιατροί δεν τολμούσαν με τα σαραβαλάκια τους το ταξίδι Αγκυρα Ατταλεια και προτιμούσαν το λεωφορείο. Τώρα βιώνουν την ευημερία που εμείς απολαμβάναμε πριν από την οικονομική κρίση. Έχουν καινούρια ΙΧ, πιστωτικές κάρτες, οι φαρμακευτικές εταιρείες μοιράζουν εταιρικά αυτοκίνητα στους αντιπροσώπους τους, ο κόσμος κυκλοφορεί και ξοδεύει, τα μαγαζιά είναι ασφυχτικά γεμάτα, ενώ η αμφίεση στους δρόμους παρά τις πιέσεις του Ερντογάν στην Αγκυρα είναι πιο δυτικοποιημένη απ’ όσο ήταν πριν από 20 χρόνια. Φοβόμουν ότι θα έβλεπα μιαν ισλαμοποίηση τύπου Αραβικού κόσμου, αλλά ευτυχώς η Τουρκία ακόμη εντάσσει τον Ατατούρκ στη χορεία των εθνικών της αγίων και ακόμη ελπίζει στο δυτικό της προσανατολισμό.

μαυσωλείο Ατατούρκ

Παραδόξως τίποτε δεν είναι φθηνό όπως παλιότερα στην Τουρκία ειδικά στα εστιατόρια τους ανταγωνιζόμαστε και η τιμή της βενζίνης είναι 4,55 Τουρκικές λίρες το λίτρο με αντιστοιχία 10 λίρες 3,5 ευρώ.

Ήταν αναπότρεπτο ότι θα επισκεπτόμουν το σπίτι των παλιών μου φίλων. Η περιοχή έχει εκσυγχρονισθεί, το χωμάτινο πάρκιν έγινε περιποιημένο πάρκιν παιδική χαρά παρέκει και για να μπεις στα κτίρια  και στο χώρο του ιδιωτικού πάρκιν χρησιμοποιείς ηλεκτρονική κλειδαριά. Οι μπουκάλες γκαζιού εξαφανίστηκαν γιατί το κτίριο συνδέθηκε με το δίκτυο, αλλά η τιμή του γκαζιού είναι ακριβή, γιατί μέσα σε αυτή μπαίνουν όλοι οι φόροι.

-Φοβόμαστε, μου είπαν, οι φίλοι μήπως γίνουμε και μεις σε λίγο σαν την Ελλάδα. Όλη αυτή η ανοικοδόμηση με γιγάντιες πολυκατοικίες γίνεται από εταιρείες. Οι άνθρωποι δανείζονται από τις τράπεζες για ν’ αποκτήσουν ένα σπίτι. Αν μειώσουν τους μισθούς δε θα μπορούμε ούτε το γκάζι να πληρώνουμε. Και η κατάσταση στα σύνορα με τη Συρία και το Ιράκ τόσο επικίνδυνη!

το σήμα κατατεθέν της Αγκυρας (από έκθεμα του αρχαιολογικού μουσείου)

Δε μίλησα για τις εντάσεις στο Αιγαίο. Η πολιτική των κυβερνήσεων δε μας εξέφραζε ποτέ, πάντα την πολεμούσαμε μαζί. Ακόμη και τότε με τα Ίμια. Γιατί είμαστε γιατροί κι αυτό που μετρά είναι ο άνθρωπος. Μιλήσαμε για τους νεκρούς των ορυχείων και την ανθρωπιστική κρίση από τους πρόσφυγες της Συρίας, για όσους συνωθούνται στα σύνορα (ο Derman τώρα εκεί δουλεύει) και για όσους πνίγονται στο Αιγαίο. Θυμηθήκαμε τους πετυχημένους μας αγώνες που σταμάτησαν την κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου στο Ακούγιου με συντονισμένη πολυεθνική στήριξη. Παρά τις δυσκολίες δεν παύουν να συνεχίζουν τις καταγγελίες για την απόφαση της κυβέρνησης Ερντογάν να δημιουργήσει νέα στη χώρα τους και είμαστε από την Ελλάδα αλληλέγγυοι σε κάθε πρωτοβουλία που θα σταματούσε τηνκατασκευή του νέου εφιάλτη στα σύνορά μας. Μιλήσαμε για τις 90 πυρηνικές κεφαλές των ΗΠΑ  που παραμένουν στη βάση του Ινσιρλίκ για τα όπλα Απεμπλουτισμένου Ουρανίου που σίγουρα έχει  και ο τουρκικός στρατός, όπως είχε και όπως είχαμε αποκαλύψει το 1999 είχε ήδη χρησιμοποιήσει σε γυμνάσια ο ελληνικός, καταδικάσαμε την καταστροφή των χημικών της Συρίας στη Μεσόγειο (οι τούρκοι νοιώθουν ενοχές γιατί όπως φαίνεται η κυβέρνησή τους εξόπλισε με χημικά τη Συρία). Δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσει το αύριο. Είμαστε σίγουροι ότι τα συμφέροντα μπορεί να εξωθήσουν πάντα την ανθρωπότητα σε δρόμους οδύνης. Μόνη μας βεβαιότητα ότι εμείς όσο ζούμε θα τ’ αντιπαλεύουμε και θα υπερασπιζόμαστε την ειρήνη και την υγεία των ανθρώπων. Και από τις δυο πλευρές του Αιγαίου.

ηλιοβασίλεμα στην Αγκυρα

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου