Ταξίδι στο Λάος

Ταξίδι στο Λάος

παγκοσμιοποιημένος αγιασμός των υδάτων

Αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας! ‘Όπου όλα σμίγουν στη διαφορά. Μεγάλη βδομάδα της Ορθοδοξίας και στην Ασία οι περισσότεροι λαοί γιορτάζουν την Βουδιστική πρωτοχρονιά. Έτος του Χοίρου. Καλή Χρονιά 2552 μ. Β. (2009 μ. Χ.) γράφουν στα αεροδρόμια του Λάος και για τέσσερεις μέρες ο κόσμος γιορτάζει ξέφρενα στους δρόμους και τα σπίτια που ουσιαστικά  είναι συνέχεια των δρόμων. 

Κυρίαρχο στοιχείο το νερό σε μια περιοχή που αυτό πλεονάζει. Την πρώτη μέρα καθαγιάζεται με το πλύσιμο των προτομών του Βούδα στους ναούς κι αρχίζει έτσι το μεγάλο πανηγύρι του καταβρέγματος. Δεν πρόκειται για το δικό μας ράντισμα του αγιασμού των Φώτων ή της πρωτομηνιάς.

των Φώτων στην Περίσσα της Σαντορίνης

Η περίσταση απαιτεί την κάθαρση από τις αμαρτίες τα λάθη και την κακοτυχία της παλιάς χρονιάς. 

οι ομπρέλες για προστασία από το μπουγέλωμα

Έτσι εδώ ο Βούδας ευλογεί απλόχερα με μπουγελώματα τους πάντες. Απαιτείται το κατάβρεγμα όχι μόνο φίλων και γνωστών, αλλά και των περαστικών πεζών ή εποχουμένων. Οι δρόμοι πλημμυρίζουν από παιδιά, που όχι με νεροπίστολα αλλά με κανονάκια σε πυροβολούν νερό, εφήβους πασαλειμμένους με μπογιές και αλεύρι με λεκάνες που περιλούζουν τα περαστικά μηχανάκια και αυτοκίνητα και ενήλικες που με κανατάκια νερό χαμογελούν ευγενικά και στο αδειάζουν στην πλάτη. 

Με θερμοκρασίες άνω των 35ο C το αποδέχεσαι ευχάριστα όπως και την παγωμένη με άφθονα παγάκια μπύρα που σε κερνούν από τις αυλές ευωχούμενοι πιστοί απαιτώντας να την καταναλώσεις «άσπρο πάτο». 

Τα περισσότερα μαγαζιά κλειστά, αν και οι υπαίθριες αγορές λειτουργούν κανονικά και οι δρόμοι μεταμορφώνονται σε θρησκευτικό καρναβάλι, αφού τα θρησκευτικά εμβλήματα μεταναστεύουν εν πομπή (όπως στις δικές μας περιφορές εικόνων) παραμένουν μια μέρα στην άλλη γωνιά της πόλης και επιστρέφουν πάλι -γιορταστικά εν χορδαίς και οργάνοις, μετά τυμπάνων και κρουστών από καρότσες αμαξιών και «καμπαναριών» εν μέσω καταιγισμού υδάτων - στην αρχική τους θέση. Ο έντονος πενθήμερος εορτασμός της Βουδιστικής πρωτοχρονιάς σε όλες τις χώρες της ΝΑ Ασίας ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι εγκατέλειψαν το ηλιακό ημερολόγιο πολύ πρόσφατα, μόλις το 1941. 

Η ηλιακή πρωτοχρονιά (SongKran) προέρχεται από τα σανσκριτικά και καθοριζόταν από το πέρασμα του ήλιου από τον Κριό, την πρώτη θέση του ζωδιακού κύκλου. Κανονικά είναι κινητή εορτή αλλά με την καθιέρωση του δυτικού χρονολογίου τοποθετήθηκε στις 13-16 Απριλίου. Αν και βουδιστική θρησκευτική εορτή έλκει την καταγωγή σε παλιότερες ινδουιστικές λατρείες παράλληλες με τον δυτικό εορτασμό του Πάσχα, που και αυτός τηρεί πρακτικές παλαιότερων θρησκευτικών εθίμων. 

Κοινή βάση είναι η ανανέωση της φύσης, που στη Δύση έρχεται με την Άνοιξη και στην ΝΑ Ασία με το τέλος της ξηρής περιόδου και της αρχής της εποχής των βροχών. Όπως και σε μας οι μεγάλες πόλεις ερημώνουν και οι οικογένειες ξανασμίγουν στα χωριά γύρω από το γιορταστικό τραπέζι. Σε φτώχεια ή με πλούτο οι άνθρωποι παντού στη γη δοξολογούν την ελπίδα με τσιμπούσια, μεθύσι και χορό κάθε χρόνο.

χρυσοθήρες!!! στην ιλύ του ποταμού Μεκόγκ

Ειδικότερα στο φτωχό Λάο (όχι Λάος) η γιορτή είναι η αναγκαία εκτόνωση. Κουμμουνιστική κατ’ όνομα χώρα (μονοκομματικό σύστημα που επιτρέπει την ιδιοκτησία αλλά και τη φορολογεί με 20% παρέχοντας δωρεάν μόνο την πρωτοβάθμια παιδεία και καθόλου την υγεία), υπήρξε πρόσφατα κατά το «μυστικό πόλεμο» παράπλευρο του Βιετνάμ, η πιο βομβαρδισμένη ανά κεφαλήν περιοχή του πλανήτη (κατά μέσον όρο ένα πλήρως εξοπλισμένο αεροπλάνο πετούσε τις βόμβες του διαρκώς κάθε 9 λεπτά επί δυο χρόνια) και είναι από τις πιο ναρκοθετημένες ακαθάριστες χώρες γεγονός, που περιορίζει την εκμεταλλεύσιμη γη. 

Το ευτύχημα είναι ότι σε αντίθεση με το γειτονικό Βιετνάμ (80 εκατομμύρια) είναι αραιοκατοικημένη χώρα με πληθυσμό μόλις 7 εκατομμύρια που ανήκουν σε 50 διαφορετικές εθνικές ομάδες αλλά συμβιώνουν αρμονικά. Ενωτικό στοιχείο ο βουδισμός (Μικρό μονοπάτι) που ασκείται με πολλές ανιμιστικές προσμίξεις από το 90%. Δεν πιστεύουν σε ένα αέναα μετενσαρκούμενο Βούδα, όπως οι Θιβετιανοί του Μεγάλου μονοπατιού, αλλά στην ιερότητα του προσώπου του ιστορικού Βούδα και όσων συνδέονται με τη ζωή του όπως κάνουμε εμείς με το Χριστό. Έτσι τα υλικά υπολείμματα της ζωής του δόντι ή κάποιες τρίχες γίνονται ιερά λείψανα τα οποία απαιτούν για τη στέγασή τους ογκώδεις πολυτελείς ναούς ενώ τα θαυματουργά αγάλματα, όπως ο σμαραγδένιος Βούδας, προσδίδουν πρόσθετη επισκεψιμότητα στο ναό της Βιετνάνε για τον οποίο χτίστηκαν ακόμη και αν το θαυματουργό αντικείμενο κατά την διαρκή ιστορική φουρτούνα έχει πια μεταναστεύσει στην Ταϋλάνδη. Το ίδιο και το δένδρο Μπο που θεωρείται θαυματουργό και του κρεμούν κουρελάκια τάματα, ακριβώς όπως κάνουμε και μεις στον άγιο Νικόλαο στα Σπάτα Ηλείας.

Καθαρά ηπειρωτική χώρα με πολλά βουνά, επιβιώνει χάρη στις πεδιάδες που ποτίζει ο ποταμός Μεκόνγκ που την διατρέχει από βορά προς νότο. Η πρωτεύουσα Βιεντσιάνγ (Vietnane) έχει μόνο 500.000 κατοίκους. Η μεγάλη πλειοψηφία ζει στις όχθες του Μεκόγκ σε χωριά χωρίς δρόμους, ηλεκτρισμό, ύδρευση καθαρού νερού, αποχέτευση ή πρόσβαση σε γιατρό ή φάρμακο. Μόνο σύγχρονο στοιχείο στα γραφικά ψαθόχτιστα χωριά ένα κοινόχρηστο πιάτο τηλεόρασης και μια συσκευή που ηλεκτροδοτούνται από ηλιακούς συλλέκτες ή μπαταρίες. Το 85% ασχολείται με τη γεωργία καλλιεργώντας ρύζι, (διαρκώς καίγονται τα δάση για να δημιουργηθούν χωράφια) που αποτελεί τη βασική τροφή, λαχανικά στις όχθες που αποκαλύπτονται την εποχή της ξηρασίας (10 μέτρα η υψομετρική διαφορά των εποχών στο Μεκόγκ) και φρούτα (μπανάνες, παπάγια, μάγκο, ανανά κα).

 Εκτρέφουν ακόμη βουβάλια, μοσχάρια, γουρούνια και αιγοπρόβατα, που περιφέρονται ελεύθερα, ψαρεύουν από μωρά παιδιά μεγάλα ψάρια με πρωτόγονα ευφυή συστήματα αλιείας, πουλούν στους λιγοστούς τουρίστες των ποταμόπλοιων χειροτεχνήματα και παράξενες συσκευές χρήσης και ζυγίσματος του οπίου που παλιότερα καλλιεργείτο συστηματικά, κοσκινίζουν την ιλύ για ν’ αποσπάσουν ψήγματα χρυσού, εμπορεύονται διακινούμενοι με πιρόγες και στήνουν παντού θρησκευτικά σύμβολα (μικρούς τύμβους από άμμο πασπαλισμένους με ριζάλευρο και στολισμένους με κεράκια και πολύχρωμα αρωματικά ραβδάκια -σαν τα δικά μας κόλυβα- και τεράστιες μακρόστενες σημαίες για να δείχνουν το δρόμο στους νεκρούς προς τον ουρανό.

προσφέροντας την τροφή στους μοναχούς

Σέβονται έμπρακτα τον Βούδα και τους μοναχούς, ενώ περιφρονούν την πολιτική εξουσία. Τα εξαιρετικά πλούσια μοναστήρια χρησιμεύουν και σαν εκπαιδευτήρια για πολλά αγόρια από απομακρυσμένα χωριά που κατεβαίνουν στις πόλεις και φιλοξενούνται επί 8 χρόνια σαν δόκιμοι μοναχοί στα μοναστήρια. Για το συγκεκριμένο δόγμα του Βουδισμού ο μοναχισμός είναι μια παρένθεση ευλογίας στη ζωή των περισσότερων ανδρών πριν παντρευτούν. Γιαυτό και καθημερινά από τα χαράματα οι γυναίκες βράζουν το ρύζι και πριν από τις 6 στήνονται σε ουρές ευλάβειας από σκαμνάκια ή χαλάκια στους δρόμους των πόλεων περιμένοντας το πέρασμα ενός στρατού εκατοντάδων μοναχών οι οποίοι κρατούν από ένα δοχείο, στο οποίο οι πιστοί ρίχνουν προσφορά από μια μπουκίτσα βρασμένο ρύζι για να ξεκινήσει καλά η μέρα τους.

 Όλη η διαδικασία γίνεται σε συνθήκες απόλυτου σεβασμού και προσοχής μη τύχει και γυναίκα ακουμπήσει έστω και την άκρη του ράσου του καλόγερου, γεγονός που θα τον εξαναγκάσει σε μακρόχρονες επίπονες πράξεις καθαρμού. Ας μη ξεχνάμε ότι για το βουδισμό αρχή κάθε κακού είναι η επιθυμία και όχι η πράξη, ενώ κόλαση δεν υπάρχει πραγματικά. Κάρμα (διαχρονική συνέπεια δικαιοσύνης) αποδίδεται στο άτομο σύμφωνα με τις πράξεις προσφοράς (από το να αποδόσεις σε ένα πουλί την ελευθερία του, μέχρι την έμπρακτη αλληλεγγύη στο χτίσιμο του σπιτιού του γείτονα) από τη μια μετενσάρκωση στην άλλη, μέχρι να καταλήξει στη μακάρια ανυπαρξία του Νιρβάνα. Η ελεημοσύνη δεν είναι πράξη επαιτείας, αλλά ευκαιρία βελτίωσης του κάρμα του ευεργέτη.

ψαρεμα στο Μεκογκ

Στο Λάο κανένα παιδί δε ζητούσε το παραμικρό (π.χ. καραμέλα ή στυλό) -επίσημα αποθαρρύνονται οι τουρίστες- αντίθετα από την ηλικία των 4-5 χρόνων πουλούν μικροχειροτεχνήματα, που τα ίδια ή οι γονείς τους κατασκευάζουν ή βοηθούν με αξιοθαύμαστη επιχειρηματική ευχέρεια στο παζάρι, στην επικοινωνία τις μεγαλύτερες συγγενείς συμβάλλοντας ουσιαστικά στο οικογενειακό εισόδημα. Το ταξίδι στο Λάος αποτελεί ακόμη σήμερα ένα ελπιδοφόρο ταξίδι στο χρόνο και σε πρωτόγονους τρόπους ζωής, που μέσα στον πανικό της οικονομικής κρίσης του κεφαλαίου διδάσκει τη δύναμη της αλληλεγγύης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου