Ομιλία για την Μαραθώνια πορεία ειρήνης

ο φωτογράφος Τσακιριάν Μπερντς, ο Αντιδήμαρχος και η ομιλήτρια

Ομιλία στο δήμο Αγίας Παρασκευής

Για τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφιών της Μαραθώνιας πορείας Ειρήνης

16-5-2018

Θα ήθελα να ευχαριστήσω το δήμαρχο Αγίας Παρασκευής, συνάδελφο- γιατρό, κο Γιάννη Σταθόπουλο, γιατί -σε μιαν εποχή που ο κόσμος φαίνεται ότι εγκατέλειψε τους μαζικούς αγώνες - με αυτή τη σημαντική έκθεση μας θυμίζει ότι τίποτε δε χαρίζεται.

Είναι ίσως φυσικό, αφού όπως ο Μαραθώνας σήμερα κατέληξε να ταυτίζεται και με το Λαμπράκη, έτσι και οι Μαραθώνιες πορείες ειρήνης εξακολουθούν να έχουν σαν βασικό τους σπόνδυλο τους αγωνιστές συνοδοιπόρους  της Αγίας Παρασκευής.

Τα εγκαίνια της σημαντικής αυτής έκθεσης φωτογραφιών από τις ιστορικές πλέον μαζικές Μαραθώνιες πορείες ειρήνης γίνονται σε μια κομβική στιγμή, που το αντιπυρηνικό και ειρηνιστικό κίνημα βρίσκεται σε σταυροδρόμι.

Από τη μια όλο και συχνότερα εκτοξεύονται από τους ηγέτες (Τραμπ- Πούτιν) ανενδοίαστα απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων, ενώ οι ισχυρές χώρες αυτόκλητα επιτίθενται, όπου θέλουν με πρόσχημα την τήρηση του διεθνούς δικαίου (Ιράκ, Συρία). Από την άλλη η πλειοψηφία των κρατών μελών του ΟΗΕ  αποφάσισε στις 7-7-2017 την πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών όπλων, η οποία σταδιακά επικυρώνεται παρά τις αντιδράσεις των πυρηνικοκατόχων και των ΝΑΤΟικών συμμάχων τους.

Γιαυτή την ιστορική απόφαση κομβικό ρόλο έπαιξε η ICAN, την οποία έχω την τιμή να εκπροσωπώ στην Ελλάδα, και γιαυτό τιμήθηκε με Νόμπελ ειρήνης το 2017. Η ICAΝ είναι ουσιαστικά εγγόνι των ειρηνιστών που πορεύτηκαν με το Λαμπράκη  στο Ολτενμάστον και τον Μαραθώνα και παιδί της τιμημένης με Νόμπελ ειρήνης 1985 IPPNW, της οποίας είμαι πρόεδρος του ελληνικού κλάδου.

Γιατί η IPPNW είναι μια οργάνωση γιατρών, που στα βήματα του Λαμπράκη, αγωνίζεται επί πολλά χρόνια κατά των πυρηνικών και που το 2007, έδωσε τα χέρια με όλο ειρηνιστικό κίνημα (580 ΜΚΟ σε πάνω από 100 χώρες) και δημιούργησε την ICAN, που παλεύει σήμερα για την πλήρη εξαφάνιση των πυρηνικών από τον πλανήτη μας.

Ο Γρ. Λαμπράκης παραμένει σύμβολο για όλους τους ειρηνιστές, αλλά ιδιαίτερα για μας, τους γιατρούς, όχι μόνο με τον μαρτυρικό του θάνατο, αλλά και με την ολοκληρωμένη ζωή του (αφού δεν ήταν ο αποτυχημένος γιατρός, που καταπιάστηκε με τα κοινά για να καλύψει κάποιες του φιλοδοξίες, αλλά αντίθετα ο πρωταθλητής, ο βαλκανιονίκης σε όλους τους τομείς, επιστήμη, αθλητισμό, πολιτική διορατικότητα).

Ο Λαμπράκης εξακολουθεί και παραμένει σύμβολο για όλους μας, αν και δεν ήταν ο μόνος μάρτυρας της Ειρήνης. Η ιστορία του Αντιπυρηνικού Κινήματος στην Ελλάδα είναι κυριολεκτικά γραμμένη με αίμα, αλλά ελάχιστοι το γνωρίζουν.

Ξεκινά με την εκτέλεση του Νίκου Νικηφορίδη στις 5 Μαρτίου του 1951, ο οποίος καταδικάστηκε από το έκτακτο Στρατοδικείο Θεσ/νικης (ο μόνος σε θάνατο από τους 14 αγωνιστές) για το έγκλημα «της απόπειρας διάδοσης ανατρεπτικών ιδεών» επειδή συγκέντρωνε υπογραφές υποστήριξης στην «Έκκληση της Στοκχόλμης» για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων.

Ο Λαμπράκης έγινε μύθος και όχι χάρη στην πετυχημένη ταινία του Γαβρά που τον έκανε γνωστό παγκόσμια. Ανήκε στην πρωτοπορία και παραμένει επίκαιρος. Είχε συνειδητοποιήσει την απλοχωριά της Αριστεράς και αν και κατέβηκε στις εκλογές στον Πειραιά με την ΕΔΑ (με παράνομο το ΚΚΕ) δεν παραδεχόταν την ισοπέδωση του «μόνο η εργατιά είναι καλή», αλλά προπαγάνδιζε την αξία της μόρφωσης, το κύρος της επιστήμης. Εκείνος από τότε βροντοφώναζε για τη βαλκανική φιλία και την ανάγκη ελληνοτουρκικής συνύπαρξης, μιλούσε για την ευθύνη των επιστημόνων μπροστά στον πυρηνικό όλεθρο, σε μιαν εποχή που η εξουσία ήθελε τους επιστήμονες απολιτικούς «αφιερωμένους εις το έργον τους», άρα πειθήνια όργανά της.

Ο Λαμπράκης είχε επίγνωση του κινδύνου, όταν έμπαινε μπροστά στις πορείες Ειρήνης, στην Αγγλία, το Μαραθώνα ή όταν πέρασε το οδόστρωμα για να διαπραγματευθεί την αναίμακτη έξοδο των άλλων ειρηνιστών κείνο το τελευταίο βράδυ στη Θεσσαλονίκη. Δεν έμπαινε μπροστά για να τον πάρουν οι τηλεοπτικές κάμερες, επειδή ήταν ο βουλευτής. Χρησιμοποιούσε τη βουλευτική του ιδιότητα για ν’ ανοίγει δρόμο στους προοδευτικούς ανέμους. Και τους άνοιξε, κι ακολούθησε ο «χρυσούς αιώνας» των αντιπολεμικών διαδηλώσεων, η διεκδίκηση της λευτεριάς και της Δημοκρατίας, η αφύπνιση των νέων, οι Λαμπράκηδες, το τράνταγμα απ’ τα θεμέλια του συντηρητικού κράτους του Παλατιού και της Δεξιάς. Η οργισμένη ερώτηση του Καραμανλή «Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτό τον τόπο;» δεν ήταν παρά η αφετηρία των εξελίξεων. Η δολοφονία Λαμπράκη ήταν η θρυαλλίδα της λαϊκής εξέγερσης.

Το Αντιπυρηνικό Κίνημα μετά τη δολοφονία του φούντωσε τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.  Παντού στον κόσμο οργανωνόντουσαν πορείες και πολύμορφες δράσεις, που συχνά κατέληγαν σε συλλήψεις και τραυματισμούς διαδηλωτών.

Δημιουργούνται Οργανώσεις κατά των πυρηνικών με πρωτοπόρους επιστήμονες στο εξωτερικό, όπως το Ίδρυμα Bernard Russel, Pugwash, IPPNW, η Peaceboat (που μεταφέρει παγκόσμια το μήνυμα των Hibakusha) και στην Ελλάδα, άλλες με σαφώς αντιπυρηνικό χαρακτήρα και άλλες με ευρύτερα ειρηνιστικό όπως ο σύνδεσμος «Γρ Λαμπράκης», η ΕΕΔΥΕ, η ΚΕΑΔΕΑ, ΑΚΕ, ΠΕΑΚΒΑ, η ΠΑΚΑΒ, ΠΙΕΚΒΟ, ΕΓΑΚ η «Επιτροπή ειρήνης διανοουμένων καλλιτεχνών», πρωτοβουλίες κυβερνήσεων (όπως η πρωτοβουλία των 6) βουλευτών, δημάρχων όπως η Mayors for Peace, που μετά από πολύχρονους αγώνες έχουν σαν αποτέλεσμα στον ΟΗΕ τις Αντιπυρηνικές Συμφωνίες που ξεκίνησαν δειλά το 1968 με την πρώτη συμφωνία για τη μη διασπορά των πυρηνικών για να φθάσουν το 1995 στην ΝΡΤ και την πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών το 1996 και στην Πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών όπλων το 2017, που εξακολουθεί να βρίσκεται σε διαπραγμάτευση στον ΟΗΕ και σήμερα χρειάζεται τη βοήθεια όλων μας για να εφαρμοστεί.

Αν και κατά τις λίγες τελευταίες δεκαετίες έγιναν σημαντικά βήματα στη μείωση και απαγόρευση των χημικών, βιολογικών και  άλλων όπλων μαζικής καταστροφής, ο ΟΗΕ παραμένει ανίσχυρος να εφαρμόσει τις ψηφισμένες απαγορεύσεις.

Τα χημικά, βιολογικά και πυρηνικά όπλα είναι και πρέπει να είναι απαγορευμένα για όλους. Όμως η υποκρισία πρέπει να σταματήσει. Κανείς δε διόρισε τις ΗΠΑ ή οποιονδήποτε άλλο να επιβάλει τη διεθνή νομιμότητα όποτε τους συμφέρει. 

Η πρόκληση της Διεθνούς Κοινότητας σε μια πραγματικότητα, όπου μονίμως οι ισχυροί μπορούν να καταστρατηγούν το Διεθνές Δίκαιο είναι στο ποιος και πώς θα μπορεί ανεξάρτητα και αμερόληπτα να αναζητά και να καταδικάζει τους δράστες και πώς θα επιβάλεται η τιμωρία, που σύσσωμη η ανθρωπότητα απαιτεί για τέτοια φρικτά εγκλήματα.

 Μετά την υπογραφή των αντιπυρηνικών συμφωνιών και την πραγματική μείωση των πυρηνικών κεφαλών παγκόσμια, πολλοί εφησύχασαν. Και όμως, πρόπερσι η Εταιρεία μας εξέδωσε επικαιροποιημένη μελέτη, στην οποία υπογραμμίζεται ότι ακόμη και ένας περιορισμένος πυρηνικός πόλεμος (Ινδία - Πακιστάν) θα προκαλούσε περιβαλλοντολογική αλλαγή, ικανή να προκαλέσει πυρηνικό λιμό με θύματα 2 δισ. ανθρώπους.

Τα δυστυχήματα στο Τσέρνομπιλ και τη Φουκουσίμα, μετά τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, απέδειξαν τόσο την έλλειψη κάθε ασφάλειας σε όλη την αλυσίδα της πυρηνικής τεχνολογίας, από την εξόρυξη μέχρι τα πυρηνικά απόβλητα, και τη στενή σχέση ανάμεσα στα πυρηνικά εργοστάσια και τα πυρηνικά και ραδιενεργά όπλα. Έτσι μετά το Τσερνόμπιλ οι περισσότερες αντιπυρηνικές οργανώσεις συνδέονται με το οικολογικό κίνημα και στοχεύουν και στην κατάργηση των πυρηνικών εργοστασίων, ενώ μετά τον πόλεμο του Κόλπου εμφανίζονται και τα όπλα Απεμπλουτισμένου Ουρανίου, τα οποία αναδεικνύουν μια νέα σχέση των όπλων με τα πυρηνικά εργοστάσια.

Ο Γρ. Λαμπράκης ήδη από το 1962 στην ομιλία του στο Συνέδριο Ειρήνης της Μόσχας ζητούσε «να τεθεί τέλος στις πυρηνικές δοκιμές, οι οποίες θα είναι ολέθριες για την υγεία του ανθρώπινου γένους» και κατέληγε στο επίκαιρο και σήμερα αίτημα για γενικό αφοπλισμό και τη δημιουργία αποπυρηνικοποιημένων ζωνών. Γιατί το όνειρο του Λαμπράκη «για να ζουν οι άνθρωποι χωρίς πολέμους και χωρίς φόβους» παραμένει και δικό μας όνειρο.

Σήμερα ξανά εδώ από την αγία Παρασκευή είναι ανάγκη να συμπορευτούμε σε Μαραθώνιους ειρήνης στα χνάρια του Γρ. Λαμπράκη. Επειδή άσχετα  με το χέρι της μοίρας που προκαθόριζε την α­θανασία μες απ' το θάνατό του, εμείς ζηλεύουμε τη μεστή και γεμάτη προσφορά ζωή, το έργο που άφησε πίσω του.

Πιστεύουμε ότι το αύριο επιτακτικά μας καλεί σε νέους αγώνες και μορφές σαν το Λαμπράκη φω­τίζουν το δρόμο μας και μας εμψυχώνουν να μην εφησυχάζου­με, να μην αποθαρρυνόμαστε, να μην αποστρατευόμαστε κουρασμένοι από τις διαψεύσεις της ιστορικής πορείας, μα να υπερασπιζόμαστε πάντα τις χιλιοειπωμένες και χιλιοπροδομένες ιδέες της ειρήνης, της δημοκρατίας, της λευτεριάς, και της κοινωνικής δικαιοσύνης, παγκόσμια.

ο χαιρετισμός του δημάρχου κου Γιάννη Σταθόπουλου

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου