Γκρίκλις =Greek-(Eng-)lish Η γραφή μας αύριο;

Γκρίκλις =Greek-(Eng-)lish Η γραφή μας αύριο;

Η γλώσσα πάντα εξελίσσεται σύμφωνα με τις ανάγκες επικοινωνίας. Είναι ποτάμι ορμητικό με μηχανισμούς αυτοκάθαρσης και δεν καλουπώνεται στα «πρέπει» των ειδικών και στο γύψο των γλωσσοαμυντόρων. Το «γλωσσικό» στον τόπο μας έγινε και όχι μόνο μια φορά αφορμή εμφυλίου και για πολλά χρόνια προσπάθησαν να καθηλώσουν τη γλώσσα στην αρχαιολαγνεία. Σταθμοί ήδη από τον Όθωνα οι φοιτητικές ταραχές για ν’ αποτρέψουν !! τη μετάφραση στα νεοελληνικά του Ευαγγελίου, ο Ψυχάρης και τελικά η καθιέρωση του μονοτονικού και της δημοτικής μετά την αγκύλωση της απλής καθαρεύουσας που είχε προσπαθήσει να επιβάλει η Χούντα. Όμως η γλώσσα είναι ζωντανή. Σωστό δεν είναι αυτό που συμφωνεί με τους γραμματικούς κανόνες, αλλά το αναγεννημένο από την καθημερινή χρήση, το δάνειο από τις ξένες γλώσσες που παγιώνεται σ’ ελληνικό και κυρίως αυτό που εκφράζει το σωστό κώδικα επικοινωνίας. Δεν αρκεί να είναι όμορφη μια λέξη πχ καλαθοσφαίριση πρέπει ν’ αποδίδει το πάθος της αρένας που δυναμικά εκφράζεται με το «μπάσκετ». Ο πλήρης αγγλικός όρος κουτσουρεύτηκε για ν’ αποδώσει το πάθος του φίλαθλου που στο γήπεδο χρειάζεται λέξεις συνθήματα.

Πρόσφατα μπήκε στη ζωή μας το Ιντερνετ πλασμένο αποκλειστικά για χρήστες αγγλόφωνους. Οι νεοέλληνες όμως -γνώστες και της αγγλικής- που ζουν στα ξένα ή σπουδάζουν στα πανεπιστήμια του εξωτερικού ένιωθαν την ανάγκη να επικοινωνήσουν στα ελληνικά,  καβαλώντας τον Πήγασο της τεχνολογίας, χρησιμοποιώντας αναγκαστικά το αγγλικό αλφάβητο. Έτσι αυθαίρετα γεννήθηκε η Γκρίκλις, που, είτε μας αρέσει, είτε όχι, κυκλοφορεί στην υδρόγειο διασπείροντας ηλεκτρονικά ελληνικές λέξεις με λατινικούς χαρακτήρες. Δεν είναι εύκολο στην πρώτη ματιά, αλλ’ απλό και εύχρηστο. Το είναι γίνεται ine, το χ= x, ενώ το ξ διαλύεται στ εξ ων συνετέθη = ks, Τα φωνήεντα απλοποιούνται στο i, e, o, ενώ το ω προφανώς από νοσταλγία (θα μπορούσε να καταργηθεί σε μια καθαρά ηχητική απόδοση των λέξεων) παίρνει τη θέση του w.

Ας μη βιαστούν οι γλωσσοαμύντορες να ξεσπαθώσουν. Δεν είναι καμιά επανάσταση. Κανείς Ψυχάρης δεν πρόκειται να ταξιδέψει στη Γκρίκλις μέσω Ιντερνετ. Νέα παιδιά είναι που λαχταρούν να μιλήσουν στη γλώσσα τους μέσα από το διαθέσιμο ηλεκτρονικό κύκλωμα που «ομιλεί» μόνο την αγγλική. Και είναι μάλλον αξιοθαύμαστη η προσαρμοστικότητα κι αξιέπαινη η επινοητικότητα των χρηστών.

Θα γράφουμε κάπως έτσι στα χρόνια που μας έρχονται; Ίσως. Δεν είναι πρωτότυπη η ιδέα του εκλατινισμού του ελληνικού αλφαβήτου. Έχουν προυπάρξει αυθαίρετες προσπάθειες απόδοσης της ελληνικής γλώσσας με λατινικούς χαρακτήρες σαν βιασμός της από αυτόκλητους λογίους. Όλα άλλωστε τα λεξικά για ξένους, όπως κι οι πινακίδες στους δρόμους έχουν την ηχητική απόδοση της λέξης με λατινικούς χαρακτήρες. Είμαστε μια μικρή χώρα κι η γλώσσα μας αν και κιβωτός πολιτισμού δεν αντιπροσωπεύει παρά ελάχιστο ποσοστό των ομιλουμένων γλωσσών.

Η γλώσσα σίγουρα φτωχαίνει όσο απλοποιείται. Ασυνείδητα διατηρούμε την ευφωνία των διφθόγγων και τη διάρκεια των διπλών συμφώνων. Τώρα συνηθίσαμε την απλοποιημένη γραφή κι εχάχιστοι καταλαβαίνουν ότι διάβρωσε την αρμονία του λόγου. Τα ελληνικά πρέπει να προσπαθήσουν να επιβιώσουν με το ίδιο αλφάβητο γιατί δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή από το να μπορείς στα πέρατα της γης να διαβάζεις ελληνικές επιγραφές. Απ’ την άλλη κανείς δε μπορεί ν’ αποφύγει μιαν υποχρεωτική εξάπλωση της χρήσης των λατινικών χαρακτήρων για να επικοινωνούμε με τον υπόλοιπο κόσμο.

Η Γκρίκγκις θα επιβιώσει όσο η μονοκρατορία των αγγλικών στοιχείων στα κομπιούτερ. Ίσως χρησιμοποιηθεί και την εποχή που (όπως υπόσχονται) οι χρήστες δε θα πληκτρολογούν αλλά θα υπαγορεύουν στο κομπιούτερ τους. Θα δούμε ποτέ τον Όμηρο στα Γκρίκγλις; Γιατί όχι; Μήπως δεν είδαμε τον Παπαδιαμάντη στα νεοελληνικά; Και γιατί νάναι χειρότερο απ’ την απόδοσή της στο σινεμά ή στα κόμικς; Πόσοι επιτέλους από τους νεοέλληνες κατανοούν το αρχαίο κείμενο; Πόσοι διαβάζουν τις νεοελληνικές αποδόσεις;

Η γλώσσα μας είναι δυνατή. Είναι φορέας πνεύματος και κάλλους. Κι η ομορφιά στον τόπο μας επιβιώνει πεισματικά. «Πάρεξ Ελευθερία και Γλώσσαν» έλεγεν ο ποιητής κι η γλώσσα πρέπει ν’ αφεθεί λεύτερη να εξυπηρετεί τις ανάγκες επικοινωνίας των ανθρώπων. Η έμφυτη γλωσσοπλαστική ικανότητα του λαού μας διακρίνεται ακόμη και σήμερα σ’ εκφράσεις όπως το «Ατέλειωτη» που εκφράζει το θαυμασμό ενός νταληκιέρη για μια γυναίκα, ή το «μπιστευτικιά» που λέει ο μανάβης της λαϊκής για τη φερεγγυότητα της πελάτισσάς του. Όσο κι αν είναι αδόκιμες αυτές οι λέξεις δείχνουν το δυναμισμό αυτής της γλώσσας που προτίμησε το αγίου Σπυριδώνου και αη Σπυρίδωνα αντί του (σωστού) αγίου Σπυρίδωνος που προσπαθούσε να επιβάλει το σχολείο. Γιατί η γλώσσα εκφράζει  βαθύτερους κώδικες επικοινωνίας και αντηχεί και ταξικούς διαχωρισμούς.

Δεν επιβίωσαν ούτε οι ακρότητες των δημοτικιστών, ούτε και τα σαρακοφαγωμένα λείψανα των καθαρευουσιάνων. Η γλώσσα ζυμωμένη με τις νέες ανάγκες της ζωής πορεύτηκε πάντα ανεξάρτητα από τους κανόνες των λογίων. Αντίθετα εκείνοι εκ των υστέρων έσπευσαν να προσπαθήσουν να βάλουν κάποια τάξη στο χάος της διαρκούς αναγέννησης. Κι οι ποιητές έσκυψαν με στοργή σ’ αυτή την κοσμογονία διαλέγοντας τα μαργαριτάρια για να δημιουργήσουν μια νέα γλώσσα πάνω από διαχωρισμούς κι απαγορεύσεις, γλώσσα αλληγορίας και συμβόλων, γλώσσα έκφρασης του νεοέλληνα. Και σίγουρα αν ψάξετε προσεκτικά στο Ιντερνετ ίσως ανακαλύψετε πως στίχοι ήδη γράφονται σε Γκρίκγλις τουλάχιστον ανάμεσα σ’ ερωτευμένους χρήστες του κυβερνοχώρου

Δημοσιεύτηκε εφημερίδα ΑΥΓΗ 20-8-1997

Μαρια Αρβανίτη Σωτηροπούλου