Το αόρατο χρήμα

Το αόρατο χρήμα

   Η ετυμολογία του χρήματος το καθορίζει από την απόλυτη ανάγκη μέχρι την έσχατη διακύμανση της επιθυμίας. Άλλωστε και η λέξη «νόμισμα» παραπέμπει σε αυθαίρετη ερμηνεία. Από το «νομίζω» σημαίνει κάτι που σκεπτόμαστε ότι έχει αξία ή κάποιος μας έπεισε ότι έχει αξία, ενώ στ’ αλήθεια δεν έχει. Κάποτε αντιπροσώπευε την αντιστοιχία κάποιου χαρτιού με κάποιες αποθήκες σε χρυσάφι.

   Από τα μέσα του 20ου αιώνα που ανακαλύφθηκε η αντιστοιχία σε  FIAT money, το χρήμα αντιστοιχεί σε αέρα κοπανιστό, που αντικατοπτρίζει την «ψυχολογία» του Χρηματιστηρίου. Όχι ότι το χρυσάφι ήταν πιο βρώσιμο σε περιόδους κρίσης. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι το ήξεραν καλά γιαυτό και ελληνικό χρυσό νόμισμα πρωτοεμφανίσθηκε το 390 πΧ επί Φιλίππου Β΄. Μέχρι τότε ο χρυσός χρησιμοποιήθηκε μόνο σε ναούς, τάφους και κοσμήματα, ενώ τα νομίσματα κατασκευαζόντουσαν με χαλκό και σίδηρο, μέταλλα δηλαδή ισχυρά αφού με αυτά κατασκευαζόντουσαν και τα όπλα. 

    Τα πρώτα χρυσά νομίσματα στην ιστορία κατασκευάστηκαν από το διαβόητο πρώτο Golden boy, Κροίσο, ενώ τα πρώτα μέσα ανταλλαγής που δεν αντιπροσώπευαν πραγματικά αγαθά αξίας ήταν οι αιγινήτικες Χελώνες (σύμβολο μέχρι σήμερα του διεθνούς Κεφαλαίου) που αντικαταστάθηκαν κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο από την αθηναϊκή Δραχμή. Από τη δραχμή στο Ευρώ η τσέπη των ελλήνων άδειασε, αλλά η παγκόσμια αγορά αγκάλιαζε τους προνομιούχους, ενώ οι τράπεζες προεξοφλούσαν τις μελλοντικές ανάγκες αδιαφορώντας για την έλλειψη ή μη του επιουσίου. Εορτοδάνεια, διακοποδάνεια, φοιτητικοί λογαριασμοί σε μελλοντικούς όπως αποδείχθηκε ανέργους, μεταφορές υπολοίπων, περιφορά οφειλών, με τυμπανοκρουσίες απατηλών υποσχέσεων, διαφημίσεις ξεγνοιασιάς και καλοπέρασης σε ένα τοπίο θολό και κατασκευασμένο. Κι εκεί που δεν είχαν γι αυξήσεις λίγων ευρώ στους προϋπολογισμούς τους οι κυβερνήσεις, πρόχειρα ενισχύουν με δισεκατομμύρια τις Τράπεζες να μη χρεοκοπήσουν. Τα δικά τους χρέη γίνονται αέρας κοπανιστός, ενώ τα χρέη των ιδιωτών βουλιάζουν τα νοικοκυριά στην εσχάτη ένδεια και οι επιχειρηματίες προεξοφλούν την αναμενόμενη κρίση με αυξήσεις σε τιμές, μειώσεις σε μισθούς, εκβιαστικές απολύσεις, διαγραφή των εργατικών συμβάσεων. Οι αξίες ανατρέπονται. Στον καταποντισμό μόνη πραγματική αξία η επιβίωση. 

  «Πάντων χρημάτων μέτρων άνθρωπος» έλεγαν οι στωικοί και μόνο με στωικότητα αντιμετωπίζεται η σημερινή κρίση. Ο κόσμος προφανώς δε θα χαθεί. Απλώς θα επιστρέψει στις παλιές αναγνωρισμένες ισοτιμίες, στον περιορισμό της σπατάλης, στις αρχές της αποταμίευσης. Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι μαθαίναμε κάποτε, ενώ τώρα έχουμε ξεπουλήσει προκαταβολικά και τα φασούλια και το σακούλι. 

   Οι υπεύθυνοι υπόσχονται ότι θα μάθουν ν’ αποφεύγουν τα ίδια λάθη. Κανείς δεν τους πιστεύει πια. Δεν έμαθαν ποτέ. Η ανθρωπότητα επαναλαμβάνει τα ίδια λάθη. Κάθε γενιά ΔΕΝ διδάσκεται από τα πάθη των προγόνων. Οι απλοί άνθρωποι απλώς προσαρμόζονται, προσπαθώντας να επιζήσουν, είτε στους κεφαλαιοκρατικούς παραδείσους, που κλυδωνίζονται από την πρόσφατη οικονομική κρίση, είτε στις χώρες του Τρίτου κόσμου, που έτσι κι αλλιώς σταθερά λιμοκτονούν.    

    Και το χρήμα θα παραμένει απατηλό κι αόρατο, όσο οι άνθρωποι του δίνουν μεγαλύτερο βάρος από την μπουκιά της κάθε μέρας τους.

Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου