2014 έτος μνήμης του 1ου Παγκόσμιου πολέμου
2014
έτος μνήμης του 1ου Παγκοσμίου πολέμου
Το 2014 ορίστηκε σαν έτος μνήμης των συνεπειών του 1ου παγκοσμίου πολέμου, ο οποίος σημάδεψε βαθιά την ανθρωπότητα με τη διάρκεια και τη βαναυσότητά του. Σε αυτόν χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά τα χημικά όπλα και οι τραγικές τους συνέπειες οδήγησαν στην απαγόρευσή τους. Πολλοί είχαν πιστέψει ότι ο 1ος Παγκόσμιος πόλεμος θα ήταν και ο τελευταίος, αλλά η Ιστορία τους διέψευσε αφού ακολούθησε ο δεύτερος με πολύ χειρότερες συνέπειες κυρίως για τους άμαχους, την εμφάνιση γενοκτονιών μέσω του ολοκαυτώματος και την χρήση για πρώτη φορά πυρηνικών βομβών.
Κατά τη διάρκεια του 1ου Παγκοσμίου πολέμου είχε πραγματοποιηθεί η Χριστουγεννιάτικη εκεχειρία του 1914, η οποία χρησιμοποιείται από τους ειρηνιστές σας φεγγοβόλο παράδειγμα διακοπής του πολέμου από τους απλούς φαντάρους.
Η εκεχειρία συνήθως αποφασιζόταν από τους κυβερνήτες για λόγους συνήθως ανθρωπιστικούς (συλλογή τραυματιών και νεκρών στο πεδίο της μάχης). Με τους ίδιους κανόνες ίσχυε και η Ολυμπιακή Εκεχειρία για να διευκολύνει τα ταξίδια των προσκυνητών προς τον ιερό χώρο. Η Χριστουγεννιάτικη εκεχειρία του 1914 ήταν μια επιβολή εκεχειρίας από κάτω, μια επανάσταση στη λογική του πειθαρχημένου στρατιώτη, κάτι που δυστυχώς δεν άργησε να ανατραπεί με την επιβολή της αμείλικτης λογικής στης στρατιωτικής μηχανής που ισοπέδωσε τελικά κάθε καλή πρόθεση.
Συνήθως οι πόλεμοι έχουν ή δημιουργούν εχθρότητα ανάμεσα στους εμπλεκομένους που οι εξωτερικές επεμβάσεις δεν είναι εύκολο να κατασβέσουν. Τραγικά παραδείγματα όσα συμβαίνουν σήμερα στη Συρία, όσα ζήσαμε στη Γιουγκοσλαβία ή και το δικό μας εμφύλιο. Το παράδοξο στην εκεχειρία του 1914 ήταν ότι οι απλοί φαντάροι με τα στερεότυπα μίσους που είχαν εμποτιστεί κατάφεραν να δημιουργήσουν γέφυρες επικοινωνίας και την επίτευξη αυτής της εύθραυστης συναδέλφωσης.
Οι άνθρωποι είναι μείγμα σκληρότητας και γενναιοδωρίας και η Ιστορία έχει αποδείξει ότι η Παγκόσμια Ειρήνη είναι μια μεγάλη ουτοπία. Οι πόλεμοι δεν έγιναν σπλαχνικότεροι με την εξέλιξη της τεχνολογίας, αντίθετα έγιναν πιο φονικοί και η συμπεριφορά των αμερικανών στρατιωτών σε άοπλους κρατούμενους, τόσο όμοια με τη συμπεριφορά των ναζί που σαδιστικά εκτελούσαν γυναικόπεδα σε ολάκερα χωριά ακούγοντας Βάγκνερ, απέδειξε ότι ο άνθρωπος δεν γίνεται καλύτερος με την παιδεία και τον πολιτισμό. Η ευμάρεια δεν γλυκαίνει τα εγωιστικά ένστικτα, αντίθετα απαξιώνει την αλληλεγγύη γιατί θεωρεί σαν αυτονόητη την παντοδυναμία του ισχυρού απέναντι στον αδύναμο. Μη ξεγελιόμαστε από τις επιδείξεις φιλανθρωπίας των διάφορων μπαζάρ υπέρ των λιμοκτονούντων. Ο δυτικός άνθρωπος οικειοθελώς δεν παραχωρεί το δεύτερο αυτοκίνητό του για να επιβιώσουν κάποιοι λιμοκτονούντες στην Αφρική, και όταν φθάνουμε στα επίπεδα της σημερινής ανεργίας εύκολα συστρατευόμαστε στα τάγματα εφόδου της ΧΑ κατά των μεταναστών έστω κι αν κάνουμε ότι θρηνούμε για τα θύματα στη Λαμπεντούζα και όσους εξακολουθούν να πνίγονται στις θάλασσές μας.
Υπάρχει ελπίδα; Έχουμε κάτι να διδαχθούμε από την Χριστουγεννιάτικη εκεχειρία του 1914; Υπάρχει ελπίδα για ένα καλύτερο άνθρωπο; Η Ιστορία κινείται σε κύματα που μοιάζουν με της θάλασσας. Υπάρχουν φουρτούνες και νηνεμίες. Παλίρροια που ανεβάζει τα νερά και τσουνάμι που καταστρέφει τα πάντα. Τα πυρηνικά όπλα και οι περιβαλλοντολογικές αλλαγές δίνουν μια δυνατότητα ολοκληρωτικής καταστροφής στο ανθρώπινο είδος. Η αλαζονεία και η απληστία έφθασαν σε οριακό επίπεδο. Πάντα καραδοκεί ο Σαμσών που θα γκρεμίσει το οικοδόμημα της ευημερίας προτιμώντας να ταφεί μετά των αλλοφύλων από το να συνεχίσει να ζει σαν υπάνθρωπος. Πάντα επικρέμαται η θεική τιμωρία για την ύβρη της ανθρωπότητας, που καμαρώνει για τις υπερφυσικές επιδόσεις της τεχνολογίας χωρίς το αναγκαίο μέτρο. Κάθε ζωικό είδος θυσιάζεται για να διασώσει το DNA του στις επόμενες γενιές. Θα λειτουργήσει αυτό το ένστικτο και στους ανθρώπους ή θα εξαφανιστούμε από τη Γη όπως οι δεινόσαυροι; Κανείς δε μπορεί να το προβλέψει.
Κοινή γαρ η Τύχη και το Μέλλον αόρατο.
Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου
24/12/1914: Μια μεγαλειώδης Χριστουγεννιάτικη εκεχειρία
Η περιγραφή που ακολουθεί αναφέρεται σε ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΜΕΝΟ γεγονός και βασίζεται σε στοιχεία που μάζεψα απο πηγές τις οποίες αναφέρω στο τέλος της αφήγησης
24 Δεκεμβρίου 1914, στην περιοχή Πλούχστιρτ της Φλάνδρας. Εποχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι επιχειρήσεις στο Δυτικό Μέτωπο έχουν βαλτώσει. Η προέλαση των Γερμανών έχει ανακοπεί από τις δυνάμεις της Αντάντ. Οι δύο στρατοί επιδίδονται σ' έναν απάνθρωπο πόλεμο φθοράς μέσα στα χαρακώματα.
Η βραδιά ήταν κρύα και υγρή την παραμονή των Χριστουγέννων. Γύρω στα μεσάνυχτα, βρετανοί στρατιώτες άκουσαν από τις γραμμές των Γερμανών μια χορωδία να ψάλει την «Άγια Νύχτα» και είδαν κεράκια να τρεμοσβήνουν σ' ένα υποτυπώδες χριστουγεννιάτικο δέντρο.
Συνηθισμένοι να πυροβολούν και στο παραμικρό φως που εμφανιζόταν στον ορίζοντα, αυτή τη φορά κοντοστάθηκαν. Το πνεύμα των Χριστουγέννων είχε φωλιάσει στις καρδιές τους. Ο σπόρος της ανακωχής είχε ριζώσει.
Οι Βρετανοί ανταπέδωσαν με τα δικά τους κάλαντα.
Οι μαχητές των αντιπάλων στρατευμάτων έρχονται σε επαφή. Η χριστουγεννιάτικη εκεχειρία στα χαρακώματα ήταν γεγονός. Οι άνωθεν εντολές έλιωσαν απ την ζέστη της ψυχής στο παγωμένο μέτωπο. Στα δύο τρίτα της γραμμής του Δυτικού Μετώπου δεν πέφτει ούτε μία ντουφεκιά. Τι και αν σε καιρό πολέμου το έγκλημα είναι τέτοιο που τιμωρείται με θάνατο. Ποιος τον λογαριάζει τον θάνατο. Έρχονται ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
Οι Γερμανοί κράταγαν χριστουγεννιάτικα δέντρα που γράφανε "Merry Christmas" και "You no shoot, we no shoot" (Καλά Χριστούγεννα, Εσύ δεν πυροβολείς, εμείς δεν πυροβολούμε).
Χιλιάδες στρατιώτες πέρασαν στην νεκρή ζώνη σπαρμένη με σαπισμένα νεκρά κορμιά.
Το πρωί των Χριστουγέννων, Άγγλοι και Γερμανοί έθαψαν τους νεκρούς τους, απαγγέλοντας μαζί τον 23ο Ψαλμό του Δαυίδ «Κύριος ποιμαίνει με και ουδέν με υστερήσει…». Στη συνέχεια έσφιξαν τα χέρια, φλυάρησαν, είπαν ο ένας στον άλλο τα παράπονά τους, αντάλλαξαν αναμνηστικά δώρα (ουίσκι, μαρμελάδες, τσιγάρα, σοκολάτες και τα σχετικά) και κατέβασαν πολλά λίτρα μπύρας. Μόνο ο άγγλος μπαρμπέρης στρώθηκε στη δουλειά, αφού είχε να κουρέψει και πολλά γερμανικά κεφάλια. Νωρίς το απόγευμα οι δύο πλευρές βρέθηκαν αντίπαλες σε ποδοσφαιρικό αγώνα
Η μπάλα που χρησιμοποιήθηκε για τον ποδοσφαιρικό αγώνα ήταν αυτοσχέδια, από άχυρο δεμένο με σπάγκο .Το ίδιο πρόχειρα ήταν και τα τέρματα, για τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ξύλα, χλαίνες και κράνη.
Έγιναν λέγεται αρκετά ματς κατά μήκος του μετώπου Άλλα ματς διεξάγονταν με 50 παίκτες και άλλα με 10 και διαρκούσαν περίπου μία ώρα. Έπειτα, οι παίκτες, που για μέρες είχαν στερηθεί τον ύπνο, έπεφταν εξαντλημένοι στο παγωμένο έδαφος αναζητώντας λίγη ξεκούραση.
Τη χριστουγεννιάτικη αυτή ιστορία αφηγήθηκαν Βρετανοί και Γερμανοί, που έπαιξαν παρέα ποδόσφαιρο ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1914. «Ολοι και όλα συνηγορούν πως το θρυλικό ματς έγινε, δεν είναι μόνο θρύλος», βεβαιώνει το BBC News.
Εχουν εντρυφήσει ιστορικοί, όπως ο Μάλκολμ Μπράουν και η Σίρλι Σίτον. «Η εκεχειρία των Χριστουγέννων του 1914 συνέβη», γράφουν στο βιβλίο τους οι Μπράουν και Σίτον. «Το ματς αυτό αποτελεί μέρος της ιστορικής πλοκής, όσο και τα δηλητηριώδη αέρια του φρικωδέστερου σύγχρονου πολέμου».
Οτι συναντήθηκαν εχθροί στα χαρακώματα τα Χριστούγεννα εκείνης της χρονιάς είναι βεβαιωμένο από μαρτυρίες και των δύο πλευρών. Οτι υπήρξε έστω για λίγο γενναιόδωρη ειρήνη στα nο man's land, όπως λέμε σε έναν πόλεμο την εφιαλτική γη ανάμεσα στα χαρακώματα των εχθρικών στρατευμάτων, που δεν είναι κανενός, αλλά είναι διάσπαρτα με ατομικές νάρκες. Μολονότι Γερμανοί και Βρετανοί ήταν οι κύριοι μετέχοντες, πήραν επίσης μέρος Γάλλοι και Βέλγοι.
Ο Τζον Φέργκιουσον, που μετείχε σε σύνταγμα από τα Χάιλαντς, μνημονεύει: «Τι θέαμα! Μικρά γκρουπ Γερμανών και Βρετανών σε όλο το μήκος του μετώπου. Γέλια, φωτίτσες. Και καθώς δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε λόγω άγνοιας της γλώσσας, συνεννοούμαστε τραγουδώντας...».
Σ' αυτό ακριβώς το κλίμα, τα αρχεία του γερμανικού 133ου συντάγματος της Σαξονίας αναφέρουν για το ματς που οι Γερμανοί κέρδισαν 3-2 τους Εγγλέζους. Πληροφορία που ισχυροποιεί επιστολή που δημοσιεύτηκε στους «Τάιμς» από Βρετανό επικεφαλής των ιατρικών ομάδων. «Σκέψου», έγραψε ένας Βρετανός, «πως ενώ έτρωγες γαλοπούλα, έβγαινες και έκανες χειραψίες με πολλούς που λίγο πριν προσπαθούσες να σκοτώσεις».
Ωστόσο η χριστουγεννιάτικη αυτή εκεχειρία είδε το φως της δημοσιότητας στην Αγγλία μόνο το 1915, όταν έφταναν από το μέτωπο οι επιστολές. Στη Γερμανία επίσης δόθηκε δημοσιότητα.
Το 1916 ο σερ Αρθουρ Ντόιλ δημοσίευσε την ιστορία, αποκαλώντας τη χριστουγεννιάτικη εκεχειρία με το ποδόσφαιρο «θέαμα εκπληκτικό» και χαιρετίζοντας το «ανθρώπινο αυτό συμβάν εν μέσω των φρικαλεοτήτων».
Παραθέτουμε αποσπάσματα από επιστολή γερμανού στρατιώτη: «Οι στρατιώτες μας είχαν υψώσει χριστουγεννιάτικα δέντρα με κεριά πάνω από τα χαρακώματα. Οι εχθροί, βλέποντας τα φώτα, σκέφτηκαν ότι είμαστε έτοιμοι για επίθεση. Αλλά όλα ήταν ήρεμα. Το επόμενο πρωί, κάποιος πετάχτηκε έξω για να πει πως Γερμανοί και Σκοτσέζοι είχαν βγει από τα χαρακώματα και συναδελφώνονταν κατά μήκος του μετώπου.
»Αρπαξα τα κιάλια, και κοιτάζοντας προσεκτικά, είδα το απίστευτο θέαμα των στρατιωτών μας που αντάλλασσαν τσιγάρα, ποτά και σοκολάτες με τον εχθρό. Ξαφνικά ένας σκοτσέζος στρατιώτης εμφανίστηκε με μια μπάλα ποδοσφαίρου. Φάνηκε να έρχεται από το πουθενά. Λίγα λεπτά μετά ξεκίνησε ένας πραγματικός αγώνας ποδοσφαίρου. Ηταν πολύ δύσκολο να παίζεις στο παγωμένο έδαφος, αλλά συνεχίσαμε, τηρώντας αυστηρά τους κανονισμούς, παρά το γεγονός ότι δεν είχαμε διαιτητή.
»Ολοι, παρότι ερασιτέχνες, και κουρασμένοι, έπαιξαν με τεράστιο ενθουσιασμό. Εμείς οι Γερμανοί ουρλιάξαμε όταν ένα μεγάλο μπουρίνι αποκάλυψε ότι οι Σκοτσέζοι δεν φορούσαν εσώρουχα κάτω από το κιλτ τους! Το σκορ αυτού του καταπληκτικού ματς ήταν 3-2 υπέρ του Φριτς και σε βάρος του Τόμι. Αλλά όταν το έμαθε ο διοικητής μας, διέταξε να το λήξουμε αυτό. Λίγο μετά έληξε κι η συναδέλφωση».
Ένας από τους τελευταίους επιζώντες του Α' Παγκοσμίου πολέμου ήταν ο Μπέρτι Φέλσταντ, ο οποίος μέχρι τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, το φθινόπωρο του 2001, και σε ηλικία 106 ετών, θυμόταν με πολλές λεπτομέρειες την ιστορική ανακωχή: «Τα όπλα σίγησαν και οι στρατιώτες άρχισαν να βγαίνουν από τα χαρακώματά τους .Αφήσαμε και εμείς τα όπλα μας και συναντήσαμε τον εχθρό. Απ' όσο θυμάμαι, οι Γερμανοί βγήκαν πρώτοι και άρχισαν να έρχονται προς το μέρος μας. Τους αντιγράψαμε αυθόρμητα. Χαιρετηθήκαμε και αρκετοί από εμάς άρχισαν να παίζουν ποδόσφαιρο. Μην φαντάζεστε τίποτα οργανωμένο. Μια αυτοσχέδια μπάλα βρέθηκε από το πουθενά και περίπου 50 άτομα αλλάζαμε πάσες».
Ένας ακόμα άνθρωπος που έζησε το ιστορικό συμβάν λέει
"Το όνομά μου είναι Φράνσις Τόλιβερ και κατάγομαι από το Λίβερπουλ. Ήταν Χριστούγεννα στα χαρακώματα και η παγωνιά κρεμόταν τόσο πικρά. Τα παγωμένα λιβάδια της Γαλλίας ήταν ακίνητα, δεν τραγουδιόταν κανένα χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Οι οικογένειές μας πίσω στην Αγγλία έπιναν στην υγειά μας εκείνη τη μέρα. Ήμουνα ξαπλωμένος με το φίλο μου πάνω στην κρύα και βραχώδη γη, όταν πέρα από τις γραμμές της μάχης ήρθε ένας παράξενος ήχος. Λέω , ακούστε τώρα, παιδιά μου!"
Κάθε στρατιώτης τεντώθηκε ν' ακούσει, ενώ μια νεαρή γερμανική φωνή τραγουδούσε καθαρά. "Τραγουδάει πολύ ωραία, το ξέρεις ;" μου λέει ο φίλος μου. Σύντομα, μια μια οι γερμανικές φωνές ενώθηκαν σε αρμονία. Τα κανόνια ήταν σιωπηλά, δεν κινούνταν τα σύννεφα αερίων, καθώς τα Χριστούγεννα μας καθυστερούσαν από τον πόλεμο. Μόλις τέλειωσαν μια ευλαβής παύση πέρασε. "Ο Θεός να σας έχει καλά, κύριοι", πετάχτηκαν κάτι παιδιά από το Κεντ. Το επόμενο που τραγούδησαν ήταν το Stille Nacht, "Αυτό είναι το Αγια Νύχτα", είπα, και με δύο γλώσσες το ίδιο τραγούδι γέμισε τον ουρανό. Το όνομά μου είναι Φράνσις Τόλιβερ και μένω στο Λίβερπουλ. Κάθε Χριστούγεννα που έρχονται μετά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, θυμάμαι εκείνη τη νύχτα. Το έμαθα καλά το μάθημά μου: ότι αυτοί που διαφεντεύουν τον κόσμο δεν θα 'ναι στους νεκρούς και τους σακάτες κι ότι από κάθε μεριά του τουφεκιού είμαστε το ίδιο».
Από τις βελγικές ακτές ως τα ελβετικά σύνορα όλοι γιόρτασαν εκείνα τα Χριστούγεννα. Εκτός από έναν Βρετανό ταγματάρχη, που υποστήριζε ότι «το Γερμανό πρέπει να τον σκοτώνεις και όχι να κάνεις φιλίες» διατάζοντας τους πάντες να επιστρέψουν στις θέσεις τους, αλλά και έναν Αυστριακό δεκανέα, σύμφωνα με τον οποίο «τέτοιες συνεννοήσεις μεταξύ απλών στρατιωτών θα έπρεπε να απαγορεύονται». Ο Βρετανός ταγματάρχης έμεινε για πάντα ανώνυμος. Ο Αυστριακός δεκανέας απέκτησε παγκόσμια... φήμη λίγα χρόνια αργότερα. Τον έλεγαν Αδόλφο Χίτλερ και προφανώς ούτε μπάλα ήξερε ούτε καλά Χριστούγεννα πέρασε...
*Ο ιστορικός Μαλκομ Μπράουν, λέει ότι υπήρξαν αρκετά περιστατικά φιλίας μεταξύ εχθρών σε πολέμους. Στον πόλεμο της Κριμαίας, Βρετανοί, Γάλλοι και Ρώσοι ζεσταίνονταν στην ίδια φωτιά. Στον αμερικανικό εμφύλιο Γιάνκις και Νότιοι αντάλλασσαν καπνό. Στον πόλεμο των Μπόερς σε μια ευκαιρία συνάντησης των αξιωματικών, οι εμπόλεμοι έπαιξαν φιλικό αγώνα φούτμπολ!
Ωστόσο η «Χριστουγεννιάτική εκεχειρία του 1914 ήταν το πιο μεγαλειώδες απ όλα…
Την παραπάνω πραγματική ιστορία από τα χαρακώματα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου αφηγείται η κινηματογραφική ταινία «Καλά Χριστούγεννα» του Κριστιάν Καριόν. Αν ποτέ σας δοθεί η ευκαιρία, αξίζει να την δείτε…΄
ΠΗΓΕΣ
BBC
TIMES
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
ΤΑ ΝΕΑ
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
strategy-geopolitics.blogspot.com
BBC
TIMES
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
ΤΑ ΝΕΑ
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
strategy-geopolitics.blogspot.com
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου